Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη : Σε κάθε μυθιστόρημά μου, γρατσουνίζω την ψυχή μου

* Κάθε βιβλίο γεννιέται μέσα μου, είναι κομμάτι του εαυτού μου

 

Συνέντευξη στη Μαρία Φράγκου

 

• «Στη γραφή με ώθησε η πληγωμένη παιδική μου ηλικία. Γιατί προτού προλάβω να γνωρίσω τη μητέρα μου, εκείνη έφυγε από κοντά μου, ταξίδεψε ώς τ’ αστέρια…»

 

• «Μέχρι που τα συναισθήματα άρχισαν να ξεχειλίζουν από μέσα μου, μέχρι που βρήκαν τελικά διέξοδο στο χαρτί και τις λέξεις. Μια μέρα, έτσι εντελώς φυσικά, άρχισα να γράφω. Και για τους μικρούς και για τους μεγάλους. Και μέχρι σήμερα δεν έχω σταματήσει»

 

• «Όταν γράφεις ρουφάς τα θαύματα της ζωής, τα μετουσιώνεις και τα προσφέρεις με τη δική σου προσωπική σφραγίδα, με τη δική σου ανάσα ψυχής»

 

************

Γεννήθηκε και μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον που αγαπούσε τα βιβλία. Με πατέρα εκδότη και παππού φιλόλογο και συγγραφέα, δεν ήταν δυνατό να μην αγαπήσει τα γράμματα και να λατρέψει τη συγγραφή. Στη συνέντευξη που ακολουθεί η πετυχημένη συγγραφέας δεκάδων βιβλίων για ενήλικες και παιδιά, Ρένα Ρώσση -Ζαΐρη, μας εξομολογείται πράγματα από την παιδική της ζωή που τη σημάδεψαν και την καθόρισαν.  Για τη γοητεία του βιβλίου, τις εμπνεύσεις και την αλήθεια των όσων γράφει.

 

*****************************

Μεγαλώσατε σε ένα περιβάλλον που αγαπούσε πολύ τα γράμματα. Ήταν και η αιτία που σας οδήγησε στο γράψιμο;

 

Μεγάλωσα ανάμεσα στα βιβλία. Ο πατέρας μου, ο Νικόλαος Ρώσσης, ήταν εκδότης, ήξερε πόσο πολύτιμο είναι το παιδικό βιβλίο, μου αγόραζε καθημερινά βιβλία. Διάβαζα όποιο παιδικό βιβλίο κυκλοφορούσε στην αγορά, σχεδόν. Έτσι το διάβασμα έγινε για μένα τρόπος ζωής. Στη γραφή όμως με ώθησε η πληγωμένη παιδική μου ηλικία. Γιατί προτού προλάβω να γνωρίσω τη μητέρα μου, εκείνη έφυγε από κοντά μου, ταξίδεψε ώς τ’ αστέρια…

 

Πώς βλέπατε εσείς την ενασχόληση με το γράψιμο; Με την ίδια οπτική που την έβλεπαν ο πατέρας και ο παππούς; Ποιες συμβουλές παίρνατε από αυτούς;

 

Έγραφα και «αγκάλιαζα» τον εαυτό μου, έγραφα και βουτούσα στη φαντασία μου, αισθανόμουν ευτυχισμένη. Τον παππού μου, τον Ιωάννη Ρώσση, δεν τον γνώρισα, είχε πεθάνει πολλά χρόνια πριν γεννηθώ εγώ. Ο πατέρας μου όμως με συμβούλευε να είμαι πάντα αληθινή, να βουτάω στα συναισθήματά μου όταν γράφω. Την ακολούθησα τη συμβουλή του.

 

Με ποια συναισθήματα ξεκινήσατε να γράφετε το πρώτο σας βιβλίο;

 

Στην προσπάθειά μου να νιώσω τη μητρική αγάπη και την ασφάλεια, που τόσο μου έλειπε, έκλεινα τα μάτια και έφτιαχνα με τη φαντασία μου μια μαμά για μένα, μια ολοζώντανη μητέρα που με αγκάλιαζε σφιχτά, που μου έφτιαχνε τηγανητές πατάτες, που με φιλούσε συνέχεια.

Έκανα δηλαδή συνεχείς ασκήσεις φαντασίας. Γεννιούνταν μέσα μου κάθε μέρα ατελείωτες φανταστικές ιστορίες. Μονάχα έτσι μπορούσα να αντεπεξέλθω στην καθημερινότητά μου, μια καθημερινότητα χωρίς την αγάπη της μητρικής αγκαλιάς. Μέχρι που τα συναισθήματα άρχισαν να ξεχειλίζουν από μέσα μου, μέχρι που βρήκαν τελικά διέξοδο στο χαρτί και τις λέξεις. Μια μέρα, έτσι εντελώς φυσικά, άρχισα να γράφω. Και για τους μικρούς και για τους μεγάλους. Kαι μέχρι σήμερα δεν έχω σταματήσει.

 

Κοιτάζετε πίσω καμιά φορά; Με το ύψος του σήμερα, δηλαδή, να κρίνετε βιβλία σας που γράψατε χρόνια πριν;

 

Έγραψα και πάλι από την αρχή πιο παλιά μυθιστορήματά μου, για να επανεκδοθούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός, όπως το «Ο Τελευταίος Χορός της Σαλώμης», «Μην πιστεύεις στην αλήθεια», «Βαθύ Γαλάζιο» και «Αγάπη δηλητήριο». Βούτηξα μέσα τους, τα επιμελήθηκα με την τωρινή μου εμπειρία, πρόσθεσα περισσότερες λέξεις, περισσότερα συναισθήματα. Πολλές φορές γέλασα με την τότε απειρία μου, αλλά από την άλλη χάρηκα πολύ, γιατί κατάλαβα πως από το πρώτο μου μυθιστόρημα ώς το τελευταίο, δεν έχω χάσει την εμπιστοσύνη μου στους ανθρώπους και στη δύναμη που κρύβουν μέσα τους.

 

Τι μυρωδιές είχε το βιβλίο τότε; Και τι άλλαξε σήμερα;

 

Αχ, αυτή η μοναδική, πανέμορφη μυρωδιά του χαρτιού που ξετρελαίνει, η λαχτάρα να χωθούμε σε ένα βιβλίο, να γίνουμε ένα με τους ήρωές του! Βιβλία που διαβάζουμε το καλοκαίρι ποτισμένα από την αλμύρα της θάλασσας και του αντηλιακού, βιβλία που μας κρατούν συντροφιά τις γκρίζες ημέρες του χειμώνα, η μυρωδιά του βιβλίου, όχι, δεν άλλαξε, παραμένει η ίδια πάντοτε. Οι φίλοι της καρδιάς μας, όπως τα βιβλία, οι πραγματικοί φίλοι είναι πάντα κοντά μας και μας συντροφεύουν. Η μόνη αλλαγή; Τα ebooks!

 

Τι θέλετε να πείτε στους αναγνώστες σας μέσα από τα βιβλία σας; Τι θέλετε να νιώθουν με το τέλος της κάθε ανάγνωσης ενός βιβλίου σας;

 

Εμπνέομαι από την ίδια τη ζωή. Από τους ανθρώπους γύρω μου. Προσπαθώ να  χαρτογραφήσω την ψυχή τους.Γράφω τριάντα χρόνια συνέχεια. Η γραφή ήταν και είναι η ίδιά μου η ανάσα. Δεν αποτελούσε όμως, ούτε αποτελεί για μένα επαγγελματική επιλογή, είναι μια βαθιά ανάγκη έκφρασης του εσωτερικού μου κόσμου. Νιώθω σεβασμό για κάθε αναγνώστη και αναγνώστριά μου και δε θέλω να τους απογοητεύσω ποτέ. Γι’ αυτό και σε κάθε μυθιστόρημά μου γρατσουνίζω την ψυχή μου. Και δε θέλω να τους πω κάτι. Απλά θέλω να αφεθούν, να νιώσουν, να γίνουν ένα με τους ήρωες. Σε κάθε μου μυθιστόρημα προσπαθώ να τους βοηθήσω να μάθουν καλύτερα τον εαυτό τους και να αντικρίζουν τη ζωή με αισιοδοξία. Γιατί όσες δυσκολίες κι αν έχει, είναι τόσο, μα τόσο όμορφη!

 

Τι σας εμπνέει για να γράψετε;

 

Τρελαίνομαι να ψυχογραφώ τους ανθρώπους. Να μεταμορφώνομαι σε ντετέκτιβ, να βουτάω στην προσωπικότητά τους, να ανακαλύπτω τα συναισθήματά τους. Κάθε φορά που γράφω ένα βιβλίο καταθέτω, θέλοντας και μη, πολλές προσωπικές μου εμπειρίες. Δε γίνεται αλλιώς.

Κάθε βιβλίο γεννιέται μέσα μου, είναι κομμάτι του εαυτού μου. Προσπαθώ να ρουφήξω κάθε τι γύρω μου, να αφουγκραστώ αξίες ζωής. Κι ύστερα ο κόσμος ο πραγματικός ενώνεται με τη φαντασία, τις εμπειρίες, τις χαρές και τους πόνους της ζωής μου. Κάπως έτσι αρχίζει να δημιουργείται σιγά σιγά κάθε μυθιστόρημά μου.

Πιστεύω πως όταν γράφεις ρουφάς τα θαύματα της ζωής, τα μετουσιώνεις  και τα προσφέρεις με τη δική σου προσωπική σφραγίδα, με τη δική σου ανάσα ψυχής.

Αυτό που με βοηθάει πιο πολύ απ’ όλα όμως να συνεχίζω το γράψιμο, είναι η επαφή μου με τα μικρά παιδιά. Εκείνα με έμαθαν να γράφω για ενηλίκους χρησιμοποιώντας το μελάνι της καρδιάς μου. Με βοηθάει απίστευτα και η συναισθηματική ανταπόκριση των αναγνωστών μου, μικρών και μεγάλων. Η αγάπη τους. Που είναι δώρο ζωής για μένα!

 

Ποιο κοινό σάς γοητεύει; Τα παιδιά ή οι ενήλικες; Γιατί γράφετε και για παιδιά- έφηβους. Ποιο το πιο δύσκολο κοινό;

 

Τα παιδιά είναι οι πιο «δύσκολοι» αναγνώστες. Γιατί είναι αθώα, γιατί ζουν μέσα στην αλήθεια. Γιατί δεν ξέρουν να προσποιούνται, όπως οι μεγάλοι. Είναι απαιτητικοί αναγνώστες όταν διαβάζουν μόνα τους, αλλά και όταν τους διαβάζει κάποιος ενήλικας. Αν το παραμύθι δεν κινήσει το ενδιαφέρον τους μέσα στα πρώτα λεπτά, χασμουριούνται, στρέφουν κάπου αλλού την προσοχή τους, ασχολούνται με κάτι άλλο. Αν όμως παρασυρθούν από τη μαγεία, τότε συμμετέχουν αυθόρμητα, εγκαταλείποντας ακόμα και τα αγαπημένα τους παιχνίδια.

Είναι υπέροχο, πολύτιμο, συναρπαστικό να γράφεις για παιδιά. Κάθε παιδικό βιβλίο μου γεννιέται μέσα από τις επιθυμίες και τα θέλω τους.

Είναι υπέροχο, πολύτιμο, συναρπαστικό να γράφεις και για ενήλικες. Κάθε μυθιστόρημά μου προσπαθεί να κλείσει μέσα του τις απαιτήσεις της ίδιας της εποχής μας, τα συναισθήματά μου, την ίδια την ψυχή μου.

 

Ποιες αλήθειες λένε τα βιβλία σας;

 

Η αγάπη έχει τον πρώτο λόγο στη ζωή μου. Η αγάπη έχει τον πρώτο λόγο στο συγγραφικό μου έργο. Γιατί είναι ο μοναδικός δρόμος της ζωής μας. Για να αγαπήσουμε και να μας αγαπήσουν ερχόμαστε σε αυτή τη ζωή. Αγαπώντας τον εαυτό μας, τον δυναμώνουμε απέναντι σε όλες τις δυσκολίες, αγαπώντας τους άλλους, τους έχουμε σύμμαχούς μας απέναντι σε κάθε κακουχία, σε κάθε πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε.

Γράφω παλεύοντας να πείσω τους αναγνώστες μου να μη «σκοτώσουν» ποτέ το μικρό παιδί που κλείνουν μέσα τους. Το παιδί που χαίρεται τη ζωή, που γελάει, κλαίει, θυμώνει, απολαμβάνει το κάθε τι. Και προσπαθώ να βρω το πραγματικό νόημα της ευτυχίας, κάτι που το ανακαλύπτω πολλές φορές στη χαρά της προσφοράς… Έχω απόλυτη εμπιστοσύνη στους ανθρώπους, προσπαθώ να χαρίζω χαμόγελα καρδιάς, έχω απόλυτη ανάγκη να μου χαρίζουν και μένα.

 

 

Η μεταφορά βιβλίων στην τηλεόραση ή στον κινηματογράφο κρύβει παγίδες; Και για τον συγγραφέα και για τους σεναριογράφους…

 

Τα «Δίδυμα Φεγγάρια», το μυθιστόρημά μου που μεταφέρθηκε στην τηλεόραση, αποτέλεσε έναν σταθμό στη συγγραφική μου καριέρα. Δεν είναι πια δικό μου αυτό  το μυθιστόρημα, ανήκει σε όλους τους αναγνώστες μου. Είναι τιμή για μένα που το διάλεξαν. Δε δίστασα να πω το «ναι» όταν έμαθα τα ονόματα των συντελεστών. Πιστεύω πως κρύβει παγίδες μια μεταφορά, ιδιαίτερα όταν είναι καθημερινή η σειρά, όταν αρχίζει και ξεφεύγει από το βιβλίο. Ήμουν όμως τυχερή, είχα κοντά μου παραγωγούς, σκηνοθέτες, ηθοποιούς και συνεργάτες μπροστά και πίσω από τις κάμερες, που ήταν παθιασμένοι με τη δουλειά τους. Ταξίδεψα στη λατρεμένη μου Κύπρο, τους γνώρισα, παρακολούθησα τα γυρίσματα στη Λευκωσία, είδα το μεράκι τους. Είμαι ενθουσιασμένη και από την αγάπη που έδειξε το τηλεοπτικό κοινό, από την τηλεθέαση, σε ένα βιβλίο, σε αληθινή ιστορία, μια σειρά που μιλούσε για την ανάσα του Θεού πάνω στη γη, τον έρωτα, όπως τονίζει ο λατρεμένος μου συγγραφέας, ο Νίκος Καζαντζάκης. Δύο χρόνια κράτησε η σειρά, δύο χρόνια ένιωθα πως ζω ένα όνειρο!

 

Τι είναι τελικά το γράψιμο; Υπάρχει ορισμός;

 

Δε νομίζω πως υπάρχει ορισμός, μόνο πάθος. Το κοινό «νιώθει». Για να το κερδίσει ένας συγγραφέας πρέπει να καταθέτει τον ίδιό του τον εαυτό, να ξυπνάει συναισθήματα, να «μιλάει» στις καρδιές, να προσπαθεί να ανοίγει την καρδιά και το νου στο κάθε τι, να τα μετουσιώνει με τη γραφή του.

 

ΠΛΑΙΣΙΟ

Η φωτιά γεννάει το φως…

 

Ποιοι άνθρωποι βουτάνε σε μια «Θάλασσα φωτιά»; Υπάρχουν άνθρωποι που βουτάνε από επιλογή ή που το κάνουν από ανάγκη;

 

Ο τίτλος αναφέρεται και στους δύο ήρωές μου, τον Ορέστη, τον γοητευτικό, σεμνό, απροσπέλαστο ήρωά μου και την ευαίσθητη και συνάμα δυναμική Ηλιάνα, που πέρασαν μέσα από μια «Θάλασσα φωτιά», μέχρι να καταφέρουν να βρεθούν σε μια ήρεμη θάλασσα, που να αντικατοπτρίζει την ένωσή τους. Έθιξα το προσφυγικό θέμα, ταξίδεψα στην επικαιρότητα του σήμερα, πλημμύρισα το μυθιστόρημά μου με πολλές, άπειρες ανατροπές. Και φυσικά, παρέα με τους ήρωές μου, αλλά και τους φίλους αναγνώστες μου, πάλεψα να θυμηθώ τις πραγματικές αξίες της ζωής.

«Θάλασσα Φωτιά», συμβολίζει τη ζωή και την αγάπη. Γιατί η φωτιά γεννάει το φως. Το φως γεννάει την αγάπη. Η θάλασσα γεννάει τη ζωή…

Πιστεύω πως όλοι οι άνθρωποι, θέλοντας και μη, βουτάμε σε μια «Θάλασσα φωτιά», μέχρι να καταφέρουμε να αγαπήσουμε τον εαυτό μας, να τον καταλάβουμε και να ανακαλύψουμε τη νηνεμία της ψυχής μας.

 

 

* Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό D