Σε αναζήτηση του χαμένου ανθρωπισμού, Viva arte viva

To mending project του Lee Mingwei

Σε αναζήτηση του χαμένου ανθρωπισμού
Viva arte viva, 57η Mπιενάλε Τέχνης Βενετίας

«Σήμερα, σε ένα κόσμο γεμάτο συγκρούσεις και αναταράξεις, η τέχνη παρουσιάζεται ως μάρτυρας εκείνου του πιο πολύτιμου στοιχείου που μας κάνει πιο ανθρώπινους. Η τέχνη είναι ο απώτερος τόπος στοχασμού, ατομικής έκφρασης, ελευθερίας, εκεί όπου τίθενται ουσιώδη ερωτήματα… Η τέχνη είναι ο τελευταίος προμαχώνας, ένας κήπος προς καλλιέργεια πέρα και πάνω από τάσεις και προσωπικές φιλοδοξίες. Υφίσταται ως αδιαμφισβήτητη αξία, εναλλακτική στον ατομικισμό και την αδιαφορία… Σε καιρούς παγκόσμιας αναταραχής η τέχνη αγκαλιάζει τη ζωή, έστω και αν αναπόφευκτα την ακολουθεί αμφιβολία. Ο ρόλος, η φωνή και η ευθύνη του καλλιτέχνη, είναι πιο κρίσιμα από ποτέ… Μέσα από αυτές τις ατομικές πρωτοβουλίες παίρνει μορφή ο κόσμος του αύριο…»(i).

Με αυτά τα λόγια αρχίζει το εισαγωγικό της σημείωμα στον κατάλογο η επιμελήτρια της φετινής Mπιενάλε Βενετίας, Christine Macel. Σύμφωνα με την ίδια, αυτή τη χρονιά η Mπιενάλε «έχει σχεδιαστεί με καλλιτέχνες, από καλλιτέχνες και για καλλιτέχνες, για τις μορφές που εισηγούνται, τα ερωτήματα που θέτουν, τις πρακτικές που αναπτύσσουν και τους τρόπους ζωής που επιλέγουν» (ii).

Πράγματι, στην κεντρική έκθεση έχουν προσκληθεί 120 καλλιτέχνες από 51 χώρες, εκ των οποίων 103 συμμετέχουν για πρώτη φορά στη διοργάνωση. H Macel εστιάζει στο έργο των νέων καλλιτεχνών, όπως επίσης και σε καλλιτέχνες των οποίων το έργο δεν αναγνωρίστηκε επαρκώς, αναδεικνύοντας θέματα που απασχόλησαν τους καλλιτέχνες ήδη από τη δεκαετία του ‘60 και ’70. Τα θέματα αυτά, συνήθως κοινωνικά, προβληματίζουν σήμερα εκ νέου τους καλλιτέχνες και καταδεικνύουν, σύμφωνα με την επιμελήτρια, ότι ενώ η τέχνη δεν έχει καταφέρει να αλλάξει τον κόσμο, εντούτοις παραμένει το πεδίο όπου μπορεί αυτός να ξανανακαλυφθεί (iii).

Η Macel δεν επιλέγει ένα συγκεκριμένο θέμα για φέτος, αλλά κάτω από τον ανοικτό τίτλο viva arte viva (ζήτω η τέχνη ζήτω) επιχειρεί να δημιουργήσει ένα πλαίσιο που να διευκολύνει την πρόσβαση και κατανόηση των έργων και να θέσει διασυνδέσεις ανάμεσά τους. Έτσι, η φετινή έκθεση παρομοιάζεται με ένα βιβλίο του οποίου τα εννέα κεφάλαια αντιπροσωπεύονται σε εννιά περίπτερα (pavilions), που ακολουθούν την ιστορική οργάνωση της Mπιενάλε σε εθνικά περίπτερα. Στην περίπτωση όμως της κεντρικής έκθεσης αυτά είναι υπερ-εθνικά, αφού κάθε κεφάλαιο περιλαμβάνει καλλιτέχνες διαφόρων γενεών και καταγωγών που έχουν ως συνεκτικό κρίκο κοινές θεματικές ή παρεμφερείς εικαστικές πρακτικές.

Η έκθεση πρέπει να προσλαμβάνεται ως εμπειρία, σύμφωνα με την επιμελήτρια, μια περιδιάβαση στο άγνωστο, σε μια προσπάθεια κατάκτησης, δυνητικά, ενός νεο-ανθρωπισμού.(iv) Έντονη είναι, λοιπόν, στην έκθεση η παρουσία συμμετοχικών δραστηριοτήτων, εργαστηρίων με σκοπό την ενεργοποίηση του αισθήματος της κοινότητας. Τέτοια παραδείγματα αποτελούν τα έργα των Olafur Eliasson, Rasheed Araeen, Lee Mingwei και David Medalla.

Εξάλλου η Macel έχει αφιερώσει ένα ολόκληρο περίπτερο στα «Κοινά». Αναρωτιέται, δηλαδή, με ποιο τρόπο θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια κοινότητα, όπου να αντισταθμίζονται ο ατομικισμός και το προσωπικό συμφέρον. Σε αυτό το τμήμα της έκθεσης στα έργα των καλλιτεχνών διαγράφεται έντονα η ανθρωπολογική προσέγγιση, ενώ παρουσιά ζονται και έργα ιστορικά, όπου οι καλλιτέχνες αναζητούν τη χαμένη σύνδεση με τη γη, ως συνεκτικό ιστό της κοινότητας.

Σοφία Χατζήπαπα-Gee

Απόσπασμα από κείμενο που δημοσιεύεται στο πρόσφατο τεύχος (333) του περιοδικού Νέα Εποχή

i Macel, C. Viva Arte Viva, στο: Biennale Arte 2017, Short Guide. Βενετία, 2017.

ii Ο.π.

iii Ο.π.

iv Ο.π.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy