Συνάντηση Κωνσταντινούπολης: Μια αποτίμηση

Του Δρος Νίκου Τριμικλινιώτη*

H επίσκεψη του κλιμακίου του ΑΚΕΛ, υπό τον ΓΓ του κόμματος, Αντρο Κυπριανού, στην Κωνσταντινούπολη σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως. Επικράτησε όμως η θετική άποψη – είναι μηδαμινές οι δυνατότητες που έχουν Ελληνοκύπριοι πολιτικοί να συνομιλήσουν με ανώτατους Τούρκους αξιωματούχους.

Πώς αποτιμώνται από το ΑΚΕΛ οι προοπτικές λύσης του Κυπριακού; Πόσο έτοιμη είναι η Αγκυρα να συζητήσει ουσιαστικά ζητήματα και με ποιους όρους; Τι γίνεται με τα ακανθώδη ζητήματα (Περιουσιακό, Εδαφικό, Εγγυήσεις); Ποιος αποφασίζει στα επιμέρους θέματα, η Αγκυρα ή οι Τουρκοκύπριοι; Δικαιολογούνται οι φόβοι μετά τη συνάντηση με τον Τούρκο πρωθυπουργό και Υπουργό Εξωτερικών;

1. Πρώτη φορά το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών προσκαλεί κόμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Παλαιότερα είχε προσκληθεί στην Τουρκία από το κυβερνών κόμμα ο Ν. Αναστασιάδης, ως ηγέτης της αντιπολίτευσης.

2. Το περιεχόμενο των συναντήσεων με τους Τούρκους αξιωματούχους πρέπει να κατανοηθεί εντός της συγκυρίας: Οι γεωπολιτικές μεταβολές (πόλεμος στη Συρία, οι αντιπαραθέσεις Τουρκίας με Ρωσία και Ισραήλ, οι αποτυχίες της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής και η αστάθεια στην περιοχή και στην Τουρκία), αλλά και η οικονομική κρίση σε συνάρτηση με τις προοπτικές εξόρυξης φυσικού αερίου είναι παράγοντες που επιδρούν στο διεθνές περιβάλλον.

Παρά το ότι η Τουρκία παραμένει υπερδύναμη της περιοχής, το Κυπριακό καθίσταται πλέον σοβαρό βαρίδι σε όποιο ευρύτερο ρόλο στοχεύει για την περιοχή. Καταρρέει έτσι κι ο μύθος της πάγιας/αναλλοίωτης τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Στη συνάντηση διατυπώθηκαν οι θέσεις της Αγκυρας, βασικότερη των οποίων είναι η δέσμευση ότι «η Αγκυρα θέλει λύση». Αυτό θα δοκιμαστεί. Το ζήτημα είναι ασφαλώς οι όροι της λύσης, δεδομένων των αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων.

Εχει δίκιο λοιπόν ο Α. Κυπριανού να επιμένει ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης οφείλει να πείσει και να πιέσει προς την ορθή κατεύθυνση με προτάσεις όταν σκαλώνουν τα πράγματα. Οι δε φόβοι που εκφράστηκαν από ορισμένους είναι αδικαιολόγητοι (εκτενή σχόλια του Αντρου Κυπριανού για τα θέματα αυτά μπορείτε να ακούσετε από το www.dialogos.com.cy/astra στη συζήτησή του με τους Ν. Τριμικλινιώτη και Δ. Τριμιθιώτη στην εκπομπή «Διαδράσεις»).

3. Ασφαλώς, ενώ ασχολούμαστε με τις διαφορές (Περιουσιακό, Εδαφικό, Ασφάλεια), δεν πρέπει να διαφεύγουν της προσοχής η παρακαταθήκη Χριστόφια-Ταλάτ: Οι συγκλίσεις στη διακυβέρνηση, συμμετοχή στους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τα οικονομικά/διαχείριση φυσικού πλούτου αποτελούν τη βάση. Πρέπει ασφαλώς να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.

4. Σύμφωνα με τους Τούρκους αξιωματούχους, οι Τ/κ αποφασίζουν τα εσωτερικά θέματα (Περιουσιακό, Εδαφικό), ωστόσο η ασύμμετρη σχέση Αγκυρας και Τ/κ (οικονομική εξάρτηση και τουρκικός στρατός) δίνει στην Ακυρα μεγάλες δυνατότητες περαιτέρω παρέμβασης. Εντούτοις, υπάρχει χώρος για τον Τ/κ ηγέτη κι αυτός θα δοκιμαστεί στην πράξη. Στα δε οικονομικά της λύσης ανοίγουν νέα ζητήματα. Η οικονομική κρίση και η χρηματοδότηση της λύσης έχουν ταξικές-κοινωνικές παραμέτρους. Θεωρούμε απαράδεκτες τις εμμονές Χ. Γεωργιάδη για μετα-λύση εποχή με λιτότητα, μνημόνια και φόρτωμα χρεών στους ώμους των εργαζομένων. Οι δε κοινωνικές διαστάσεις της λύσης πρέπει επιτακτικά να τεθούν.

5. Τέλος, στα θέματα ασφάλειας ο Τούρκος πρωθυπουργός ήταν ευθύς: Ενώ θεωρεί το θέμα ασφάλεια ως τουρκικό «κεκτημένο» επικαλούμενος ότι «οι Τ/κ χρειάζονται εγγυήσεις», δηλώνει έτοιμος να συζητήσει για την εξεύρεση κοινώς αποδεκτής διευθέτησης που να ικανοποιούνται τα ε/κ αισθήματα ανασφάλειας που δεν θέλουν εγγυήσεις. Ασφαλώς, στον πυρήνα του θέματος είναι το (δήθεν) «μονομερές δικαίωμα επέμβασης» με χρήση βίας που επικαλέστηκε η Αγκυρα το 1974. Πρέπει να βρεθεί η κατάλληλη φόρμουλα κι εννοείται αυτό έξω από ΝΑΤΟϊκά πλαίσια – ουδείς θέτει σοβαρά τέτοιο θέμα.

Υπάρχει λοιπόν σημαντική δουλειά για την επίτευξη συμφωνίας σε περίπλοκα θέματα όπου υπάρχουν συμφέροντα και παγιωμένες ιδεολογίες. Ωστόσο, τούτο δεν είναι ακατόρθωτο. Πρέπει να δοκιμαστεί η Αγκυρα και να αξιοποιηθεί θετικά η συγκυρία. Απαιτείται πολιτική συνέπεια και νηφαλιότητα για τα γεωπολιτικά, αλλά και κοινωνικό όραμα και πρόγραμμα για τη χώρα μας.

*Πανεπιστημιακός, μέλος της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ, υποψήφιος βουλευτής Λεμεσού