Σκόρπιες σκέψεις περί ιστορίας, ιδεολογίας και πολιτικής

Του Γιάννου Κατσουρίδη*

Η επικαιρότητα της τελευταίας περιόδου τείνει να καταργεί το χρόνο, αλλά και τη δυνατότητα διεξοδικής μελέτης. Είναι τόσα πολλά τα σημαντικά θέματα που αναφύονται συνεχώς. Αυτό λειτουργεί εις βάρος τής εις βάθους ανάλυσης και της εξαγωγής πληρέστερων συμπερασμάτων. Σταχυολογώ τρία τέτοια ζητήματα που άπτονται τριών θεματικών: της ιστοριογραφίας, της ιδεολογίας και της πολιτικής.

1. Στις 15 Ιανουαρίου ήταν η 64η επέτειος του ενωτικού δημοψηφίσματος. Θα αποφύγω να κρίνω την ιστορία με το φακό τού σήμερα, όπως κάνουν πολλοί είτε καλοπροαίρετα είτε κακοπροαίρετα. Μια πτυχή που θεωρώ σημαντική, όμως, ανεξαρτήτως του ποια άποψη έχει ο καθένας για το αίτημα της Ενωσης ως τέτοιο, είναι το ζήτημα της ιστορικής αλήθειας και το ποιου την ιστορία μαθαίνουμε.

Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι το δημοψήφισμα ξεκίνησε ως συλλογή υπογραφών από την Αριστερά, το ΑΚΕΛ, το οποίο πρωτοστατούσε τότε στον αντιαποικιακό αγώνα. Το ΑΚΕΛ, όταν η Δεξιά και η Εκκλησία προσπάθησαν να καπελώσουν τη δική του προσπάθεια και παρά το γεγονός ότι Δεξιά και Εκκλησία αρνούνταν κάθε πρόταση του ΑΚΕΛ για κοινό μέτωπο ενάντια στην αποικιοκρατία, αποφάσισε να συνενώσει δυνάμεις και να συνδράμει τη συλλογή υπογραφών που έκανε η Εκκλησία.

Στην πορεία του χρόνου επιβλήθηκε η άποψη ότι το δημοψήφισμα έγινε από την Εκκλησία και τη Δεξιά. Ηταν μία από τις μεθόδους για να θεωρείται η (εθνικόφρων) Δεξιά ως ο πρωτοστάτης του αντιαποικιακού αγώνα και να περιθωριοποιηθεί η Αριστερά. Αυτό αναδεικνύει και πάλι ότι η συγγραφή και διδαχή της Ιστορίας δεν είναι μια αξιολογικά ουδέτερη διαδικασία, αλλά υπακούν σε ένα βασικό «νόμο»: γράφονται από την άρχουσα τάξη της εκάστοτε εποχής.

2. Η παραδοσιακή ιδεολογική προσέγγιση της κυπριακής Δεξιάς σε σχέση με το Κυπριακό, αλλά και τις διεθνείς συμμαχίες της Κύπρου, ήθελε (και θέλει) τη διευθέτησή τους εντός των δυτικών πλαισίων αναφοράς. Η πρόσφατη έκθεση του ΓΓ του ΟΗΕ, αλλά και η στάση των ΗΠΑ και Βρετανίας, σύμφωνα με την παραδοχή του ίδιου του Προέδρου, πόρρω απέχει από το να συνάδει με τα συμφέροντα της Κύπρου.

Χωρίς να ισχυρίζομαι ότι η Ρωσία, ή η οποιαδήποτε άλλη χώρα, αντιμετωπίζει την Κύπρο πέραν και έξω από τα δικά της συμφέροντα, ενδεχομένως η κυπριακή δεξιά, θα έπρεπε εδώ και δεκαετίες να στρέψει το κεφάλι της και προς άλλες κατευθύνσεις. Εστω για να ισοζυγίσει τα πράγματα. Η εικόνα, όμως, που δίνει είναι ότι πάσχει από το σύνδρομο της Στοκχόλμης. Πρόκειται, ουσιαστικά, για ένα μηχανισμό άμυνας που ασυνείδητα(;) αναπτύσσει το θύμα πιστεύοντας πως εάν είναι συνεργάσιμο και υποστηρίζει το θύτη, θα κερδίσει την εύνοιά του. Μάταια όμως…

3. Η απόφαση για κλείσιμο των Κυπριακών Αερογραμμών και το ταυτόχρονο ενδιαφέρον που επέδειξαν άλλες ιδιωτικές αεροπορικές εταιρείες (Ryannair, Aegean, Easy-Jet) για να καλύψουν το κενό, αποδεικνύει -μεταξύ άλλων- ότι η εταιρεία θα μπορούσε να ήταν κερδοφόρα. Το διακύβευμα (όχι το μοναδικό βέβαια) είναι όντως οι μισθοί και το μοντέλο εργασιακών σχέσεων. Από μια άλλη σκοπιά όμως. Να μην υπάρχουν ως πρότυπα οι αξιοπρεπείς μισθοί και οι συλλογικές συμβάσεις όσες στρεβλώσεις και να είχαν, που είχαν.

Και κάτι άλλο για το ρόλο της ΕΕ: Σύμφωνα με την απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού της ΕΕ, οι Κυπριακές Αερογραμμές έκλεισαν επειδή τους δόθηκε κρατική ενίσχυση, κάτι που απαγορεύεται διότι «νοθεύει» τον ανταγωνισμό. Να επιχορηγεί, όμως, το κράτος τις ιδιωτικές αεροπορικές εταιρείες με συγκεκριμένο ποσό ανά επιβάτη (που στο τέλος έρχεται περισσότερο), όπως και η ΕΕ τις τράπεζες με μερικά δισεκατομμύρια ευρώ, είναι απόλυτα θεμιτό στον αγγελικό κόσμο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας της ΕΕ, του ΔΝΤ και λοιπών ευαγών ιδρυμάτων.

*Μέλος ΚΕ ΑΚΕΛ