Στην «Ελπίδα» οι πρόσφυγες δεν είναι απλά αριθμοί

• Ενας πρότυπος καταυλισμός προσφύγων στη Θεσσαλονίκη δείχνει το δρόμο στο ελληνικό κράτος

• Ελενα Μουστάκα: «Είναι πολύ δυνατές εικόνες για να τις προσπερνούμε αδιάφορα»

Του Σπύρου Σωτηρίου

Η Ελενα Μουστάκα
Η Ελενα Μουστάκα

«Το μυαλό μου δεν μπορούσε να χωρέσει τις εικόνες που αντίκρισα στη Μόρια. Τόσος πολύς ο κόσμος πάνω στο λόφο με τους ελαιώνες. Υπήρχαν πάνω από 3-4 χιλιάδες πρόσφυγες στο ύπαιθρο, μεταξύ αυτών και πάρα πολλά παιδιά. Κοιμόντουσαν κάτω από τα δέντρα, δεν είχαν τουαλέτες, χαρτί, νερό για μπάνιο. Ενιωσα ντροπή ως άνθρωπος, ως Ευρωπαίος πολίτης όταν αντίκρισα αυτή την κατάσταση…». Αυτό μας είχε πει η συμπατριώτισσά μας Ελενα Μουστάκα τον περασμένο Φεβρουάριο εξηγώντας την απόφασή της να μείνει στη Λέσβο και να δημιουργήσει μαζί με άλλους εθελοντές τον εθελοντικό οργανισμό “Better Days For Moria” φτιάχνοντας τον άτυπο καταυλισμό «Olive Grove» βοηθώντας έμπρακτα τους καταταλαιπωρημένους πρόσφυγες στο δύσκολο σταθμό τους για το ταξίδι της ελπίδας.

Η πρόσφατη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας άλλαξε άρδην τα δεδομένα. Το προσφυγικό δράμα μεταλλάχθηκε. Το πρόβλημα μεταφέρθηκε σε άλλα σημεία της Ελλάδας. Η χώρα δεν αποτελεί πλέον έναν ολιγοήμερο σταθμό για το δύσκολο ταξίδι της προσφυγιάς. Η παραμονή των προσφύγων παρατείνεται και γίνεται πιο δύσκολη, η ελπίδα σβήνει, το μέλλον είναι πιο αβέβαιο. Δεν ξέρουν πότε θα φύγουν και πού θα καταλήξουν. Οι επαναπροωθήσεις γίνονται με πολύ αργούς ρυθμούς. Αυτή τη στιγμή οι περίπου 50.000 πρόσφυγες που ζουν στην Ελλάδα διαβιούν σε άσχημες έως και άθλιες συνθήκες. Το κράτος ουσιαστικά έφτιαξε πρόχειρους καταυλισμούς για να διαχειριστεί πρόχειρα ή άμεσα αυτούς τους 50.000 ανθρώπους, οι οποίοι ωστόσο θα παραμείνουν πολύ περισσότερο χρόνο.

Ο καταυλισμός του «Olive Grove» στη Μόρια Λέσβου έκλεισε, οι πρόσφυγες μεταφέρθηκαν δίπλα, στο κλειστό κέντρο κράτησης για να πάρουν τη σειρά τους να «επαναπροωθηθούν». Η Ελενα δεν εφησυχάστηκε. Βιώνοντας για μήνες το προσφυγικό δράμα δεν μπορούσε να φύγει από τη Λέσβο και να επιστρέψει στην Κύπρο. Ετσι αποφάσισε μαζί με τους υπόλοιπους εθελοντές να μετονομάσουν τον οργανισμό σε “Together for Better Days” και να βρεθούν ένα βήμα πιο μπροστά από το ελληνικό κράτος. Να δουν τους πρόσφυγες ως ανθρώπους και όχι ως αριθμούς. Να προσφέρουν ξανά την ΕΛΠΙΔΑ που ξεκίνησε να αργοσβήνει.

thessaloniki refugees

Ετσι γεννήθηκε η «Ελπίδα»

Η Ελενα έφυγε από το νησί κουβαλώντας μαζί της νέες ιδέες που θα έδιναν συνέχεια στην προσπάθεια στήριξης αυτών των ανθρώπων. Και κατέληξε στην «Ελπίδα» έχοντας υπ’ όψιν της τα νέα δεδομένα.

Η «Ελπίδα» είναι ένας καταυλισμός προσφύγων στη Θεσσαλονίκη και ο οποίος πλέον αποτελεί πρότυπο για τη χώρα. Το “Together for Better Days” σε συνεργασία με έναν άλλο, καναδέζικο, οργανισμό που είχε παρόμοιο στόχο ξεκίνησαν για να υλοποιήσουν μια μεγαλεπήβολη ιδέα με επίκεντρο τους ανθρώπους.

Πρόκειται για ένα παλιό εργοστάσιο 6.000 τ.μ. το οποίο έχει ενοικιαστεί από την ελληνική κυβέρνηση. Το παλιό εργοστάσιο είναι σήμερα ένα ασφαλές και ανθρώπινο μέρος για να μπορούν να διαμένουν οι πρόσφυγες.

Η «Ελπίδα» είναι ένα πρωτότυπο project. Η ιδέα ήταν ότι έπρεπε να βρεθεί ένας τρόπος να αντιμετωπιστεί αυτή η ανθρωπιστική κρίση όχι εξ απροόπτου αλλά εκ των προτέρων. «Δώσαμε χρόνο στον εαυτό μας να δημιουργήσουμε ένα χώρο που θα μπορεί να φιλοξενήσει κόσμο μέσα σε ανθρώπινες συνθήκες και όχι στις άθλιες συνθήκες μέσα στις οποίες φιλοξενούνται σήμερα σε διάφορους καταυλισμούς. Μετά που η κυβέρνηση παρέδωσε στους εθελοντικούς οργανισμούς 4-5 αποθήκες, παλιά εργοστάσια που δεν τηρούσαν τις ελάχιστες προδιαγραφές για τη διαμονή ανθρώπων και όμως φιλοξένησαν πρόσφυγες, αποφασίσαμε ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε έναν καταυλισμό που θα ξεπερνούσε κατά πολύ τις προδιαγραφές».

Να υπενθυμίσουμε ότι η ελληνική κυβέρνηση μέσω του στρατού μετέτρεψε διάφορους τέτοιους χώρους σε πρόχειρους καταυλισμούς και μετέφερε τον κόσμο από την Ειδομένη.

«Ξεφύγαμε από το προηγούμενο καθεστώς που κατέβαιναν αυτοί οι άνθρωποι από τις βάρκες, τους δίναμε ρούχα, φαγητό και έφευγαν. Το πρόβλημα μεταλλάχθηκε. Χρειάζονται ποιοτική και ανθρώπινη ζωή όσο καιρό θα βρίσκονται κολλημένοι στην Ελλάδα.

Σπαταλήθηκαν πολλά λεφτά από το ελληνικό κράτος για να βελτιωθούν οι συνθήκες διαβίωσης στους πρόχειρους καταυλισμούς, οι οποίες όμως δεν βελτιώνονται. Δεν μπορούμε να θεωρούμε ότι είναι ανθρώπινο να ζει μια οικογένεια μέσα σε έναν πρόχειρο καταυλισμό για τόσους πολλούς μήνες. Οταν ήταν ανοιχτά τα σύνορα δεν υπήρχε πρόβλημα προχειρότητας γιατί η παραμονή τους εκεί ήταν πολύ σύντομη. Αυτή τη στιγμή οι πρόσφυγες έφυγαν από τη Λέσβο, πήγαν στην Ειδομένη και μετά πήγαν σε αυτούς τους καταυλισμούς που είναι άθλιοι. Διαμένουν για μήνες σε χώρους χωρίς καθαρό αέρα, χωρίς πόσιμο νερό, χωρίς καθαρές τουαλέτες, δεν έχουν σωστή διατροφή κ.λπ.».

 

Πρότυπο πρόγραμμα και για το ίδιο το ελληνικό κράτος

Οπως αναφέρει η Ελενα, έγινε αρκετή διαπραγμάτευση μέχρι να δοθεί η άδεια και να υπογραφεί η συμφωνία με το Υπουργείο Εσωτερικών. «Μετά από περίπου 2 μήνες συζητήσεων υπογράψαμε τα σχετικά και ξεκινήσαμε τη δουλειά για δημιουργία της ‘’Ελπίδας”». Υπήρξαν γραφειοκρατικά προβλήματα και χάσμα ιδεών με το ελληνικό κράτος. «Παρόλη όμως την ταλαιπωρία φτιάξαμε κάτι πανέμορφο. Είναι δίκαιο αντί να εστιάσουμε στα προβλήματα που συναντήσαμε στην πορεία, να εστιάσουμε στο ότι για πρώτη φορά στην Ελλάδα δημιουργήθηκε κάτι πέρα από αυτό που θεωρούσαμε ως φυσιολογικό όταν μιλούσαμε για καταυλισμό προσφύγων».

Είναι κάτι πολύ διαφορετικό με τη στήριξη της Ελληνικής Κυβέρνησης. Αυτή τη στιγμή μιλάμε για ένα αναγνωρισμένο κυβερνητικό καταυλισμό προσφύγων, σημειώνει η Ελενα εξηγώντας ότι η προσπάθεια είναι να δημιουργηθεί ένα πρότυπο πρόγραμμα και να καταγραφεί ολόκληρη η διαδικασία για τη δημιουργία του project έτσι ώστε να γίνουν και άλλοι παρόμοιοι καταυλισμοί.

thessaloniki refugees

Με τη συμμετοχή όλων

Οι άμεσοι στόχοι της ομάδας πίσω από την «Ελπίδα» ήταν η δημιουργία ενός πιο ανθρώπινου χώρου με το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα στο λιγότερο χρόνο και χαμηλότερο κόστος.

Επίσης, ένας βασικός στόχος είναι να συμμετέχουν όλοι σε αυτό το project, εθελοντές, η τοπική κοινωνία, η κυβέρνηση, το δημαρχείο και οι ίδιοι οι πρόσφυγες.

 

Η διαχείριση του καταυλισμού

Το Υπουργείο Εσωτερικών όρισε έναν υπεύθυνο του καταυλισμού, ο οποίος είναι και ο αντιπρόσωπος του ελληνικού κράτους στην «Ελπίδα».

Από κει και πέρα στον καταυλισμό υπάρχουν εθελοντές υπό την καθοδήγηση του “Together for Better Days”. Καθήκον του “Together for Better Days” είναι να φτιάξει τα συστήματα με τα οποία θα λειτουργεί ο καταυλισμός, παροχή φαγητού, ρουχισμού, εκπαιδευτικά προγράμματα κ.λπ. Επίσης οι εθελοντές είναι υπεύθυνοι για τους χώρους όπου θα γίνονται εκπαιδευτικά, επιμορφωτικά μαθήματα, εργαστήρια. Εφτιαξαν χώρο για άντρες, για γυναίκες, για παιδιά.

Ενα από τα σημαντικά κομμάτια αυτού του καταυλισμού είναι το μεγάλο εκπαιδευτικό κέντρο μέσα στο οποίο θα γίνονται σεμινάρια, μαθήματα γλώσσας, μαθηματικών κ.λπ.

thessaloniki refugees

Προτεραιότητα σε οικογένειες που βρίσκονται σε άσχημη κατάσταση

Ο καταυλισμός θα έχει χωρητικότητα 800 ατόμων. Αυτή τη στιγμή τελείωσε η πρώτη φάση του έργου και μπορούν να φιλοξενηθούν 325 άτομα. Σήμερα ζουν στον καταυλισμό 150 άτομα που μεταφέρθηκαν εκεί πριν δυο βδομάδες. Τέλος του Αυγούστου θα μεταφερθούν εκεί ακόμα 125 άτομα.

Η οικοδόμηση του καταυλισμού θα ολοκληρωθεί τον Σεπτέμβριο.

Στην «Ελπίδα» ζουν αυτή τη στιγμή οικογένειες από τη Συρία και κάποιες από το Ιράκ. Σε ό,τι αφορά τον κόσμο δίδεται προτεραιότητα σε οικογένειες που βρίσκονται σε άθλια κατάσταση και δυστυχώς ανάμεσα στους 50.000 πρόσφυγες που “κόλλησαν” στη χώρα υπάρχουν πολλές οικογένειες σε τέτοια κατάσταση. Ανάμεσα σε αυτούς υπάρχουν μονογονεϊκές οικογένειες, έγκυες και γενικότερα άτομα που ανάμεσα στο ταλαιπωρημένο πλήθος του προσφυγικού πληθυσμού έχουν ιδιαίτερες ανάγκες και πρέπει να τύχουν ιδιαίτερης προστασίας.

Οι πρόσφυγες μεταφέρονται στην «Ελπίδα» μέσω του υπουργείου Εσωτερικών και οργανισμών που εντοπίζουν αυτές τις περιπτώσεις όταν επισκέπτονται τους καταυλισμούς.

Οπως ανέφερε η Ελενα, πριν μερικές μέρες μεταφέρθηκαν στην «Ελπίδα» μια οικογένεια με ένα παιδάκι που έχει σοβαρά εγκαύματα, ενώ η μητέρα του είναι έγκυος. Το παιδάκι αυτό είχε βγει από το νοσοκομείο μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα και χρειάζεται φροντίδα, καθαρό περιβάλλον και ιατρική περίθαλψη. Μεταφέρθηκε αμέσως στην «Ελπίδα». «Είναι τραυματισμένο άσχημα, τόσο σωματικά, όσο και ψυχικά», μας είπε η Ελενα.

thessaloniki refugees

24ωρη ιατρική περίθαλψη

Στον καταυλισμό παρέχεται 24ωρη ιατρική περίθαλψη από όλες τις ειδικότητες, μεταξύ άλλων και από οδοντίατρο και οφθαλμίατρο. Οπως εξηγεί η Ελενα, διαπιστώθηκε ότι υπάρχει άμεση ανάγκη από οδοντιάτρους και εστιάστηκαν εκεί οι προσπάθειες. Δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση σε αυτό τον τομέα γιατί όπως διαπιστώθηκε υπήρχαν πάρα πολλά άσχημα περιστατικά.

Υπάρχουν επίσης ψυχολόγοι που ειδικεύονται στα παιδιά και στις γυναίκες που είναι θύματα βίας.

Επίσης, στον καταυλισμό υπάρχει ψυχαγωγία για όλους. Για παράδειγμα ξεκίνησαν κάποια μαθήματα γυμναστικής για τις γυναίκες, πάντοτε με σεβασμό στις ιδιαιτερότητες της θρησκείας τους.

Στόχος η ενσωμάτωση και η ανάκτηση της ανεξαρτησίας τους

Η κεντρική ιδέα είναι η δημιουργία ενός χώρου, ο οποίος μπορεί εύκολα, με τη στήριξη του “Together for Better Days”, να είναι αυτοδιαχειριζόμενος από τους ίδιους τους ανθρώπους που ζουν εκεί, από τους ίδιους τους πρόσφυγες. Οπως εξηγεί η Ελενα Μουστάκα: «Εμείς είμαστε εκεί να βοηθήσουμε την κοινότητα να λειτουργήσει το σύστημα που χρειάζεται για να παράγουν μόνοι τους τα λαχανικά τους, να διδάξουν τις δικές τους τάξεις, να μάθουν δεξιότητες για το μέλλον, να παρακολουθήσουν μαθήματα για την ευρωπαϊκή κουλτούρα, να μάθουν Ελληνικά, Αγγλικά, Γερμανικά και άλλες γλώσσες κ.ο.κ. Υπάρχει και η κουζίνα όπου θα μπορούν οι ίδιοι να μαγειρέψουν τα φαγητά τους και παράλληλα να μάθουν ελληνικές συνταγές από εθελόντριες, οι οποίες θα μάθουν, αντίστροφα, συνταγές από τις χώρες των προσφύγων. Ετσι η κοινότητα στον καταυλισμό δεν απομονώνεται από την τοπική κοινωνία και θα υπάρχει επικοινωνία».

Στόχος είναι η ενσωμάτωση αυτών των ανθρώπων. «Θέλουμε να προωθήσουμε την ανεξαρτησία αυτών των ανθρώπων. Να μην είναι εξαρτημένοι από τους άλλους. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν πρόσφυγες στον καταυλισμό που φτιάχνουν τους κήπους, υπάρχουν άτομα που βοηθούν τους εθελοντές να φτιάξουν έπιπλα για τους διάφορους χώρους, υπάρχουν δάσκαλοι και ήδη δημιουργήθηκαν οι πρώτες ομάδες παιδιών που θα διδαχθούν μαθηματικά, αγγλικά κ.ο.κ».

Αξιολογήθηκαν οι άνθρωποι που βρίσκονται εκεί και καταγράφηκαν οι δεξιότητές τους έτσι ώστε να συμβάλουν όλοι σε αυτή την προσπάθεια.

thessaloniki refugees

Σταμάτησαν να είναι απλά αριθμοί

Η «Ελπίδα» πέρα από το ότι πρόσφερε σπίτι και ελπίδα στους πρόσφυγες, πρόσφερε ελπίδα και σε όλους τους εθελοντές που αφιερώνουν τον χρόνο τους, τις διακοπές, τα χρήματά τους για να είναι εκεί και να βοηθούν. Εδωσε ελπίδα σε όλους εμάς και σε όσους μπήκαν σε αυτό τον καταυλισμό ότι υπάρχει ακόμα τρόπος να αντιμετωπιστεί αυτή η κρίση με ανθρωπιά. Κοιτάξαμε τον κόσμο στα μάτια. Σταμάτησαν να είναι απλά αριθμοί, να είναι απλά θύματα. Σκοπός είναι να δοθεί σε αυτούς τους ανθρώπους πίσω η φωνή τους, η ανεξαρτησία τους. Θα τους στηρίξουμε έτσι ώστε να επανακτήσουν τον έλεγχο της κουζίνας τους, του κήπου τους, να καθαρίζουν το δικό τους χώρο, τον έλεγχο να βάλουν τάξη στη γειτονιά τους».

«Πολύ δυνατές εικόνες για να τις προσπερνούμε αδιάφορα»

Η Ελενα υπογραμμίζει ότι οι Οργανισμοί Υγείας είναι πολύ προβληματισμένοι για αυτή την κατάσταση. Η υγεία των ανθρώπων είναι σε τραγική κατάσταση.

«Μπορεί κάποιος να φανταστεί ένα παιδάκι να υποφέρει για ολόκληρους μήνες από σάπια δόντια, να χρειάζεται απονεύρωση και να μην έχει φροντίδα; Να είναι για βδομάδες με διάρροια και θα μην υπάρχει κάποιος να το βοηθήσει;

Πριν μερικές μέρες πήραμε ένα αγοράκι στον οφθαλμίατρο. Το αγοράκι έχει κληρονομικό πρόβλημα και δεν βλέπει καλά. Βρισκόταν σε πολύ άσχημη ψυχολογική κατάσταση. Μόλις φόρεσε τα γυαλιά έκατσε χάμω και ξέσπασε σε κλάματα. Είναι πολύ δυνατές εικόνες για να τις προσπερνούμε αδιάφορα. Αυτοί οι άνθρωποι είναι τρομερά καταβεβλημένοι και υποφέρουν εδώ και μήνες, ίσως και χρόνια. Είναι λυπηρό ότι δεν ασχολούμαστε, ότι συνηθίσαμε να τα βλέπουμε. Αυτό το πράγμα γίνεται μέσα στο σπίτι μας».

thessaloniki refugees

Η «Ελπίδα» επεκτείνεται

Ηδη στα σκαριά βρίσκονται και άλλα projects με πρώτιστο στόχο να δημιουργηθούν κι άλλες «Ελπίδες» στην Ελλάδα. Βρέθηκαν ήδη κάποιοι χώροι και μελετώνται. «Είμαστε πολύ ανοιχτοί να προωθήσουμε την ιδέα και να κάνουμε εφικτή την ‘‘Ελπίδα’’ με οποιονδήποτε θέλει να συζητήσει και να βοηθήσει. Υπάρχει ήδη ενδιαφέρον από άλλους οργανισμούς που έχουν χρηματοδοτηθεί να επενδύσουν στην επίλυση αυτού του προβλήματος και ψάχνουν τον καλύτερο δυνατό τρόπο».

Το Together for Better Days εργάζεται παράλληλα και για άλλα projects σε σχέση με το προσφυγικό δράμα, όπως είναι η ενίσχυση κάποιων άλλων καταυλισμών. Επίσης ένα από τα προγράμματα που προωθούνται αυτή τη στιγμή είναι η δημιουργία κέντρου δραστηριοτήτων στη Λέσβο για τον κόσμο που «κόλλησε» στο νησί. Το Better Days βρίσκεται ήδη σε συζητήσεις με τον δήμαρχο του νησιού.

Πέραν των 500 εθελοντών

Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν περιορισμένη η ομάδα των ανθρώπων και οργανώσεων που συνέβαλαν σε αυτό τον σκοπό, εξηγεί η Ελενα. Ακολούθως εντάχθηκαν στην προσπάθεια αυτή και άλλες οργανώσεις και άτομα.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι το “Together for Better Days” έφερε μέσα σε αυτή την προσπάθεια περίπου 500 εθελοντές από όλο τον κόσμο εφόσον η δράση του έχει γίνει πλέον παγκοσμίως γνωστή.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy