Στο κατώφλι ενός νέου ηγεμονικού πολέμου;

Το παρόν μονοπολυπολικό διεθνές σύστημα χαρακτηρίζεται από σημαντικές ανακατανομές ισχύος, κυρίως μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων οι οποίες αναπόφευκτα οδηγούν σε στρατηγική αστάθεια… H προσπάθεια του Βλαντιμίρ Πούτιν τα τελευταία 16 χρόνια να αναβιώσει τη ρωσική ισχύ σε πλανητική κλίμακα από τη μια, και οι μειωμένες δυνατότητες ή η έλλειψη βούλησης από την αμερικανική ηγεσία από την άλλη για ηγεμονικές παρεμβάσεις σε διάφορα μέρη του πλανήτη, δημιουργούν μια ανισορροπία στο διεθνές σύστημα.

Αν αυτή η ανισορροπία δεν ξεπεραστεί με μεθόδους ειρηνικής αλλαγής, τότε κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει το ξέσπασμα ενός νέου ηγεμονικού πολέμου.

Ο ηγεμονικός πόλεμος στις διεθνείς σχέσεις είναι κατ’ ουσίαν ένας πόλεμος που έχει ως κίνητρο την ηγεμονία του συστήματος, ή αυτή προκύπτει ως αναπόφευκτή συνέπεια της επικράτησης του ενός ή της ομάδας κρατών που επικρατούν επί των άλλων. Ποιοι είναι όμως οι δομικοί παράγοντες που οδηγούν στην πυροδότηση ενός ηγεμονικού ή παγκόσμιου πολέμου;

Εν συντομία, είναι οι βαθιές μεταβολές που συμβαίνουν στις στρατηγικές, οικονομικές και πολιτικές σχέσεις μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων και κυρίως μεταξύ της ηγεμονικής ή κυρίαρχης δύναμης και του δεύτερου ισχυρότερου κράτους στον κόσμο, το οποίο απειλεί την ηγεμονική θέση της υπερδύναμης.

Τέτοια παραδείγματα ήταν οι πόλεμοι της Γαλλικής Επανάστασης (1792-1814), ο Α΄ και ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Επικρατούν όμως στο παρόν διεθνές σύστημα οι συνθήκες για το ξέσπασμα ενός τέτοιου πολέμου; Θα λέγαμε πως όχι. Παρά την ψυχροπολεμική διάσταση της ουκρανικής κρίσης, τα άλλα χαρακτηριστικά του διεθνούς συστήματος στην παρούσα χρονική συγκυρία οδηγούν τις Μεγάλες Δυνάμεις σε ένα συνασπισμό εναντίον της κοινής απειλής που αντιμετωπίζουν, και ακούει στο όνομα παγκόσμια ή διεθνική τρομοκρατία.

Άρα λοιπόν δημιουργείται ένα κοντσέρτο Μεγάλων Δυνάμεων το οποίο, παρά τα διιστάμενα συμφέροντά του στη Συρία και στην Ουκρανία, έχει ως κοινό συμφέρον τη συντριβή των τζιχαντιστών, οι οποίοι απειλούν άμεσα τους Ευρωπαίους και Αμερικανούς πολίτες, αλλά και το σύστημα αξιών της Δύσης εν γένει.

Η δική μας στρατηγική πρόβλεψη είναι πως όταν εκριζωθεί το «Χαλιφάτο» από τη Μέση Ανατολή, τότε θα διαφανεί ξεκάθαρα σε ποια κατεύθυνση θα οδηγηθεί το παρόν διεθνές σύστημα, το οποίο ομολογουμένως βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή.

Αυτό θα συναρτηθεί με μια σειρά παράγοντες, όπως η μεγέθυνση της κινεζικής οικονομίας, η στάση του Πεκίνου σε σχέση με διάφορά διαφιλονικούμενα ζητήματα στην Άπω Ανατολή, η επίλυση ή όχι του ουκρανικού ζητήματος, η αλλαγή ηγεσίας στις ΗΠΑ κ.α.

Πάντως οι ΗΠΑ παραμένουν η ισχυρότερη δύναμη του μεταψυχροπολεμικού διεθνούς συστήματος, με στρατό που ξεπερνά το 1.400.000, 13.683 μαχητικά αεροσκάφη, 7.506 πυρηνικές κεφαλές και 10 αεροπλανοφόρα που της παρέχουν τη δυνατότητα να προβάλλει την ισχύ της σε πλανητική κλίμακα.

Ακολουθεί η Ρωσία με το υπό τα όπλα προσωπικό να ανέρχεται στις 766.000, 8.484 πυρηνικές κεφαλές και 15.500 άρματα μάχης – η μεγαλύτερη δύναμη αρμάτων στον κόσμο. Στην τρίτη θέση η Κίνα με τον μεγαλύτερο στρατό ξηράς (2.285.000), 2.788 μαχητικά αεροσκάφη και 80-100 πυρηνικές κεφαλές.

Πρέπει να σημειωθεί ότι η συμβατική στρατιωτική ισχύς δεν είναι ο μόνος ενδείκτης σε μια σύρραξη. Άλλοι παράγοντες όπως η γεωγραφία, η οργάνωση του στρατού και το ηθικό του, η ποιότητα των οπλικών συστημάτων του, οι έξυπνες στρατηγικές που θα υιοθετηθούν από τα αντιτιθέμενα στρατόπεδα διαδραματίζουν επίσης σπουδαίο ρόλο.

Καταληκτικά, επισημαίνουμε ότι το διεθνές σύστημα χαρακτηρίζεται από έντονη περιφερειακή αστάθεια στις παρυφές του, η οποία όταν εκλείψει θα καταδείξει προς ποια κατεύθυνση οδηγούνται οι διεθνείς σχέσεις. Μια συμμαχία μεταξύ της Ρωσία και της Κίνας εναντίον των ΗΠΑ και των συμμάχων τους φαντάζει ένα πιθανό σενάριο σε περίπτωση που οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Δύσης παραμείνουν συγκρουσιακές και η λεγόμενη πολιτική της ανάσχεσης της Κίνας από τις ΗΠΑ στην Άπω Ανατολή αποτύχει. Τότε τα υπόλοιπα κράτη του διεθνούς συστήματος θα πρέπει να επιλέξουν πλευρά και συμμάχους όπως ακριβώς έγινε στον Α΄ και Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

* Δημοσιογράφου – Διδάκτωρα Διεθνούς Πολιτικής