Τα μνημόνια αποτυγχάνουν παντού – το παράδειγμα της Πορτογαλίας

Του Νεοκλή Συλικιώτη*

Η Κύπρος δεν είναι το μοναδικό παράδειγμα κράτους μέλους της ΕΕ, το οποίο αναγκάστηκε να υποστεί μνημόνια και τα οποία να περιλαμβάνουν μέτρα βίαιης φιλελευθεροποίησης της αγοράς, απορρύθμισης της αγοράς εργασίας, διάλυσης του κοινωνικού του ιστού, ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου, ιδιωτικοποιήσεων, εκποιήσεων και κατακρεούργησης του κοινωνικού κράτους, μέσα από ένα αντιλαϊκό μνημόνιο. Ούτε είναι η Κύπρος το μοναδικό παράδειγμα κράτους μέλους στο οποίο η κυβέρνηση κόμπαζε για τα καταπληκτικά αποτελέσματα που έχουν οι μνημονιακές πολιτικές τις οποίες ακολουθούσε. Το κυριότερο όμως είναι πως η Κύπρος δεν είναι το μοναδικό παράδειγμα κράτους μέλους στο οποίο απέτυχαν παταγωδώς οι μνημονιακές πολιτικές τις οποίες επιβάλλει το Γιούρογκρουπ και η Τρόικα και οι συνοδοιπόροι τους σε κάθε κράτος μέλος.

Η τελευταία έρευνα του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου (Οκτώμβριος 2015) με τίτλο “Πορτογαλία: Κοινωνική κατάσταση και απασχόληση σε μια μετα-μνημονιακή χώρα” που έγινε για λογαριασμό της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών υποθέσεων, δείχνει ξανά μέσω των δεδομένων που εκδίδουν τα ίδια τα ινστιτούτα της ΕΕ πως οι αντιλαϊκές πολιτικές της σκληρής λιτότητας και των μνημονίων δεν οδηγούν πουθενά αλλού παρά στην εξαθλίωση και τη φτωχοποίηση των λαϊκών στρωμάτων προς όφελος των λίγων και των μονοπωλίων.

Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη έκθεση, στην Πορτογαλία: η απασχόληση έπεσε από το 57.3% το 2007 στο 51.7% το δεύτερο τετράμηνο του 2015 (την ίδια ώρα που το εργατικό δύναμικό της Πορτογαλίας μειώνεται λόγω μετανάστευσης όπως θα δούμε πιο κάτω). Η ανεργία αυξήθηκε από το 8.0 %(2007) στο 11.9% (δεύτερο τετράμηνο του 2015). Η υποαπασχόληση σε θέσεις μερικής απασχόλησης αυξήθηκε από 41.3% (2007) στο 79.5% το δεύτερο τετράμηνο του 2015. Ο αριθμός των πορτογάλων οι οποίοι αποφάσισαν να μεταναστεύσουν μόνιμα, υπερδιπλασιάστηκε από 20 357 άτομα ετησίως το 2007 σε 49 572 το 2014. Αντίστοιχα αυξήθηκε η φτώχια στην Πορτογαλία, ενώ αυξήθηκε και η συσσώρευση του πλούτου του πλουσιότερου 10% της χώρας κατά 1.1 μονάδα (από 10 μονάδες το 2007 σε 11.1 μονάδες το 2013).

Στην Κύπρο (όπως και στην Πορτογαλία) οι αντιλαϊκές μνημονιακές πολιτικές σκληρής λιτότητας που εφαρμόζονται έχουν επίσης μοναδικό στόχο τη βελτίωση των οικονομικών δειχτών, διαλύοντας παράλληλα το κοινωνικό κράτος και πετσοκόβοντας τα κονδύλια που πραγματικά θα στηρίξουν τους άνεργους, τις πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τις δημόσιες επενδύσεις. Δεν είναι τυχαίο που η απασχόληση έπεσε στο 62.1% το 2014 παρόλο που το εργατικό δυναμικό μειώθηκε λόγω της μαζικής μετανάστευσης των κύπριων νέων και πολλών μακροχρόνια ανέργων (πέραν των 25 200 ατόμων ετησίως) , που η ανεργία έφτασε σε ιστορικά ψηλά επίπεδα και η υποαπασχόληση σε θέσεις μερικής απασχόλησης ανέβηκε στο 19% το 2014.

Για μας ως ΑΚΕΛ είναι ξεκάθαρο πως οι επιπτώσεις του μνημονίου θα συνεχίσουν στην Κύπρο όπως συνεχίζουν στην Πορτογαλία και μετά τη λήξη του προγράμματος, ακριβώς γιατί αποτελούν τη φιλοσοφία των κυρίαρχων κύκλων της ΕΕ και των εκάστοτε συνοδοιπόρων τους στα κράτη μέλη. Οι λαοί όμως αντιδρούν και αυτό αποτυπώνεται και στην Πορτογαλία στην άνοδο της Αριστεράς. Η δεξιά που ήταν φορέας των νεοφιλελεύθερων πολιτικών λιτότητας ηττήθηκε στις εκλογές του Οκτώβρη, και τα κόμματα της Αριστεράς (ΚΚ Πορτογαλίας και Μπλόκο της Αριστεράς), τα οποία μαζί συγκέντρωσαν περίπου το 19% των ψήφων, παρείχαν κοινή στήριξη στη δυνατότητα δημιουργίας κυβέρνησης των σοσιαλιστών στη βάση μιας κοινής συμφωνίας για εφαρμογή μέτρων για τερματισμό της πολιτικής της λιτότητας και εφαρμογή μέτρων που να εξυπηρετήσουν φιλεργατικούς και φιλολαϊκούς στόχους. Υπάρχει λοιπόν εναλλακτική για στήριξη του κοινωνικού κράτους, για πίεση για δημόσιες επενδύσεις, για τη διασφάλιση των συλλογικών εργασιακών δικαιωμάτων και της συλλογικής διαπραγμάτευσης, για διασφάλιση της πρώτης κατοικίας, για κοινωνική δικαιοσύνη και πραγματική αλληλεγγύη.

*ευρωβουλευτή του ΑΚΕΛ-Αριστερά-Νέες Δυνάμεις/ Αντιπροέδρου της ομάδας της ΕΕΑ/ΒΠΑ