Τα οφέλη από το φυσικό αέριο ισχυρό κίνητρο για λύση

Ένας επίκαιρος προβληματισμός από τον Τουμάζο Τσιελεπή ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Έναν επίκαιρο προβληματισμό για το αν και με ποιον τρόπο το φυσικό αέριο που έχει ανακαλυφθεί στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας μπορεί να αξιοποιηθεί ως κίνητρο για την επίλυση του πολιτικού μας προβλήματος, κατέθεσε πολύ πρόσφατα ενώπιον του Ευρωκοινοβουλίου, σε εκδήλωση για το Κυπριακό το μέλος του Π.Γ. και επικεφαλής του Γραφείου Κυπριακού του ΑΚΕΛ, νομικός-διεθνολόγος, Τουμάζος Τσιελεπής.

Αφού αναφέρθηκε στην παρεμπόδιση από την Τουρκία της ιταλικής ΕΝΙ τον περασμένο Φεβρουάριο να πραγματοποιήσει την προγραμματισμένη γεώτρηση, και στις τουρκικές διεκδικήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ ο Τ. Τσιελεπής αναφέρθηκε και στις επιτευχθείσες συγκλίσεις επί διακυβέρνησης Δημήτρη Χριστόφια στα ζητήματα που σχετίζονται με τις θαλάσσιες ζώνες και το φυσικό αέριο. Συγκλίσεις που σημαίνουν ότι «μία θα είναι η ΑΟΖ και το φυσικό αέριο θα ανήκει στο λαό μας ως σύνολο. Από αυτή τη ρύθμιση κερδίζουν και οι δύο κοινότητες: Η σύγκλιση ότι μία θα είναι η ΑΟΖ της ομοσπονδιακής Δημοκρατίας διασφαλίζει και σε αυτό το ζήτημα τη μία κυριαρχία και διεθνή προσωπικότητα όπως επιδιώκει η ελληνοκυπριακή πλευρά. Ενώ η σύγκλιση ότι οι φυσικοί πόροι θα συνιστούν επίσης ομοσπονδιακή αρμοδιότητα, σημαίνει ότι και οι Τουρκοκύπριοι θα έχουν μερίδιο, το οποίο μάλιστα έχει συμφωνηθεί ανεξάρτητα από το γεγονός ότι τα κοιτάσματα βρέθηκαν στο νότιο μέρος του νησιού».

Υπογραμμίζοντας τη σημασία αυτών των συγκλίσεων ο Τ. Τσιελεπής παρέπεμψε «στο γεγονός ότι ο Γ.Γ. του ΟΗΕ, τόσο στην έκθεση του περασμένου Σεπτεμβρίου που υπέβαλε προς το Συμβούλιο Ασφαλείας μετά το ναυάγιο του Κραν Μοντανά όσο και στην πιο πρόσφατή του Έκθεση, κάνει ειδική αναφορά σε αυτές και τονίζει την ανάγκη για διαφύλαξή τους».
Υπενθύμισε όμως ότι αυτές τις συγκλίσεις «τορπίλισε» ο κ. Έρογλου ο οποίος και προχώρησε σε «συμφωνία» οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας με την Τουρκία. «Ασφαλώς η εν λόγω συμφωνία, ενώ από άποψη διεθνούς δικαίου αξίζει τόσα όσα και το χαρτί πάνω στο οποίο είναι γραμμένη, οδήγησε σε σοβαρές παρενέργειες και επιπλοκές», σημείωσε. Παρενέργειες στις οποίες αναφέρθηκε αναλυτικά, αλλά και να υπογραμμίσει ότι παρά τις δυσκολίες και αντιξοότητες, «με την ανακάλυψη φυσικού αερίου στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας όλες οι πλευρές αποκτούν επιπρόσθετο ισχυρό κίνητρο για λύση του Κυπριακού».

Ποια είναι αυτά τα κίνητρα για την κάθε πλευρά; Όπως ανέφερε ο Τ. Τσιελεπής, για την κάθε πλευρά υπάρχει κίνητρο και σε κάθε περίπτωση αυτό καταλήγει στη λύση του Κυπριακού. Ανέφερε συγκεκριμένα:

Κίνητρο για την ε/κ πλευρά: Πλήρης αξιοποίηση του φυσικού αερίου

«Το επιπρόσθετο κίνητρο για την ελληνοκυπριακή πλευρά να επιδιώκει λύση του πολιτικού μας προβλήματος είναι ότι μόνο έτσι θα μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε πλήρως τα δυνητικά οφέλη από την ανακάλυψη φυσικού αερίου. Αντίθετα, για όσο καιρό θα παραμένει άλυτο το Κυπριακό θα αντιμετωπίζουμε τα εξής εμπόδια:

Πρώτο, με άλυτο το πολιτικό μας πρόβλημα θα συνεχίζονται οι διεκδικήσεις της Τουρκίας στα βορειοδυτικά.

Δεύτερο, θα συνεχίζονται οι διεκδικήσεις του ψευδοκράτους.

Τρίτο, έχοντας υπόψιν τις αντιδράσεις της Τουρκίας με τον τρόπο που ήδη εκδηλώνονται, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα η απρόσκοπτη αξιοποίηση αυτού του πολύτιμου φυσικού πλούτου.
Τέταρτο, θα μπορεί να διαμορφωθεί ο ενεργειακός χάρτης της περιοχής χωρίς εμάς.

Για παράδειγμα, πριν την πρόσφατη επιδείνωση των σχέσεων Ισραήλ – Τουρκίας οι δύο χώρες έκαναν σοβαρές σκέψεις για αγωγό φυσικού αερίου από το κοίτασμα Λεβιάθαν προς το λιμάνι του Τσεϊχάν μέσω της ΑΟΖ της Κύπρου. Ορισμένοι στην Κύπρο έχουν την εντύπωση ότι αυτό δεν μπορούν να το κάνουν χωρίς τη δική μας συγκατάθεση. Και όμως, μπορούν αφού η Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας επιτρέπει την πόντιση αγωγών στην ΑΟΖ από τρίτα κράτη. Μπορούμε μόνο να έχουμε λόγο στην όδευση και στα περιβαλλοντικά ζητήματα αλλά δεν μπορούμε να τους σταματήσουμε. Συνεπώς, μπορούν και χωρίς εμάς αλλά δεν νομίζουμε ότι ένας τέτοιος αγωγός θα ήταν γι’ αυτούς η καλύτερη επιλογή αφού θα περνούσε πολύ κοντά από ασταθείς περιοχές όπως ο Λίβανος και η Συρία. Αλλά και το κόστος θα ήταν υπερδιπλάσιο από το κόστος ενός αγωγού μέσω των χωρικών υδάτων και του εδάφους της Κύπρου, κάτι για το οποίο χρειάζονται την άδειά μας. Που ασφαλώς δεν πρόκειται να δοθεί χωρίς προηγούμενη λύση του Κυπριακού.
Αντίθετα, συνειδητοποιούμε πλήρως ότι αν επιτευχθεί λύση του πολιτικού μας προβλήματος αυτό θα έχει ευεργετικές επιπτώσεις στο ζήτημα της ΑΟΖ και του φυσικού αερίου. Τουλάχιστον το πρώτο εμπόδιο για διαπραγμάτευση συμφωνίας οριοθέτησης, η άρνηση της Τουρκίας να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία, θα ξεπεραστεί. Θα συνεχίζονται μεν οι διεκδικήσεις της Τουρκίας βορειοδυτικά της ΑΟΖ μας, αλλά με καλύτερες πιθανότητες κατάληξης. Σημειώνουμε ότι το υφιστάμενο ενεργειακό μας πρόγραμμα δεν επηρεάζεται από αυτές τις διεκδικήσεις.
Όσον αφορά τις σημερινές διεκδικήσεις του ψευδοκράτους, αυτές δεν θα υφίστανται μετά τη λύση. Επιπλέον, με την εφαρμογή των προαναφερθεισών συγκλίσεων δεν θα υπάρχουν πλέον διαφορές μεταξύ των δύο κοινοτήτων στο ζήτημα των υδρογονανθράκων.

Ισχυρό κίνητρο για την Τουρκία
Ισχυρό κίνητρο έχει και η Τουρκία, η οποία επιδιώκει ρόλο στα ενεργειακά της περιοχής. Πρέπει, συνεπώς, να προβληματιστούμε κατά πόσον υπάρχει τρόπος να αποκτήσει η Τουρκία κάποιο ρόλο χωρίς να επηρεάζονται τα δικά μας νόμιμα συμφέροντα. Ασφαλώς δεν μπορούμε να δεχθούμε τις παράλογες διεκδικήσεις της. Μπορούμε, όμως, αμέσως μετά τη λύση να αρχίσουμε διαπραγμάτευση με την Τουρκία για συνομολόγηση συμφωνίας όδευσης αγωγού διοχέτευσης φυσικού αερίου με εμπορικούς όρους. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι στην Τουρκία υπάρχει ήδη ένα ανεπτυγμένο δίκτυο αγωγών το οποίο συνεχώς επεκτείνεται. Συμφωνούμε, λοιπόν, με τον κ. Ακιντζί ότι αυτό το δίκτυο μπορεί να αξιοποιηθεί προς όφελος όλων μας.

Ισχυρό κίνητρο και για τους Τ/κύπριους
Τέλος, ισχυρό κίνητρο έχουν και οι Τουρκοκύπριοι. Βασική θέση της τουρκοκυπριακής πλευράς είναι ότι δεν μπορούν να προχωρούν οι ενεργειακοί σχεδιασμοί χωρίς αυτή να έχει ρόλο και ως εκ τούτου απαιτεί τη δημιουργία μιας κοινής επιτροπής που να λαμβάνει σχετικές αποφάσεις ανεξάρτητα από τις συνομιλίες για λύση του πολιτικού μας προβλήματος. Ωστόσο, υπάρχει η γνωστή ευαισθησία της ελληνοκυπριακής πλευράς ότι με άλυτο το Κυπριακό, χωρίς να διαφαίνεται στον ορίζοντα προοπτική λύσης και χωρίς ανάκληση της ανακήρυξης του ψευδοκράτους η Κυπριακή Δημοκρατία δεν μπορεί να εκχωρεί κυριαρχικά της δικαιώματα. Υπάρχει εύλογη ανησυχία ότι κάτι τέτοιο όχι μόνο δεν θα βοηθούσε προς την κατεύθυνση της λύσης του πολιτικού μας προβλήματος, αλλά θα έδινε και επιπρόσθετα κίνητρα για συνέχιση του διχοτομικού στάτους κβο.

Ο σίγουρος και αποτελεσματικός τρόπος για να επωφεληθούν και οι Τουρκοκύπριοι με τον τρόπο που έχει ήδη συμφωνηθεί είναι η λύση του Κυπριακού. (…) Αν προχωρήσουμε σε επανέναρξη της διαπραγματευτικής διαδικασίας όπως την περιγράφει ο Γ.Γ. του ΟΗΕ, πολύ σύντομα θα ξεκαθαρίσει αν είμαστε σε θέση να καταλήξουμε σε στρατηγική συναντίληψη στα έξι βασικά εκκρεμούντα θέματα, κάτι στο οποίο φθάσαμε πολύ κοντά στο Κραν Μοντανά. Αν το επιτύχουμε αυτό, θα είναι πολύ πιο εύκολη η αντιμετώπιση των υπολοίπων εκκρεμούντων ζητημάτων για να μην πω ότι θα μετρούμε αντίστροφα για λύση. Αυτή από μόνη της θα λύσει οριστικά και το ζήτημα των υδρογονανθράκων.
Πιστεύουμε ακράδαντα ότι αυτά τα δύο στοιχεία, η πρόθεση για διαπραγμάτευση κατασκευής αγωγού προς την Τουρκία και τα οφέλη των Τουρκοκυπρίων από το φυσικό αέριο μέσα από τη λύση του Κυπριακού μπορούν να λειτουργήσουν ως ισχυρό κίνητρο για σύντομη λύση.