Τι θα κάνουμε με τα διυλιστήρια;

Του Χαράλαμπου Θεοπέμπτου*

Όταν εξετάσει κανείς τον τρόπο που διαχειριστήκαμε μέχρι τώρα τις ρυπασμένες περιοχές στην Κύπρο μπορεί να βρει πολλά ρητά που ταιριάζουν γάντι όπως το «μάτια που δεν βλέπονται γρήγορα ξεχνιούνται» ή την πολύ διαδεδομένη πρακτική του «κρύβω κάτω από το χαλί».

Τι κάναμε το 1986 με τους 50 με 100 τόνους από το τοξικό μηχανέλαιο Ασκαρέλ; Το βάλαμε σε βαρέλια και το θάψαμε κάπου στα Πολεμίδια και έκτοτε το παρακολουθούμε κάθε 6 μήνες αν έχει διαρρεύσει και αν έχει φτάσει στα υπόγεια νερά! Κανένας δε νοιάστηκε μέχρι τώρα για να δώσουμε ένα τέλος στο θέμα με τη σωστή διαχείριση. Έπρεπε να έρθει η Οδηγία 2000/60 για τα νερά για να το βρούμε πάλι μπροστά μας αλλά και πάλι δεν έγινε τίποτα. Δυστυχώς έχουμε πάρα πολλά παραδείγματα όπου θάψαμε την ρύπανση αντί να κάνουμε αποκατάσταση.

Όμως αν γίνει αυτό στις εγκαταστάσεις των διυλιστηρίων δε θα τα ξεχάσουμε ποτέ!

Στις πολιτισμένες χώρες υπάρχουν αυστηροί κανόνες οι οποίοι μπαίνουν στη διαδικασία πώλησης, κατεδάφισης ή και ανάπτυξης ενός τεμαχίου μέσω των οποίων γίνεται αξιολόγηση της επικινδυνότητας και εισήγηση για την αποκατάσταση του χώρου, με το κράτος να επιβλέπει τις διαδικασίες. Σκεφτείτε μόνο πόσα κτήρια κατεδαφίσαμε που είχαν αμίαντους χωρίς να γίνει έστω και μια απλή αξιολόγηση επικινδυνότητας προηγουμένως. Ακόμη και το ίδιο το κράτος κατεδάφισε τα παλιά κυβερνητικά κτήρια με αμίαντους και ξεκίνησε διαδικασία κατεδάφισης του Γενικού Νοσοκομείου που είχε χιλιάδες φύλλα αμιάντου και μόνο μετά από παρεμβάσεις αναγκάστηκε να πάρει τα κατάλληλα μέτρα.

Τώρα όμως είναι η ώρα όπου θα πρέπει να εξετάσουμε σοβαρά το θέμα της αποκατάστασης του χώρου των παλιών διυλιστηρίων γιατί έχει ξεκινήσει και η διαδικασία αποξήλωσης των εγκαταστάσεων. Αν μάλιστα τα καταφέρουμε να μετακινήσουμε όλες τις εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών από το παραλιακό μέτωπο της Λάρνακας, τότε ένα καλό παράδειγμα τώρα θα μας βοηθήσει πολύ στην περιβαλλοντική αποκατάσταση όλης των εγκαταστάσεων.

Η αποκατάσταση ρυπασμένων χώρων είναι ένα πρόβλημα που αντιμετώπισαν πάρα πολλές ανεπτυγμένες χώρες υπάρχουν Κώδικες πρακτικής και πρότυπα για τη διαδικασία, τις εκθέσεις και τον τρόπο αποκατάστασης ανάλογα με τους ρύπους σε κάθε εγκατάσταση με τη διαδικασία να είναι απλή και απόλυτα λογική. Στις Ηνωμένες Πολιτείες υπάρχει ειδική σελίδα με τις πληροφορίες των ρυπαντών και των εγκεκριμένων μεθόδων αποκατάστασης και με ειδική αναφορά σε πρώην διυλιστήρια πετρελαίου.

Η ανησυχία με την αποκατάσταση του χώρου των παλιών διυλιστηρίων βρίσκεται στο ότι ξεκίνησε μια διαδικασία αποξήλωσης όπως την αποκαλούν μέσα από την οποία θα αφαιρεθούν παλιές εγκαταστάσεις.

Η μεγάλη έγνοια εδώ βρίσκεται στα ρυπασμένα εδάφη του χώρου για τα οποία δεν έχει ανακοινωθεί οτιδήποτε.

Ένα κόλπο που διάφορες εταιρείες στο εξωτερικό εφαρμόζουν για να γλυτώσουν τα έξοδα της αποκατάστασης είναι να βασιστούν στο ότι το κοινό ξεχνά όταν περάσει κάποιος χρόνος.

Γι αυτό το λόγο μέθοδοι αποκατάστασης που βασίζονται σε φυσικές διεργασίες (βιοαποκατάσταση ) όπως π.χ. φύτευση με κατάλληλα φυτά και δέντρα, είναι ελκυστικές γιατί χρειάζονται πολλή χρόνο για να φέρουν αποτέλεσμα και το πράσινο πάντα αρέσει στο κοινό.

Φυσικά μετά από λίγο καιρό και όταν όλοι νομίζουν ότι έγινε η απορρύπανση τότε αρχίζουν και την ανάπτυξη του χώρου.

Στον ίδιο χώρο έγινε και πιο παλιά αποξήλωση αλλά δεν έγινε καμιά αποκατάσταση των εδαφών.

Η διαδικασία αποκατάστασης έπρεπε να είναι δια νόμου υποχρεωτική, αν είναι κάποτε να αφαιρέσουμε από αυτή τη γη που τόσο αγαπούμε, όλων των ειδών τους ρύπους και το κράτος έχει τώρα την ευκαιρία να δείξει πως πρέπει να γίνονται οι επιστημονικά σωστές αποκαταστάσεις

Αν δεν το κάνουμε τώρα σωστά, πως θα μπορέσουμε να απαιτήσουμε από τους ιδιώτες να κάνουν σωστά τις αποκαταστάσεις των ρυπασμένων εδαφών όταν απομακρύνουν τις εγκαταστάσεις τους από την περιοχή;
Και όλα αυτά δεν είναι μόνο για το περιβάλλον αλλά και για την προστασία της υγείας των κατοίκων και των μελλοντικών χρηστών του χώρου.

Χρήσιμοι συνδέσμοι:

BS 10175 Investigation of potentially contaminated sites – Code of practice – UK

Land affected by contamination – UK National Planning Policy Framework

The Brownfields and Land Revitalization Technology Support Center

Provided by the U.S. EPA, Argonne National Laboratory, and the U.S. Army Corps of Engineers

Standard Practice for Environmental Site Assessments: Phase I Environmental Site Assessment Process – American Society for Testing Materials International – STM

*Λέκτορας
Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Περιβάλλοντος
Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου