Το 1948 και η πολιτικοποίηση του αθλητισμού…

Του Πάμπου Στυλιανού*

Με αφορμή τη συμπλήρωση 70 χρόνων από την ίδρυση της Ομόνοιας, καθώς και τα γενέθλια της Νέας Σαλαμίνας και της Αλκής, ο αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, ιστορικός Πέτρος Παπαπολυβίου, συνέγραψε σχετικό άρθρο που φιλοξένησε η εφημερίδα «Φιλελεύθερος» στις 2 του Ιούνη 2018. Στο άρθρο, με τίτλο «Το κυπριακό ποδοσφαιρικό 1948», παρατίθενται οι συνθήκες και πολλά από τα γεγονότα εκείνης της περιόδου, που, κατά την άποψή του, οδήγησαν στην ίδρυση των νέων σωματείων. Σκοπός του άρθρου μας δεν είναι να αμφισβητήσει την καταγραφή των ιστορικών γεγονότων παρά μόνο την τοποθέτηση του έγκριτου ιστορικού, ότι «η ίδρυση των τριών αθλητικών σωματείων το 1948 αποτελεί και τη ληξιαρχική πράξη γέννησης της πολιτικοποίησης του κυπριακού ποδοσφαίρου».

Αυτή δεν είναι μια νέα θεώρηση εκείνης της εποχής, αφού από τότε επαναλαμβάνεται και καλλιεργείται από πολλούς αστούς ιστορικούς αλλά και γενικά από το χώρο της Δεξιάς. Ότι δηλαδή η Αριστερά πολιτικοποίησε το ποδόσφαιρο με αποτέλεσμα μέρος της κυπριακής κοινωνίας να θεωρεί δεδομένη μια τέτοια τοποθέτηση. Και όμως η ίδρυση των αριστερών σωματείων δεν ήταν τίποτε άλλο παρά η οργανωμένη αντίδραση στην προσπάθεια της Δεξιάς και των συνοδοιπόρων της να αποκλείσουν από τους κοινωνικούς και αθλητικούς θεσμούς του τόπου, την Αριστερά ως πολιτική παράταξη.

Η Δεξιά στόχευε στην ιδεολογική καθυπόταξη της Αριστεράς για να θέσει τέρμα στην εδραίωσή της στη κυπριακή κοινωνία, που πήρε «σάρκα και οστά» μέσα από τη δημιουργία μορφωτικών – αθλητικών συλλόγων σε ολόκληρη την Κύπρο (τέλη της 10ετίας 1930-40, αρχές της επόμενης) και τις μεγάλες δημαρχιακές νίκες του 1943 και 1946. Η επιβεβαίωση του εκτοπίσματος της Αριστεράς ανάμεσα στο λαό θορύβησε τη Δεξιά, την οικονομική ελίτ και τον ανώτερο κλήρο που προχώρησαν στην ίδρυση του Κυπριακού Εθνικού Κόμματος (ΚΕΚ) το 1943, ως απάντηση στην ίδρυση του ΑΚΕΛ και στη δημιουργία εθνικολαϊκών συλλόγων (ΟΧΕΝ και ΘΟΪ), ως απάντηση στους μορφωτικούς συλλόγους. Οι κινήσεις αυτές όμως δεν έφεραν για τη Δεξιά τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Η ίδρυση των αριστερών σωματείων το 1948 αποτέλεσε την κορύφωση της απαράδεκτης και αντιαθλητικής συμπεριφοράς των αθλητικών παραγόντων της Δεξιάς μέσα από τους φορείς και τα σωματεία που έλεγχαν, μέσα από σειρά ενεργειών όπως καταγράφονται από τον κ. Παπαπολυβίου στο άρθρο του. Ενεργειών που είχαν κοινό παρονομαστή την «ελληνοπρεπή συμπεριφορά», την «αποκήρυξη της ανταρσίας» και την «καταδίκη των ανταρτών του Μάρκου», που στρεφόταν ενάντια στην Αριστερά την περίοδο του ελληνικού εμφύλιου. Και όσοι δεν προσυπέγραφαν τις διακηρύξεις τους, διαγράφονταν από τα σωματεία και τους γυμναστικούς συλλόγους για «αντεθνική δράση».

Ήταν δηλαδή κομμουνιστές. Καθοριστικό ρόλο στην όλη διαδικασία διαδραμάτισαν οι πανίσχυροι Γυμναστικοί Σύλλογοι μέσω του φορέα τους, που ήταν η Τοπική Επιτροπή ΣΕΓΑΣ Κύπρου (ΤΕΣΚ).

Η πολιτικοποίηση του κυπριακού ποδοσφαίρου και αθλητισμού δεν ήταν αποτέλεσμα της ίδρυσης των σωματείων της Αριστεράς, αλλά είχε ξεκινήσει πολλά χρόνια προηγουμένως και κορυφώθηκε το 1948. Δεν υπάρχει πιο ξεκάθαρο παράδειγμα από τον καταλυτικό ρόλο του Γεώργιου Πούλια, ιδρυτή και για 32 χρόνια προέδρου του ΑΠΟΕΛ (1926-1958), στα αθλητικά και κοινωνικο-πολιτικά πράγματα του τόπου. Ο Πούλιας θήτευσε για 22 χρόνια πρόεδρος του ΓΣΠ (1934-1958) και αντιδήμαρχος Λευκωσίας κατά την περίοδο 1938-1946 και άλλα χρόνια. Ήταν με αυτή την ιδιότητα που συνυπέγραψε την ιδρυτική διακήρυξη του ΚΕΚ, του κόμματος της Δεξιάς που ήταν μέλος, τον Μάη του 1943. Αυτό επιβεβαιώνει και ο Ντίνος Φοινικαρίδης στο βιβλίο του «Ποδόσφαιρο – Άθλημα του λαού ή των κομματικών ελίτ;» (2013, σελ. 186).

Η πολιτικοποίηση του αθλητισμού είναι μια κληρονομιά που έφερε στον τόπο μας ο χώρος της Δεξιάς μέσα από το φανατισμό και την τυφλή υποταγή στην τότε «ελληνοπρεπή συμπεριφορά». Από τότε «φροντίζει» να την συντηρεί και να τον θεωρεί δικό της «ταράφι». Μέσα από τον έλεγχο θεσμών και σωμάτων σε αθλητικούς φορείς και ομοσπονδίες…

Επικεφαλής Γραφείου Αθλητισμού Κ.Ε. ΑΚΕΛ, πρώην πρόεδρος ΚΟΑ