Το έργο και η ζωή του Βασίλη Μιχαηλίδη πηγή έμπνευσης σε έκθεση στην Λεμεσό

Με αφορμή… την έκθεση «Μες στους ανέμους τους κρυφούς, Βασίλης Μιχαηλίδης, Εικαστικές Προεκτάσεις», που παρουσιάζει ο Δήμος Λεμεσού στη Δημοτική Πινακοθήκη Λεμεσού μέχρι τις 28 Δεκεμβρίου, η επιμελήτρια της έκθεσης και Προϊστάμενη Πολιτιστικών Υπηρεσιών Δήμου Λεμεσού, Δρ Νάτια Αναξαγόρου, γράφει στον Ορίζοντα:

«Η έκθεση φέρει ως τίτλο της τον στίχο του Βασίλη Μιχαηλίδη ‘’Μες στους ανέμους τους κρυφούς’’, ο οποίος δεν σηματοδοτεί μόνο τον απόηχο που είχε στην Κύπρο η Φιλική Εταιρεία και η ελληνική επανάσταση αλλά, σ’ ένα δεύτερο επίπεδο, την κρυφή εκείνη πνοή που απελευθερώνεται μέσα από τον κάθε δημιουργό, για να εμφυσήσει ζωή σ’ ένα λογοτεχνικό ή εικαστικό έργο. Τρία από τα διαλεκτικά ποιήματα του ποιητή, «Η Ανεράδα», «Η 9η Ιουλίου του 1821 εν Λευκωσία (Κύπρου)» και «Η Χιώτισσα», ασκούν μεγάλη επίδραση όχι μόνο στους Κύπριους ποιητές αλλά και στους εικαστικούς του τόπου.

Το ρομαντικό, λυρικό ποίημα «Η Ανεράδα» συνιστά αριστουργηματική στιγμή για την ποιητική του ερωτικού λόγου, αφού κληροδοτεί στο κυπριακό ιδίωμα αυτό που ο Roland Barthes θα ονόμαζε τη μυθολογία της ερωτικής χαράς και της θλίψης. Με έμπνευση το ποίημα αυτό, γλύπτες, ζωγράφοι και χαράκτες πραγματεύονται την κεραυνοβόλα αγάπη, που αποβαίνει φαντασίωση και οπτασία, που συναρπάζει και συγκλονίζει το ερωτικό υποκείμενο (ευτύς το πας μου έχασα), παραλύοντάς το (έμεινα ξερός, έμεινα χάσκοντα βριχτός). Εντρυφούν επίσης στο ερωτικό κάλεσμα (έλα κλούθα μου) και τη συμπόρευση, αναπλάθοντας πότε την ειδυλλιακή-βουκολική Ανεράδα της φύσης και πότε την αστική, της Λεμεσού. Αποτυπώνουν, τέλος, την τραυματική εμπειρία της απόρριψης και της εγκατάλειψης, που βιώνει «ξιστηκός» ο ποιητής.

Στα άλλα δύο ποιήματα, την «9η Ιουλίου» και τη «Χιώτισσα», η γραφή μπορεί να χαρακτηριστεί ως επαναστατική, συνδεδεμένη καθώς είναι με την ιστορία, τον μύθο της αντίστασης και την αιματοχυσία, αναζητώντας θεατρικές δομές ενίσχυσής της μέσω του δραματοποιημένου λόγου. Το ύφος απολήγει στομφώδες, γιατί ακριβώς απηχεί μια πραγματικότητα που ξεφεύγει από τη νόρμα και αγγίζει τα όρια μιας αναπάντεχης υπερβολής, όπου κυριαρχεί η σφαγή, η αγχόνη και το μαχαίρι, εξ ου και η πανηγυρική στιχουργική με βαρυσήμαντες, συχνά διδακτικές, δηλώσεις, όπως «το ’νιν αντάν να τρω’ την γην τρώει την γην θαρκέται/ μα πάντα τζείνον τρώεται τζαι τζείνον καταλυέται» καθώς επίσης «θωρώ νεκρούς ’κόμα ομπροστά μου/ τζ’ εν ο βασμός ’κόμα μες στα φκιά μου/ ήτουν της σόρτας μου, θκειά τζ’ εμέναν/ να δω την Χίον μου ματζελλειόν».

Σε απόλυτη εναρμόνιση με τον ρομαντικό, επαναστατικό νατουραλισμό, με το δράμα και την περιγραφική πληρότητα των δύο αυτών ποιημάτων, η ζωγραφική προσέγγιση του Βασίλη Μιχαηλίδη επικεντρώνεται στην απεικόνιση του απτού με μια σχεδόν γλυπτική αναπαράσταση της μορφής, δηλωτική των ίδιων υφολογικών τεχνικών, οι οποίες ενυπάρχουν στην ποίησή του. Είναι ασύμβατη με το αφαιρετικό πνεύμα της βυζαντινής αγιογραφίας που αποτελεί τον πρόδρομο του Μοντερνισμού, στο πλαίσιο του οποίου πολλοί από τους Κύπριους εικαστικούς επαναδιατυπώνουν στίχους από τα δύο επικά ποιήματά του, μέσα από μια περιεκτική επιγραμματικότητα.

Το έργο και η ζωή του Βασίλη Μιχαηλίδη εξακολουθεί να αποτελεί πηγή έμπνευσης και διοχετεύεται άλλοτε σε έναν εικονογραφικό ρεαλισμό, άλλοτε σε συνθέσεις πολυσυλλεκτικές, όπου το χθες σμίγει με τις πικρές μνήμες του 1974 κι άλλοτε σε μιαν αφαιρετική, υπαινικτική λιτότητα».

Δημοτική Πινακοθήκη Λεμεσού, μέχρι τις 28 Δεκεμβρίου

Στην έκθεση περιλαμβάνονται τρία ζωγραφικά έργα του Βασίλη Μιχαηλίδη καθώς και πενήντα οκτώ έργα από είκοσι έξι Κύπριους εικαστικούς: Άγγελος Μακρίδης, Σούζαν Βάργκας, Παναγιώτης Βίττης, Γόρης Γρηγοριάδης, Σπύρος Δημητριάδης, Θεόδουλος Θεοδούλου, Θεοδόσης Θεοδοσίου, Γιώτα Ιωαννίδου, Μιχαήλ Κάσιαλος, Γλαύκος Κουμίδης, Μαρία Λιανού, Γιώργος Μαυρογένης, Μαρία Μιχαήλ, Αντώνης Νεοφύτου, Λευτέρης Ολύμπιος, Χριστίνα Παπακυριακού, Χάρης Πασπαλλής, Ρήνος Στεφανή, Νίνα Σουμάρατς, Λευτέρης Τάπας, Δάφνη Τριμικλινιώτη, Πανίκος Τσαγγαράς, Χαμπής Τσαγγάρης, Χρίστος Φουκαράς, Νίκος Χαραλαμπίδης, Μικέλλα Ψαρά.