Το ΚΚΚ πονοκέφαλος για τους αποικιοκράτες

Η ιστορία του Κομμουνιστικού Κόμματος Κύπρου δεν είναι γνωστή στο πλατύ κοινό. Πτυχές της δράσης του κόμματος είναι γνωστές σε ιστορικούς, ερευνητές και μελετητές.

Συνεπεία τούτου, αρκετοί εκμεταλλεύονται την κατάσταση και επιχειρούν να δώσουν προς τα έξω τις εικόνες που εκείνοι θέλουν και για το σκοπό που θέλουν να εξυπηρετήσουν. Και που συνήθως δεν είναι άλλος από το να κατηγορήσουν το ΚΚΚ κυρίως λόγω της στάσης του απέναντι στο ζήτημα της ένωσης. Και με βάση τις δικές τους ιδεοληψίες την χαρακτηρίζουν ως αντιπατριωτική αλλά και φιλοβρετανική(!). Το ΚΚΚ είχε μια ξεκάθαρη πολιτική γραμμή για την αποτίναξη της βρετανικής αποικιοκρατίας, αλλά δεν ήταν ταυτισμένο με την πολιτική της ένωσης.

Μέσα από αυτό το σημείωμα θα δώσουμε ψήγματα της βρετανικής τακτικής απέναντι στο ΚΚΚ που αποτυπώνουν την πραγματικότητα, η οποία επιβεβαιώνεται και από δημοσιεύματα του Τύπου της εποχής.

Κοινός αγώνας Ε/κ και Τ/κ

Στο πρώτο συνέδριο του ΚΚΚ που έγινε τον Αύγουστο του 1926 αναφερόταν, μεταξύ άλλων, στην εισήγηση προς το συνέδριο ότι ο αγώνας για την ένωση «έσπρωξε οριστικά τον τουρκικό πληθυσμό της Κύπρου με το μέρος της Αγγλίας και ανέπτυξε το φυλετικό μίσος μεταξύ του κυπριακού πληθυσμού, των Ελλήνων και των Τούρκων».1 Το ΚΚΚ ήταν το μόνο κόμμα που όχι μόνο εντόπισε την αναγκαιότητα της συνεργασίας με τους Τ/κυπρίους, αλλά και την ανάγκη κοινού αγώνα για την απελευθέρωση από τη βρετανική αποικιοκρατία.

Συνεχής παρακολούθηση

Στη βάση και των βρετανικών εγγράφων που αποδεσμεύτηκαν κατά καιρούς, εξάγεται αβίαστα το συμπέρασμα (μέσω των αναφορών) ότι τόσο το ΚΚΚ όσο και τα στελέχη και τα μέλη του ήταν υπό συνεχή παρακολούθηση από τις βρετανικές Αρχές και κατέγραφαν λεπτομερώς τη δράση των Κυπρίων Κομμουνιστών.

Όπως παραδέχεται και η ερευνήτρια Φανούλα Αργυρού, η οποία ασχολείται συνεχώς με τα βρετανικά έγγραφα, τα έγγραφα του Φόρεϊν Όφις μάς παρουσιάζουν πλέον μια διαφορετική εικόνα των γεγονότων της εποχής, που ίσως να συμβάλουν και στην αναθεώρηση κάποιων ιστορικών γεγονότων όπως τα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα.2 Ωστόσο και η ίδια η ερευνήτρια είναι προσανατολισμένη στην κρίση της με βάση τα δικά της ιδεολογικά πιστεύω.

Παρά την αρνητική αντιμετώπιση του ΚΚΚ από μέρους της, μέσα από το σχετικό άρθρο βγαίνουν αλήθειες που κάθε άλλο παρά αρνητικές είναι για το ΚΚΚ.

Αστυνομικές εκθέσεις

Οι αστυνομικές εκθέσεις είναι γεμάτες με αναφορές για τη δράση των κομμουνιστών, ακόμα και πριν από τα Οκτωβριανά του 1931. Σε έκθεσή του ο αρχηγός της Αστυνομίας με ημερομηνία 10 Αυγούστου 1931, κατέγραφε ενδιαφέροντα στοιχεία. Ενώ εντόπιζε το ενδεχόμενο σύγκρουσης των κομμουνιστών με τους εθνικιστές, θεωρούσε ότι θα έπρεπε να ληφθούν μέτρα εναντίον των κομμουνιστών: «Οι κακές σχέσεις μεταξύ των κομμουνιστών και των αντι-κομμουνιστών στην αποικία αυξάνονται με τέτοιο ρυθμό, που αν δεν ληφθούν μέτρα για την καταστολή ή έλεγχο του κομμουνισμού στην αποικία, η κατάσταση μπορεί πολύ εύκολα να εξελιχθεί σε σοβαρό πρόβλημα για το δημόσιο και την ειρήνη στην Κύπρο», σημείωσε στην έκθεσή του.

Είναι επίσης ενδιαφέρον το ότι ενώ σήμερα διάφοροι επιχειρούν να ταυτίσουν το ΚΚΚ με ξένα συμφέροντα λόγω της κομμουνιστικής τους ιδεολογίας και της ταξικής προσέγγισης των θεμάτων, στην έκθεσή του ο αρχηγός της Αστυνομίας και κατ’ επέκταση και οι βρετανικές Αρχές, χαρακτηρίζουν τη Δεξιά της εποχής ως υποστηρικτές του καπιταλισμού!

Στη συγκεκριμένη έκθεση αναφέρει ότι οι ταξικές θέσεις που εξέφραζε το ΚΚΚ και η υπεράσπιση των εργαζομένων, ανεξάρτητα από την εθνική τους καταγωγή, αλλά και η θέση του στο πολιτικό θέμα μέσω της εναντίωσής τους προς την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, «επηρέασε σοβαρά τις Ελληνικές Εκκλησιαστικές Αρχές, τους Έλληνες Εθνικιστές, τους υποστηρικτές του Καπιταλισμού και τον κ. Χατζηπαύλου και το Εργατικό του κόμμα. Ξεκίνησε αντι-κομμουνιστική προπαγάνδα, με αποτέλεσμα τη δυναμική αντι-προπαγάνδα των κομμουνιστών. Η αντιπάθεια των δύο πλευρών οδήγησε σε σειρά επιθέσεων και ταραχών μεταξύ των».

Ξένα όργανα

Επίσης αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η θέση της τότε κυπριακής Δεξιάς, ότι το ΚΚΚ λόγω της ιδεολογίας του ήταν όργανο ξένων δυνάμεων και ιδιαίτερα της Σοβιετικής Ένωσης, ταυτίζεται με τη θέση που είχαν οι Βρετανοί απέναντι στο ΚΚΚ. Γράφει στην έκθεση: «Οι κομμουνιστές στην Κύπρο δεν μπορεί να λεχθεί ότι είναι πολιτικό κόμμα. Θεωρούνται ως μια επαναστατική δύναμη με μοναδικό στόχο την αναταραχή μεταξύ του κόσμου, σύμφωνα με την καθοδήγηση της Σοβιετικής Ρωσίας. Δεν φαίνεται να υπάρχει αμφιβολία ότι οι κομμουνιστές στην αποικία είτε απευθείας είτε όχι πληρώνονται από τη Σοβιετική Ρωσία και εκτελούν τις εντολές της. Ο κομμουνισμός δεν πρέπει να θεωρείται ως μια ενόχληση που θα εξαφανιστεί από μόνη της…».

Μέτρα εναντίον των κομμουνιστών

Επίσης αξιοπρόσεκτο είναι το ότι υπήρχαν και εισηγήσεις για μέτρα μόνο εναντίον των κομμουνιστών, ενώ καμία τέτοια σκέψη γινόταν για τη Δεξιά. Στην προαναφερόμενη έκθεσή του ο αρχηγός της Αστυνομίας εισηγήθηκε αριθμό μέτρων για τον έλεγχο του κομμουνισμού στην αποικία… Ο αναπληρωτής κυβερνήτης από την πλευρά του με έκθεσή του προς το Υπουργείο Αποικιών με ημερομηνία 21 Αυγούστου 1931, προειδοποιούσε ότι αναμένονταν σοβαρές εξελίξεις σε σχέση με τη δράση των κομμουνιστών. «… Οι δραστηριότητες των κομμουνιστών στην Κύπρο και η αντιπολίτευση προς αυτούς έχουν χειροτερέψει σε τέτοιο βαθμό τους τελευταίους μήνες, που αυξάνουν τις ανησυχίες ότι πιθανόν να οδηγήσουν σε σοβαρές ταραχές, περιλαμβανομένης και απώλειας ζωής. Εσωκλείω επιστολή του Αρχηγού της Αστυνομίας, ο οποίος σε πρόσφατη συνάντηση με το Εκτελεστικό Συμβούλιο δήλωσε ότι εκτός και αν παρθούν μέτρα για τον έλεγχο της επέκτασης του κομμουνισμού, υπάρχει το ενδεχόμενο σοβαρών ταραχών, που θα οδηγήσουν σε αιματοχυσία…».

Με άλλα λόγια οι Βρετανοί αποικιοκράτες δεν θεωρούσαν ως επικίνδυνη την πολιτική της Δεξιάς, αλλά τους απασχολούσε η πολιτική του ΚΚΚ. Άλλωστε, πρέπει να σημειώσουμε ότι η Δημόσια Υπηρεσία και ο κρατικός μηχανισμός της περιόδου εκείνης ήταν στελεχωμένος με άτομα που πρόσκειντο στη Δεξιά. Επίσης κανένας κοινοτάρχης δεν ανήκε στο ΚΚΚ.

Όλοι διορίζονταν από την αποικιοκρατία και ανήκαν στη Δεξιά. Σε άλλη έκθεσή του, ημερομηνίας 16 Αυγούστου 1931, ο αναπληρωτής κυβερνήτης αναφέρει ότι μετά από επεισόδια που έγιναν ύστερα από επίθεση εθνικιστών εναντίον κομμουνιστών στη Λάρνακα, η κατάσταση ενδέχεται να βγει εκτός ελέγχου. «Ο Επίτροπος της Λάρνακας επιβεβαιώνει αυτήν την άποψη και ενημέρωσε ότι ο αντι-Δήμαρχος της Λάρνακας στις 17 Αυγούστου του είπε ότι εφόσον η κυβέρνηση δεν πήρε μέτρα να αντιμετωπίσει την κοινωνική φοβέρα του κομμουνισμού, ο κόσμος της Λάρνακας θα έπαιρνε μέτρα να προστατεύσει τον εαυτό του. Οι κομμουνιστές ηγέτες προειδοποιήθηκαν ότι δεν πρέπει να προχωρήσουν με τις προθέσεις τους και ότι αν το κάνουν η ευθύνη θα είναι δική τους. Προειδοποιήσεις έγιναν και στους ηγέτες των αντι-κομμουνιστών και η Αστυνομία λαμβάνει προκαταρκτικά μέτρα. Όμως είναι αδύνατο να διασφαλιστεί η μη επανάληψη των επεισοδίων».

Απόλυση κομμουνιστών δασκάλων

Μια άλλη πτυχή του θέματος είναι ότι, σύμφωνα με την ίδια έκθεση,«εθνικοί» ηγέτες «προτείνουν την ετοιμασία καταλόγου με όλους τους Έλληνες δασκάλους που είναι κομμουνιστές και ζητούν την απομάκρυνσή τους και το κλείσιμο των σχολείων εις διαμαρτυρία. Ο Διοικητής Εκπαίδευσης δήλωσε ότι υπάρχουν 11 διευθυντές και μία διευθύντρια που διδάσκουν σε Ελληνικά Χριστιανικά σχολεία που είναι καταγραμμένοι κομμουνιστές, και μια δωδεκάδα άλλων κάτω από υποψία ότι είναι φιλο-κομμουνιστές…». Δεν αποκλειόταν επίσης και το ενδεχόμενο εξορίας των κομμουνιστών και ζητείτο η λήψη από το Λονδίνο αποφασιστικών μέτρων.

Η Αστυνομία μάς παρακολουθούσε βήμα προς βήμα

Αναφορά στις παρακολουθήσεις των κομμουνιστών έκανε και ο βετεράνος του ΚΚΚ Κυριάκος Κουκκουλής, σε συνέντευξη που παραχώρησε στον συνδικαλιστή ηγέτη Παντελή Βαρνάβα.3

Σύμφωνα με την αφήγηση του Κουκκουλλή, «η Αστυνομία μάς παρακολουθούσε βήμα προς βήμα, όπου πηγαίναμε και όπου καθόμαστε. Μια φορά πήγα από τη Λεμεσό στην Πάφο για δουλειά του Κόμματος. Μόλις κατέβηκα από το αυτοκίνητο τον πρώτο που συνάντησα ήταν ένας αστυνομικός. Μόλις με είδε μου είπε: ”Καλωσόρισες κύριε Κουκκουλή”. Εγώ ούτε τον ήξερα. Φαίνεται ότι η Αστυνομία της Πάφου πήρε αμέσως σήμα από την Αστυνομία της Λεμεσού μόλις αναχώρησα. (…) Τον Μάρτη του 1931 η Αστυνομία συνέλαβε τους Γιωσήφη Μαύρο, Ευάνθη Νικολαΐδη, Βάσο Λοϊζίδη, τον Γιώργαρο και τον υποφαινόμενο γιατί μετά τη λειτουργία, έξω από την εκκλησία της Φανερωμένης διανέμαμε προκηρύξεις του Κόμματος που θεωρήθηκαν παράνομες. Μας καταδίκασαν από δύο μήνες φυλακή.

Η Αστυνομία, όταν μας πήρε μέσα, πότε μας φοβέριζε, πότε μας κτυπούσε και πότε μας έπιανε με το μαλακό για να μας ξεγελάσει». Ο Κυριάκος Κουκκουλής τελείωσε τις αναμνήσεις του με τούτα: «Μια φορά οι αστυνομικοί μου είπαν: “Τώρα τι σας κόφτει εσάς για τούτα τα πράγματα τζιαι δημιουργείτε προβλήματα και στις οικογένειες σας;”. Εγώ τους είπα την ιστορία του γέρου με την καρυδιά. Τον ρώτησαν γιατί φυτεύει καρυδιά αφού ο ίδιος είναι 80 χρονών, και ο γέρος τους απάντησε: “Για να κάμνει καρύδια να φαν τα παιδιά μου και τα εγγόνια μου”.

Οι αστυνομικοί εμείναν και με θωρούσαν». Σε αυτό το σημείωμα δώσαμε ένα μικρό δείγμα της συμπεριφοράς των αποικιακών Αρχών αλλά και των ντόπιων συνεργατών τους απέναντι στο ΚΚΚ και τους πρώτους κομμουνιστές.

Όλα τα καταγραμμένα στοιχεία δείχνουν ότι οι αποικιακές Αρχές είχαν στο στόχαστρό τους το ΚΚΚ, επειδή θεωρούσαν ότι ήταν η μόνη δύναμη που μπορούσε να τους δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα, ακόμα και ανατροπή της πολιτικής κατάστασης, όπως είχε διαφανεί και από τη δίκη της ΠΣΕ που έγινε μερικά χρόνια αργότερα.

 

1 Πολιτικές αποφάσεις και ψηφίσματα του ΚΚΚ και του ΑΚΕΛ, έκδοση Κ.Ε. ΑΚΕΛ, σελ. 31

2 Άρθρο Φ. Αργυρού «Στόχος η Εκκλησία και η Ένωση», 19.04.2012. 3 Βλ. εφ. «Χαραυγή» 26/04/2005

Επιμέλεια: Μιχάλης Μιχαήλ

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy