Το μυστικό όταν σκηνοθετείς Πίντερ είναι να καταφέρνεις να λύνεις τους γρίφους που βάζει

Με αφορμή… την παράσταση ΠίντερΧ8 που ανεβάζει η Ομάδα Σόλο για Τρεις, η σκηνοθέτιδα της παράστασης Μαρία Μανναρίδου Καρσερά μιλάει στον Ορίζοντα:

«Η σχέση μου με τον Πίντερ: Έχω ανεβάσει ξανά Πίντερ, τη ‘’Συλλογή’’ το 2005. Ο Πίντερ είναι από τους συγγραφείς της μεταπολεμικής γενιάς που με συγκινεί ιδιαίτερα γιατί μέσα από τον οικονομικό τρόπο που γράφει -μεταφέροντας με αμεσότητα την καθημερινότητα του προφορικού λόγου- βγαίνει στην επιφάνεια το παράλογο της ανθρώπινης ύπαρξης, τα υπαρξιακά αδιέξοδα που βιώνουμε καθημερινά και η ανθρώπινη αντίσταση να επιβιώσει μέσα σε αυτά. Όπως επισημαίνει και ο Σαρτρ, η αντίσταση είναι το μόνο πράγμα που μας χωρίζει από το θάνατο.

Ένα από τα αγαπημένα μου θέματα στον Πίντερ είναι η έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ των χαρακτήρων και οι διαφορετικές εκδοχές αλήθειας που ο καθένας κουβαλά μέσα από τη μνήμη. Οι σιωπές και οι παύσεις του που είναι εκκωφαντικά γεμάτες ένταση και νόημα και είναι αυτές που διαμορφώνουν τις σχέσεις ανάμεσα στους χαρακτήρες, δεν τις βρίσκεις συχνά σε άλλους συγγραφείς. Το μυστικό όταν σκηνοθετείς Πίντερ είναι να καταφέρνεις να λύνεις τους γρίφους που βάζει απέναντί σου. Και αυτό είναι απίστευτα δημιουργικό και για τον σκηνοθέτη, αλλά και για τον ηθοποιό. Από τη μια, είναι δύσκολο εγχείρημα για τον ηθοποιό να ανταποκριθεί στις σιωπές και παύσεις που απαιτούν τα κείμενα του Πίντερ, όμως από την άλλη, με το που ο ηθοποιός εντοπίσει τα υποστρώματα νοημάτων που υπάρχουν κάτω από τις παύσεις και τις σιωπές είναι πραγματικά απίστευτη η χαρά του να τις ανακαλύπτει, να τις ενσωματώνει στο ρόλο και να τις ερμηνεύει.

Τα οκτώ μονόπρακτα: Είναι το ‘’Αλάσκα’’, ‘’Απλώς’’, ‘’Ακριβώς’’, ‘’Συνέντευξη Τύπου’’, ‘’Ένα ακόμα και φύγαμε’’, ‘’Άσπρο – Μαύρο’’, ‘’Νύχτα’’, ‘’Στάση λεωφορείου’’.

Τα μονόπρακτα αυτά τα χωρίζω σε τρεις κατηγορίες. Στα πολιτικά του, που είναι δυσοίωνα και πιο σκοτεινά, όπου ο Πίντερ πέρα από συγγραφέας συμβάλλει με τα κείμενα αυτά στον αγώνα του εναντίον δικτατορικών καθεστώτων, εναντίον της καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στο πώς διαμορφώνεται η σχέση του πολίτη με το κράτος και την εξουσία. Στη δεύτερη κατηγορία συγκαταλέγονται τα μονόπρακτα εκείνα που αφορούν κοινωνικές ανισότητες ή γενικότερα κοινωνικές συμπεριφορές που χαρακτηρίζουν τον απλό άνθρωπο, π.χ. μετανάστευση, ξενοφοβικές εμμονές όπως ο ρατσισμός κτλ. Η τρίτη καταπιάνεται με τις διαπροσωπικές σχέσεις ή καλύτερα τις σχέσεις μέσα στο γάμο, στην αγάπη και στον έρωτα.

Τα μονόπρακτα αυτά τα συνδέει κυρίως η έλλειψη επικοινωνίας που είναι ένα χαρακτηριστικό στοιχείο στη γραφή του Πίντερ, ο σημαντικός ρόλος που παίζει η μνήμη, όπως και οι διαφορετικές εκδοχές της αλήθειας, το κλείσιμο του ατόμου στο μικρόκοσμό του.

Η γλώσσα στον Πίντερ και η μετάφραση: Σίγουρα, κανένα κείμενο δεν μπορεί να αποδοθεί στο εκατό τοις εκατό σε μια άλλη γλώσσα. Θεωρώ όμως ότι η μετάφραση του Ερρίκου Μπελιέ είναι αρκετά κοντά στο πρωτότυπο κείμενο και καταφέρνει να αποδώσει τις λεπτεπίλεπτες αποχρώσεις του πιντερικού και συχνά ποιητικού του λόγου, όπως επίσης και του αγγλικού χιούμορ που υπάρχει. Νιώθω ότι η μετάφραση λειτούργησε οργανικά με τους ηθοποιούς από την αρχή των προβών και το βλέπω αυτό και στην παράσταση όπου ο λόγος ρέει φυσιολογικά.

Ένας έντονα πολιτικοποιημένος συγγραφέας: Είναι ίσως, από τους λίγους συγγραφείς που ήταν ενεργά εμπλεκόμενος ως ακτιβιστής στα ζητήματα της καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μίλησε ανοιχτά για το ρόλο και την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, για το κουρδικό ζήτημα, για τον πόλεμο στο Ιράκ και για πολλά άλλα. «Στο ένα ακόμα και φύγαμε» φαίνεται η βαναυσότητα του θύτη πάνω στα θύματά του και η απόλυτη αποκτήνωσή του, και η κατάρρευση της όποιας ηθικής και δικαιοσύνης, όπου στο όνομα της θρησκείας και της πατρίδας θυσιάζονται χιλιάδες ανθρώπινες ζωές ακόμα και παιδιών.

Η σκηνοθετική γραμμή: Άφησα τα κείμενα να λειτουργήσουν μόνα τους, να βρουν τη σχέση μεταξύ τους από μόνα τους. Δεν ήθελα να επιβάλω καμιά γραμμή. Κάποια από τα κείμενα αυτά είναι γραμμένα από το 1959 και φτάνουμε μέχρι το 2002. Διανύουμε δηλαδή μια περίοδο σαράντα και πλέον χρόνων, μεταφέροντάς μας σε διαφορετικές χρονολογικά εποχές, παρ’ όλο που τα θέματα που πραγματεύονται παραμένουν διαχρονικά, προφητικά, επίκαιρα. Η παράσταση έδεσε με έναν τρόπο αυτόματο, θα έλεγα, όπου τα μονόπρακτα δημιούργησαν τη δική τους λογική και τον δικό τους κόσμο -αυτό το πιντερικό σύμπαν, όπως το χαρακτηρίζω, όπου μέσα από αυτό «παρελαύνουν» κάθε λογής χαρακτήρες με κάθε λογής ιστορίες. Στην ουσία, είναι οκτώ αυτοτελείς ιστορίες όπου οι τέσσερις ηθοποιοί υποδύονται όλους τους ρόλους και κινούνται μέσα σε ένα σκηνικό χώρο όπου μεταμορφώνεται κάθε φορά σε ένα άλλο χώρο.

Αυτό ήταν το ζητούμενο, να δώσω στον θεατή ατόφιο το πνεύμα του συγγραφέα, ατόφια την ατμόσφαιρα των έργων του. Να γνωρίσει από τη μια το ρεαλισμό του, αλλά και το παράλογό του. Γιατί παρ’ όλο που δεν το αντιλαμβανόμαστε η πραγματικότητα και η καθημερινότητά μας είναι παράλογη».

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Μετάφραση: Ερρίκος Μπελιές, Σκηνοθεσία: Μαρία Μανναρίδου Καρσερά Σκηνικά – Κοστούμια: Ηλέκτρα Κυθραιώτου, Μουσική Επιμέλεια: Αντρέας Καρσεράς, Σχεδιασμός Φωτισμού: Σταύρος Τάρταρης

Παίζουν: Δημήτρης Αντωνίου, Θανάσης Δρακόπουλος, Ηλιάνα Κάκκουρα, Χριστιάνα Λάρκου

Θέατρο Χώρα – Κοραή 1 (Πλατεία Αρχιεπισκοπής), Λευκωσία κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 20:30, Κυριακή στις 18:30

Για πληροφορίες και κρατήσεις: 97829257 / 99544934