Το πρόγραμμα αλφαβητισμού δεν πέτυχε τους στόχους του

Χρήζει βελτίωσης σύμφωνα με την πρώτη έρευνα που έγινε

Της Ελένης Κωνσταντίνου

Αν και αντικρίζεται θετικά από τους εμπλεκόμενους το πρόγραμμα αλφαβητισμού που εφαρμόζει το Υπουργείο Παιδείας στην Α’ και Γ’ τάξη του Γυμνασίου, τόσο κατά τον πρωινό όσο και κατά τον απογευματινό χρόνο, εντούτοις οι παιδαγωγικοί στόχοι που αφορούν τις βασικές δεξιότητες δεν επιτυγχάνονται.

Το πρόγραμμα το οποίο πλέον εφαρμόζεται και κατά τον απογευματινό χρόνο -προκαλώντας αντιδράσεις αρχικά με την απόφαση αυτή, κυρίως από πλευράς εκπαιδευτικών αλλά και γονιών- έχει αξιολογηθεί από επιστημονική ομάδα. Και η αξιολόγηση καταγράφει τις πρώτες ενδείξεις για την επίδραση του πρωινού και απογευματινού προγράμματος στη μαθησιακή επίδοση των μαθητών της Α’ και Γ’ Γυμνασίου. Λόγω του σύντομου χρονικού διαστήματος εφαρμογής του διαφοροποιημένου προγράμματος αλφαβητισμού, η ερευνητική ομάδα εισηγείται την επαναξιολόγηση της μαθησιακής επίδοσης των μαθητών σε μελλοντικό χρονικό διάστημα.

Μεταξύ άλλων, η αξιολόγηση κατέδειξε τις θετικές απόψεις των εμπλεκομένων (συντονιστών, διδασκόντων, μαθητών, γονέων/κηδεμόνων) για την αποτελεσματικότητα του προγράμματος, καθώς και προβλήματα που προέκυψαν από τις διαδικασίες εφαρμογής και λειτουργίας του πρωινού και απογευματινού, τα οποία θα μπορούσαν να ληφθούν υπόψη σε περίπτωση μελλοντικής εφαρμογής και λειτουργίας του προγράμματος.

Να επαναδιατυπωθούν οι παιδαγωγικοί στόχοι

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα δεν επιτυγχάνονται οι παιδαγωγικοί στόχοι που αφορούν τις βασικές δεξιότητες ανάγνωσης, κατανόησης κειμένου και αριθμητικής για τους μαθητές της Α’ και Γ’ Γυμνασίου σε Ελληνικά και Μαθηματικά.

Συγκεκριμένα, δεν επιτυγχάνονται οι στόχοι στις βασικές δεξιότητες ανάγνωσης, κατανόησης κειμένου, γραφής, αριθμητικής για τους μαθητές των δύο αυτών τάξεων, αφού η επίδοση των μαθητών, όπως είχε καταγραφεί αρχικά και μετά την εφαρμογή του προγράμματος δεν παρουσιάζει σημαντικές διαφορές στα Ελληνικά και στους δύο τύπους προγράμματος και κατά τον πρωινό, αλλά και τον απογευματινό χρόνο και για τα Μαθηματικά μόνο για τον απογευματινό χρόνο.

Η μόνη σημαντική αλλαγή καταγράφεται στα Μαθηματικά για τους μαθητές που συμμετείχαν στο πρόγραμμα κατά τον πρωινό χρόνο, όπου ο μέσος όρος επίδοσης μειώθηκε.

Στη βάση των πιο πάνω ευρημάτων, η ερευνητική ομάδα εισηγείται την παρακολούθηση και αξιολόγηση του προγράμματος μέσω επαναδιατύπωσης των παιδαγωγικών στόχων του.

Ανάμεσα στα ευρήματα σημειώνεται πως οι εκπαιδευτικοί στο πρωινό και απογευματινό πρόγραμμα διδάσκουν ταυτόχρονα διδακτέα ύλη της τάξης, καθώς και βασικές δεξιότητες αλφαβητισμού, με τη διδακτέα ύλη να απορροφά πάνω από τον μισό διδακτικό χρόνο. Η ερευνητική ομάδα εισηγείται όπως η Αρμόδια Αρχή επαναπροσδιορίσει τον προσανατολισμό σε βασικές δεξιότητες αλφαβητισμού στους εκπαιδευτικούς και εκπαιδευτές, που αναλαμβάνουν να διδάξουν μαθητές που συμμετέχουν στο πρωινό και στο απογευματινό πρόγραμμα. Το διδακτικό περιεχόμενο και οι παιδαγωγικοί στόχοι του προγράμματος θα πρέπει να στηρίζονται σε επιστημονικά θεμελιωμένες προσεγγίσεις και πρακτικές.

Σε ό,τι αφορά τις απόψεις των εμπλεκομένων όπως είναι οι εκπαιδευτικοί, εκπαιδευτές, διευθύνοντες, βοηθοί διευθυντές, μαθητές, γονείς/κηδεμόνες τόσο του πρωινού και απογευματινού, αυτές ήταν θετικές σε σχέση με την αποτελεσματικότητα του διαφοροποιημένου προγράμματος αλφαβητισμού όσον αφορά τον μαθησιακό και κοινωνικο-συναισθηματικό τομέα των μαθητών (π.χ. αυτοπεποίθηση, διαπροσωπικές σχέσεις, κίνητρα μάθησης).

Ειδικότερα, οι βοηθοί διευθυντές δήλωσαν πως το πρωινό πρόγραμμα αύξησε τα κίνητρα μάθησης των μαθητών σε σχέση με τους διευθύνοντες. Επίσης οι εκπαιδευτές παρουσίασαν θετικότερες απόψεις σε σχέση με τους εκπαιδευτικούς σε δηλώσεις που επικεντρώνονται στην αύξηση του ενδιαφέροντος, στην αύξηση της συμμετοχής, καθώς και στην αύξηση των κινήτρων μάθησης των μαθητών. Τέλος, οι γονείς μαθητών που συμμετείχαν στο πρόγραμμα και οι γονείς μαθητών Γ’ Γυμνασίου που δεν συμμετείχαν στο πρόγραμμα παρουσίασαν θετικότερες απόψεις για το πρόγραμμα αλφαβητισμού σε σχέση με τους γονείς μαθητών Α’ Γυμνασίου που δεν συμμετέχουν στο πρόγραμμα.

Δεν ικανοποιεί ο αριθμός των μαθητών

Σε ό,τι αφορά τις απόψεις των εμπλεκομένων (εκπαιδευτικών, εκπαιδευτών, διευθυνόντων, βοηθών διευθυντών, μαθητών) σχετικά με την εφαρμογή και τη λειτουργία του πρωινού και απογευματινού προγράμματος φάνηκε πως η εφαρμογή του διαφοροποιημένου προγράμματος ξεκίνησε χωρίς προβλήματα σε θέματα που αφορούσαν την επιλογή εκπαιδευτικών, τον αριθμό μαθητών ανά ομάδα, τη διάρκεια του μαθήματος και την καταλληλότητα των αιθουσών διδασκαλίας. Επίσης μέσα από τις συνεντεύξεις, οι μαθητές και των δύο προγραμμάτων δήλωσαν ικανοποιημένοι από την αίθουσα διδασκαλίας και τη διάρκεια του μαθήματος. Οι μαθητές ανέφεραν, επίσης, πως προτιμούσαν τον μικρό αριθμό μαθητών ανά ομάδα, καθώς και την ομοιογενή σύσταση της ομάδας διότι ήταν σε θέση να παρακολουθούν το μάθημα πιο προσεκτικά.

Από την άλλη, η πλειοψηφία του διευθυντικού και διδακτικού προσωπικού των δύο προγραμμάτων σημείωσε πως ο αριθμός των μαθημάτων ανά βδομάδα δεν ήταν ικανοποιητικός.

Στα θετικά καταγράφονται και οι επιμορφώσεις που διοργανώθηκαν από τη Δ.Μ.Ε. σε συνεργασία με το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο για το πρόγραμμα αλφαβητισμού. Επίσης εντοπίζεται διαφορά όσον αφορά το βαθμό στήριξης που είχε το διδακτικό προσωπικό το πρωινό και το απόγευμα.

Συγκεκριμένα, οι εκπαιδευτές Κ.Ι.Ε. σημείωσαν μεγαλύτερο βαθμό ικανοποίησης σε σχέση με τους εκπαιδευτικούς του πρωινού για τη στήριξη που έλαβαν από τους διευθύνοντες/βοηθούς διευθυντές, αντίστοιχα. Επίσης, οι εκπαιδευτές σημείωσαν στατιστικά ψηλότερο βαθμό ικανοποίησης σε σχέση με τους εκπαιδευτικούς σε θέματα στήριξης που αφορούσαν παρακολούθηση μαθήματος από τους διευθύνοντες.

Χρήσιμο εργαλείο ο ατομικός φάκελος προόδου

Οι βοηθοί διευθυντές και οι διευθύνοντες παρουσίασαν θετικές απόψεις για τη χρήση του ατομικού φακέλου προόδου του μαθητή. Για το πρωινό πρόγραμμα, το 19,4% των βοηθών διευθυντών και το 41,5% των εκπαιδευτικών δήλωσε ότι ελέγχει τον ατομικό φάκελο προόδου του μαθητή μια φορά τη βδομάδα. Για το απογευματινό πρόγραμμα, το 40,7% των διευθυνόντων και το 24% των εκπαιδευτών δήλωσε ότι ελέγχει τον ατομικό φάκελο προόδου του μαθητή μια φορά τη βδομάδα. Οι διευθύνοντες ανέφεραν -με μεγαλύτερη συχνότητα σε σχέση με τους βοηθούς διευθυντές- ότι χρησιμοποιούσαν τον ατομικό φάκελο για την παρακολούθηση της προόδου του μαθητή. Αντίστοιχα, οι βοηθοί διευθυντές σημείωσαν με μεγαλύτερη συχνότητα σε σχέση με τους διευθύνοντες τη χρήση του ατομικού φακέλου για την ενημέρωση των αρμόδιων φορέων (π.χ. υπηρεσίας εκπαιδευτικής ψυχολογίας, συνδετικών λειτουργών ειδικής αγωγής).

Προβλήματα συνεργασίας και επικοινωνίας

Αναφορικά με θέματα συνεργασίας με γονείς/κηδεμόνες, οι βοηθοί διευθυντές/διευθύνοντες Κ.Ι.Ε. και εκπαιδευτικοί/εκπαιδευτές σημείωσαν θετικές απόψεις και για τα δύο προγράμματα.

Για τη συνεργασία με εκπαιδευτικούς τάξεων παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ του πρωινού και απογευματινού προσωπικού. Συγκεκριμένα, οι διευθύνοντες σημείωσαν στατιστικά σημαντικούς χαμηλότερους μέσους όρους σε σχέση με τους βοηθούς διευθυντές για τη συνεργασία μεταξύ εκπαιδευτών/εκπαιδευτικών του προγράμματος αλφαβητισμού με τους εκπαιδευτικούς τάξεων. Στο πρωινό πρόγραμμα, σύμφωνα με τους εκπαιδευτικούς, η συνεργασία τους με εκπαιδευτικούς τάξεων ήταν θετική και εποικοδομητική. Αντιθέτως, στο απογευματινό πρόγραμμα αλφαβητισμού, σύμφωνα με τους εκπαιδευτές Κ.Ι.Ε., η συνεργασία τους με εκπαιδευτικούς τάξεων του πρωινού σχολείου δεν ήταν βοηθητική. Συγκεκριμένα, τα προβλήματα συνεργασίας που προέκυψαν αφορούσαν τη συχνότητα επικοινωνίας με εκπαιδευτικούς τάξεων, τη συνεργασία για ετοιμασία μαθησιακών στόχων των μαθητών του προγράμματος και για προγραμματισμό της διδακτέας ύλης, καθώς και την ετοιμασία αξιολογήσεων και συνεργασία για κατάθεση βαθμού τετραμήνου.

Αρχίζουν καλά, εγκαταλείπουν στην πορεία

Επίσης η φοίτηση των μαθητών Α’ Γυμνασίου στο πρωινό πρόγραμμα φαίνεται να ήταν πιο συστηματική σε σχέση με το απογευματινό τόσο στα Ελληνικά όσο και στα Μαθηματικά. Και στα δύο προγράμματα, μεγαλύτερο ποσοστό απουσιών παρατηρήθηκε την περίοδο Φεβρουαρίου – Απριλίου 2017 έναντι της περιόδου Οκτωβρίου – Ιανουαρίου 2017. Εντούτοις, κατά την περίοδο Φεβρουαρίου – Απριλίου 2017 παρατηρήθηκε μεγαλύτερη αύξηση απουσιών στο απογευματινό πρόγραμμα. Ο κυριότερος λόγος απουσίας για το πρωινό και απογευματινό πρόγραμμα και στα δύο γνωστικά αντικείμενα ήταν η ασθένεια, με το ποσοστό απουσίας λόγω ασθένειας να είναι μεγαλύτερο για το πρωινό πρόγραμμα. Με την πάροδο του χρόνου φαίνεται πως και στα δύο προγράμματα και στα δύο γνωστικά αντικείμενα, το ποσοστό των μαθητών που απουσιάζουν λόγω άρνησης συμμετοχής ή απουσίας μεταφορικού μέσου αυξήθηκε. Τέλος, το ποσοστό απουσίας λόγω διακοπής φοίτησης φαίνεται να αυξάνεται στο πρωινό πρόγραμμα από τη μια περίοδο στην άλλη.

Για να αντιμετωπιστούν προβλήματα η ερευνητική ομάδα εισηγείται όπως αναπτυχθεί ηλεκτρονικό σύστημα επικοινωνίας μεταξύ διδακτικού προσωπικού του απογευματινού προγράμματος αλφαβητισμού και του πρωινού σχολείου και ετοιμασίας ηλεκτρονικής πλατφόρμας, στην οποία οι διδάσκοντες να επικοινωνούν αμεσότερα και συχνότερα. Ταυτόχρονα, η ομάδα εισηγείται όπως ανατεθεί συντονιστής σε κάθε πρόγραμμα αλφαβητισμού για διαχείριση της πλατφόρμας και ενημέρωση των εμπλεκόμενων μερών. Μια άλλη εισήγηση αφορά την επανεξέταση του αριθμού μαθημάτων ανά βδομάδα που παρακολουθούν οι μαθητές του προγράμματος αλφαβητισμού, αφού η πλειοψηφία του διδακτικού και διευθυντικού προσωπικού και των δύο προγραμμάτων σημείωσε ότι ο αριθμός των μαθημάτων δεν είναι ικανοποιητικός. Τέλος, θα μπορούσε να επανεξεταστεί και να επαναπροσδιοριστεί ο τρόπος χρήσης του ατομικού φακέλου, αφού η αξιολόγηση κατέδειξε διαφοροποιήσεις ως προς τον τρόπο χρήσης του από βοηθούς διευθυντές και διευθύνοντες.

Το κοινωνικό στίγμα λειτουργεί αποτρεπτικά

Σε ό,τι αφορά τις απόψεις των γονιών συνολικά και για τα δύο προγράμματα φαίνεται πως περίπου τα 2/3 θεωρούν ότι ο χρόνος διδασκαλίας που παρέχεται στο παιδί τους δεν είναι αρκετός. Για το πρωινό πρόγραμμα, οι γονείς έθεσαν ζητήματα για την απόσυρση των μαθητών από μαθήματα που τους ενδιέφεραν. Επίσης οι μισοί περίπου γονείς οι οποίοι δεν έδωσαν τη συγκατάθεση το παιδί τους να συμμετέχει στο πρόγραμμα αλφαβητισμού, επέλεξαν να το στείλουν σε ιδιωτικό φροντιστήριο, λόγω πιθανότητας κοινωνικού στιγματισμού από πιθανή συμμετοχή του στο πρόγραμμα. Σε σχέση με την προτίμηση των συμμετεχόντων γονέων/κηδεμόνων για το χρόνο (πρωινό ή απογευματινό) που θα έπρεπε να προσφέρεται το πρόγραμμα, περίπου τα 3/4 των γονέων/κηδεμόνων των μαθητών του πρωινού προγράμματος προτιμούν το πρόγραμμα να προσφέρεται σε πρωινό χρόνο. Περίπου μισοί από τους συμμετέχοντες γονείς/κηδεμόνες των μαθητών που φοιτούσαν στο απογευματινό πρόγραμμα δήλωσαν ότι θα προτιμούσαν το πρόγραμμα να προσφερόταν σε πρωινό χρόνο. Από τους γονείς/κηδεμόνες μαθητών Α’ και Γ’ Γυμνασίου που δεν έδωσαν τη συγκατάθεσή τους για φοίτηση του παιδιού τους στο πρόγραμμα, περισσότεροι από τους μισούς γονείς μαθητών Α’ Γυμνασίου θα προτιμούσαν να προσφέρεται σε απογευματινό χρόνο, ενώ μεγάλο μέρος των γονέων μαθητών Γ’ Γυμνασίου θα προτιμούσαν το πρόγραμμα να προσφέρεται σε πρωινό χρόνο.

Η ερευνητική ομάδα εισηγείται όπως ληφθούν υπόψιν οι εισηγήσεις των γονέων που αφορούν καλλιέργεια κουλτούρας, ώστε τα παιδιά που συμμετέχουν στο πρόγραμμα να μη νιώθουν ότι στιγματίζονται.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy