Βήμα προς τα μπρος ή προς τα πίσω τα νέα ωρολόγια;

Λόγος και αντίλογος για την πρόταση του Υπουργείου Παιδείας που προκάλεσε αντιδράσεις

Το Ενιαίο Λύκειο απέτυχε. Η πρόχειρη και χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση εφαρμογή του προ 15ετίας, οδήγησε τη Μέση Εκπαίδευση σε αδιέξοδα. Σήμερα επιχειρείται αλλαγή των ωρολογίων προγραμμάτων με το Υπουργείο Παιδείας να καταθέτει συγκεκριμένη πρόταση, η οποία, ωστόσο, προκαλεί πολλές αντιδράσεις. Αντιδράσεις οι οποίες εστιάζονται στη μη επιστημονική τεκμηρίωση της πρότασης καθώς και στο νέο σύστημα που προτείνεται, το οποίο παραπέμπει στο σύστημα των κλάδων προ Ενιαίου Λυκείου.

Στην πρόταση της αρμόδιας Επιτροπής του Υπουργείου Παιδείας ξεχωρίζει η αύξηση των ωρών διδασκαλίας των Νέων Ελληνικών, Αρχαίων και των Μαθηματικών, ενώ μειώνονται οι ώρες όλων σχεδόν των υπόλοιπων, «δευτερευόντων» μαθημάτων. Επίσης, καταργούνται μαθήματα που εισήχθηκαν στα πλαίσια της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης και είχαν στόχο την καλλιέργεια κριτικής σκέψης, την ανάπτυξη στάσεων ζωής κ.ά. στους μαθητές.

Η «Χ» παρουσιάζει σήμερα το λόγο και τον αντίλογο, επιχειρώντας να εμβαθύνει περισσότερο στην ουσία της πρότασης.

Στις ερωτήσεις απαντούν η Μαίρη Κουτσελίνη, Καθηγήτρια στο Τμήμα Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου και μέλος της Επιτροπής του Υπουργείου Παιδείας για τη διαμόρφωση των νέων ωρολογίων προγραμμάτων στη Μέση Εκπαίδευση και ο Χρίστος Χριστοφίδης, επικεφαλής του Γραφείου Παιδείας Κ.Ε. ΑΚΕΛ.

Του Σπύρου Σωτηρίου

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Η πρόταση για τα νέα ωρολόγια προγράμματα Μέσης Εκπαίδευσης αντιμετωπίζει το πρόβλημα των πολλαπλών επιλογών μαθημάτων επιστρέφοντας στο παλιό σύστημα των κλάδων. Υπάρχει ο προβληματισμός ότι πάμε από το ένα άκρο στο άλλο. Από τις απεριόριστες επιλογές στο πλήρες κανάλιασμα των μαθητών προς μια εξειδίκευση.

2. Η αύξηση των ωρών διδασκαλίας στα Νέα Ελληνικά και Μαθηματικά είναι η λύση για να μάθουν τα παιδιά καλά ελληνικά και μαθηματικά;

3. Η μείωση των ωρών διδασκαλίας των λεγόμενων δευτερευόντων μαθημάτων, στερεί από τους μαθητές την εκμάθηση ευρύτερων γνώσεων που είναι απαραίτητες σήμερα; Για παράδειγμα, η Πληροφορική στην εποχή του διαδικτύου.

4. Πώς καλλιεργούνται μέσα από την πρόταση η κριτική σκέψη, οι δεξιότητες, η ανάπτυξη στάσεων και συμπεριφορών των μαθητών με δεδομένο ότι καταργούνται μαθήματα όπως της Αγωγής Ζωής/Υγείας, της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης;

Μαίρη Κουτσελίνη, Καθηγήτρια, Τμήμα Επιστημών της Αγωγής

1. Η εκτίμηση δεν είναι ορθή, γιατί δεν πάμε από το ένα άκρο στο άλλο ούτε επιστρέφουμε στο παλιό σύστημα. Περιορίζονται οι απεριόριστες επιλογές, χωρίς να καταργούνται και μάλιστα ενισχύονται και με μαθήματα ενδιαφέροντος. Ομως, δεν μπορεί να μελετά κανείς τις επιλογές που γίνονταν από τους μαθητές, με υπέρμετρη αύξηση σε κάποια μαθήματα, π.χ. στη Δακτυλογραφία και να μην αντιλαμβάνεται ότι κάποια μαθήματα δεν πρόσφεραν επιλογές ενδιαφέροντος αλλά επιλογές ευκολίας. Αυτή την ευκολία και τον αποπροσανατολισμό θεραπεύει η νέα πρόταση, η οποία ασφαλώς και επιδέχεται βελτιώσεις.

2. Σε καμιά περίπτωση η αύξηση ωρών σημαίνει μάθηση, μια και η αποτελεσματικότητα θεμελιώνεται στην ποιότητα διδασκαλίας. Ομως και ο περιορισμένος χρόνος για μια επαρκή εκμάθηση της μητρικής γλώσσας, που είναι η βάση ανάπτυξης και σε όλα τα μαθήματα, είναι εμπόδιο. Ακόμη και με την ελάχιστη αύξηση στα Νέα Ελληνικά, διδάσκουμε τη μητρική γλώσσα λιγότερες περιόδους από αυτές που διδάσκονται στην Ελλάδα. Τα Μαθηματικά, επίσης, διδάσκονται λιγότερες περιόδους απ’ ό, τι στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης. Νοουμένου δε ότι είναι βάση σε διάφορους προσανατολισμούς, δεν θεωρείται ότι έχουν υπέρμετρη αύξηση.

Αυθαίρετα και παρά το τι συμβαίνει σήμερα, είχαν μειωθεί πρόσφατα οι περίοδοι διδασκαλίας τους. Σίγουρα, όμως, για να υποστηριχθεί η ποιότητα στη διδασκαλία δεν αρκεί η οποιαδήποτε αύξηση χρόνου, αν οι μέθοδοι διδασκαλίας είναι αναποτελεσματικές.

3. Για την Πληροφορική υπάρχει Κατεύθυνση, άρα δεν μπορεί να μιλούμε για υποβάθμιση. Οσο για τη μείωση, σε κοινό κορμό, αυτή τεκμηριώνεται με βάση το υπεραυξημένο ποσοστό περιόδων διδασκαλίας στο δικό μας πρόγραμμα σε σχέση με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και του ΟΟΣΑ.

Οι μαθητές δεν στερούνται ευρύτερων γνώσεων, μια και η ποικιλία μαθημάτων που προσφέρονται δεν έχουν μειωθεί. Ομως δεν είναι δυνατό να κάνεις προσπάθεια περιορισμού των επιλογών και να μην έχουν κάποιες ειδικότητες μείωση ωρών διδασκαλίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι όλες οι ειδικότητες εισηγούντο αύξηση των ωρών διδασκαλίας του μαθήματός τους.

4. Τα θέματα κριτικής σκέψης και η ανάπτυξης στάσεων και δεξιοτήτων δεν συνδέονται με ένα – δυο μαθήματα, ούτε είναι θέματα του ωρολογίου αλλά των αναλυτικών προγραμμάτων και της διδακτικής πράξης. Ηδη αυτά μπήκαν ως γενικές εξαγγελίες στα νέα αναλυτικά προγράμματα που εκπονήθηκαν επί Τσιάκαλου και γίνεται προσπάθεια να μπουν ως Δείκτες Επιτυχίας σε όλα τα επιμέρους προγράμματα και στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.

Χρίστος Χριστοφίδης, επικεφαλής Γραφείου Παιδείας Κ.Ε. ΑΚΕΛ

 

1. Το Ενιαίο Λύκειο Επιλογής Μαθημάτων έχει εξαντλήσει τα όριά του εδώ και καιρό. Πρέπει να πάμε σε αλλαγές που να στηρίζονται σε προγράμματα εμβάθυνσης. Η πρόταση του Υπουργείου Παιδείας- την οποία κατέθεσε ο Υπουργός αλλά ισχυρίζεται ότι δεν είναι δική του αλλά «της Επιτροπής» που ο ίδιος διόρισε- είναι προς τη λανθασμένη κατεύθυνση. Δεν υπάρχει διασύνδεση του ωρολογίου προγράμματος με τα αναλυτικά προγράμματα, αυτό όμως που έχει σημασία δεν είναι τόσο οι ώρες διδασκαλίας όσο το περιεχόμενο. Δεν συνάδει με το βασικό σκοπό της Μεταρρύθμισης για διαμόρφωση ενός πιο δημοκρατικού και ανθρώπινου σχολείο, αντίθετα ενισχύει τον εξεταστικοκεντρικό χαρακτήρα του σχολείου και κατ’ επέκταση την παραπαιδεία. Η εμβάθυνση δεν μπορεί να σημαίνει στυγνή εξειδίκευση σε βάρος της πολύπλευρης μόρφωσης των μαθητών, ξεκινώντας μάλιστα από νεαρότερη ηλικία.

2. Η πρόταση δεν έχει επιστημονική τεκμηρίωση. Δεν γνωρίζουμε στη βάση ποιων σύγχρονων επιστημονικών δεδομένων γίνονται αυτές οι επιλογές. Η μόνη αναφορά που γίνεται είναι στις κατευθύνσεις του ΟΟΣΑ και εκεί γίνεται επιλεκτικά. Ποιος αποφάσισε δηλαδή ότι η σημαντική αύξηση στη διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών θα βοηθήσει στις γλωσσικές δεξιότητες των μαθητών; Πώς καλλιεργούνται οι ερευνητικές δεξιότητες, οι νέες τεχνολογίες, η διεπιστημονικότητα, οι σύγχρονες ανάγκες και τάσεις, μέσα από ένα πιεστικό και στεγνό πρόγραμμα; Είναι δυνατό το 2015 η εκμάθηση των ξένων γλωσσών να μεταφέρεται σε απογευματινά μαθήματα που θα λειτουργήσουν υπό προϋποθέσεις; Αυτή η στεγνή εξειδίκευση θα αποτρέψει ή τελικά θα ενθαρρύνει την εγκατάλειψη του σχολείου;

Η πιο ξεκάθαρη αναφορά στο κείμενο που έχουμε μπροστά μας είναι η αναφορά ότι η πρόταση «θα οδηγήσει και σε οικονομική αποφόρτωση της πολιτείας» που προδίδει ένα από τους βασικούς στόχους της πρότασης.

3. Τα παιδιά χρειάζονται δεξιότητες και ιδιαίτερες ικανότητες, όπως να μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν, να ερευνούν και να αυτενεργούν. Και σίγουρα πώς να αποκτήσουν μια ευρυμάθεια που θα διευρύνει τους ορίζοντές τους και θα τους επιτρέψει να απολαύσουν το πολιτισμικό αγαθό που παράγεται στην κοινωνία εκτός από τις αναγκαίες γνώσεις μιας γενικής κατεύθυνσης. Οι στόχοι που θέτουμε σχετίζονται και με την τεχνολογία και με μαθήματα που η Επιτροπή χαρακτηρίζει «επιλογές ευκαιρίας και ευκολίας». Ποιος αποφάσισε ότι μαθήματα που προσφέρουν ευχαρίστηση στα παιδιά είναι κατακριτέα; Δεν είναι ένας από τους στόχους του σχολείου να προσφέρει ευχαρίστηση και συναισθηματική ανάταση στα παιδιά;

4. Η πρόταση δεν ανταποκρίνεται στις ραγδαίες κοινωνικο- οικονομικές, τεχνολογικές και πολιτισμικές αλλαγές που χαρακτηρίζουν τη σύγχρονη εποχή. Στις καινοτόμες αντιλήψεις για τη φύση της επιστημονικής γνώσης, στις σύγχρονες θεωρίες στο χώρο της παιδαγωγικής. Το σχολείο εκτός από εμβάθυνση σε κάποιο αντικείμενο, πρέπει να παρέχει εφόδια ζωής. Να δημιουργεί ανθρώπους δημιουργικούς και συμμετοχικούς στην κοινωνία. Να αντιμετωπίζει τις τεράστιες ταξικές διαφοροποιήσεις που τα παιδιά κουβαλούν μαζί τους από το σπίτι, δίνοντας στα λιγότερο προνομιούχα παιδιά εφόδια μιας ευχάριστης και δημιουργικής ζωής. Αυτός ο βασικός στόχος δεν ήταν προφανώς στις προτεραιότητες του Υπουργείου Παιδείας.