Να γιορτάσουμε που έχουμε καπιταλισμό;

Του Δημήτρη Στρατή

Εάν κανείς οριοθετήσει το 1760 ως την απαρχή της Βιομηχανικής Επανάστασης, ο καπιταλισμός μετρά περίπου 257 χρόνια ζωής.

Αξίζει λοιπόν εορτών αυτό το γερασμένο κοινωνικοοικονομικό σύστημα που έχουμε; Με αφορμή τα 100 χρόνια από την Οκτωβριανή Επανάσταση και την ιδεολογική και ιστορική συζήτηση, θα ήταν καλό να εξετάσουμε εάν ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής, ως ο νικητής της του Ψυχρού Πολέμου τη δεκαετία του 1990, κατάφερε να οδηγήσει την ανθρωπότητα μπροστά.

Στον κόσμο που ζούμε έχουμε: α) Συνεχείς οικονομικές κρίσεις. Η τελευταία ξέσπασε το 2008 από τις ΗΠΑ και μεταφέρθηκε σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Είχαμε μια βίαιη μεταφορά του πλούτου από τον απλό κόσμο στις ελίτ. Εκατομμύρια έχασαν τη δουλειά τους, εκατομμύρια ξεσπιτώθηκαν για να αναζητήσουν μέλλον σε μια άλλη χώρα.

Οι πολλοί βιώνουν μέχρι σήμερα την αβεβαιότητα για το αύριο.

β)Οι πόλεμοι ξεσπούν ο ένας μετά τον άλλο. Οι τελευταίος έγινε στη Συρία. Οι νεκροί ξεπερνούν τις 400 χιλιάδες. Περίπου 5,5 εκατομμύρια άνθρωποι έγιναν πρόσφυγες. Τα ίδια αποτελέσματα είχαν βεβαίως και οι υπόλοιποι πόλεμοι που έγιναν για το χρήμα: Γιουγκοσλαβία, Αφγανιστάν, Ιράκ, Λιβύη, Ουκρανία κ.λπ.. Εκατομμύρια άνθρωποι χάνονται στις μυλόπετρες ενός άδικου πολέμου, στο γεωπολιτικό παιχνίδι των σφαιρών επιρροής.

γ) Ακόμα κι αυτά που θεωρούνταν στο σοσιαλισμό δεδομένα, στον καπιταλισμό είναι σχεδόν σπάνια. Η παιδεία είναι ένα άλλο παράδειγμα. Αποτελεί τον φτωχό συγγενή των περισσότερων κυβερνήσεων. Δίνουν ένα τεράστιο μέρος των κρατικών προϋπολογισμών στα εξοπλιστικά προγράμματα και ψίχουλα για τους ανθρώπους που θα ζήσουν στις κοινωνίες του μέλλοντος.

δ) Η σαπίλα, η διαφθορά και τα σκάνδαλα είναι παντού. Τώρα έχουμε και νέες πατέντες με τις offshore εταιρείες. Μεγάλοι επιχειρηματίες καθορίζουν σωρεία πολιτικών αποφάσεων. Κι αυτό γιατί στον κόσμο που ζούμε το ιδιωτικό κέρδος είναι πάνω απ’ όλα. Αυτό καθορίζει τα πάντα. Και γι’ αυτό δεν λαμβάνονται πολιτικές αποφάσεις για το καλό των πολλών.

ε) Ούτε το μέλλον της ανθρώπινης ύπαρξης είναι δεδομένο. Το δε θέμα των πυρηνικών εξοπλισμών έχει λάβει νέες διαστάσεις, καθώς οι δυτικές υπερδυνάμεις θέλουν να επεκταθούν προς Ανατολάς.

Ο καπιταλισμός δεν ήταν, ούτε θα γίνει, ανθρώπινος. 100 χρόνια μετά την πρώτη προσπάθεια οικοδόμησης του σοσιαλισμού, ενός διαφορετικού συστήματος παραγωγής και αξιών, έρχονται στο μυαλό μας τα λόγια της Ρόζας Λούξεμπουργκ: «Μέχρι στιγμής, οι επαναστάσεις δεν μας έχουν δώσει τίποτα παρά ήττες. Αυτές οι αναπόφευκτες ήττες μας δίνουν σωρεία εγγυήσεων για την τελική νίκη».