Μέρος Γ’
Στα δύο προηγούμενα σημειώματα αναφερθήκαμε στο πολιτικό σκηνικό μέσα στο οποίο ιδρύθηκε και έδρασε τόσο η ΕΟΚΑ όσο και η ΤΜΤ, καθώς και στην επίθεση που εξαπέλυσε η δεύτερη εναντίον των τ/κυπρίων Αριστερών.
Διαβάστε επίσης: 1958: Η ακροδεξιά επίθεση εναντίον της Αριστεράς
Όσο κι αν δεν αρέσει σε κάποιους, αποτελεί πραγματικότητα ότι στο θέμα της αντιμετώπισης της Αριστεράς υπάρχουν αρκετά κοινά σημεία μεταξύ των δύο οργανώσεων.
Σε παλαιότερα σημειώματα μας αναφερθήκαμε στην αντιμετώπιση που έτυχε εξαρχής η Αριστερά και στον αποκλεισμό της από την ΕΟΚΑ, παραθέτοντας αρκετά αποδεικτικά στοιχεία. Περισσότερα στοιχεία μπορεί να διαβάσει κάποιος στο βιβλίο του γράφοντος «Διμέτωπος ο Αγών, ΕΟΚΑ και Αριστερά την περίοδο 1955-59».[1]
Τα στοιχεία που είναι καταγραμμένα και τεκμηριωμένα μας επιτρέπουν χωρίς φόβο και πάθος να πούμε τη μεγάλη αλήθεια, ότι η ΕΟΚΑ, με κύρια ευθύνη του ίδιου του Γρίβα, επιχείρησε να κτυπήσει και να εξοντώσει το Αριστερό κίνημα της Κύπρου.
Έχουν ήδη δημοσιευθεί αρκετά στοιχεία μέχρι σήμερα και σε αυτά τα σημειώματα θα τα ενισχύσουμε ακόμα περισσότερο.
Ο αποκλεισμός της Αριστεράς
Όπως αναφέραμε στο πρώτο σημείωμα αυτής της σειρά, ο στόχος ήταν το κυπριακό (δηλ. η ένωση με την Ελλάδα) να γίνει μέσα στα πλαίσια του δυτικού στρατοπέδου.
Αναφερθήκαμε επίσης (στις 23 Μαΐου) στη «γραμμή» που έδωσε ο ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Τζον Φόστερ Ντάλες τον Οκτώβριο του 1954 ότι η χώρα του υποστήριζε διαβουλεύσεις μεταξύ των κυπρίων και της Βρετανίας, αλλά χωρίς ανάμιξη κομουνιστών.
Για την ε/κυπριακή Δεξιά και την αποικιοκρατία εκείνη την περίοδο το ΑΚΕΛ αποτελούσε ένα μεγάλο κίνδυνο και σε αυτό συνέπιπταν οι δύο πλευρές. Άλλωστε, από τα μέσα της δεκαετίας του 1940 υπήρξε συνεργασία των βρετανικών αποικιακών αρχών με την ε/κυπριακή Δεξιά στην πολεμική ενάντια στο ΑΚΕΛ.
Τόσο η Δεξιά όσο και η αποικιοκρατία θεωρούσαν το ΑΚΕΛ ως ένα κίνδυνο για τη δική τους κυριαρχία κι αυτό ήταν το σημείο που τους ένωνε.[2]
Έτσι η Δεξιά αποφάσισε να προχωρήσει μόνη της στην οργάνωση και εκτέλεση του ένοπλου αγώνα κι αυτό φαίνεται από γραπτές αναφορές του ίδιου του Γρίβα τόσο στο Ημερολόγιο του όσο και στο Χρονικό του αγώνα της ΕΟΚΑ και τις οποίες παραθέσαμε σε παλαιότερα σημειώματα μας.
Εκτός από τις αναφορές του Γρίβα υπάρχουν κι άλλες αναφορές όπως αυτή του στρατολόγου της ΕΟΚΑ Παπάσταυρου Παπαγαθαγγέλου. Και όπως σημειώνει ο Σπύρος Παπαγεωργίου «εμυούντο εις την επαναστατικήν προσπάθειαν κυρίως νέοι ανήκοντες εις την Παναγροτικήν Ένωσιν Κύπρου, την Παγκύπριον Εθνικήν Οργάνωσιν Νεολαίας και τα χριστιανικά οργανώσεις».[3]
Στη στάση αυτή βοήθησαν ακόμη δύο παράγοντες όταν πλέον είχε συσταθεί η Επιτροπή Αγώνα στην Αθήνα. Των ίδιων πολιτικών απόψεων ήταν και ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος που ανέλαβε ως πολιτικός αρχηγός της οργάνωσης, ενώ μέλη της Επιτροπής από ελλαδικής πλευράς ήταν κυρίως πρώην μέλη της οργάνωσης Χ του Γρίβα.
Όπως σημειώνει ο Σπύρος Παπαγεωργίου «Ο Διγενής, βεβαίως, είχε παλαιούς λογαριασμούς με τους κομμουνιστάς και φαίνεται ότι κατά τον αγώνα του εναντίον των Άγγλων δεν είχεν απαλλαγή εντελώς από το πολιτικό αυτό πάθος του».[4]
Η στάση του ΑΚΕΛ απέναντι στον ένοπλο αγώνα
Σε ό,τι αφορά την περίοδο εκείνη, αρκετοί αναφέρονται στην αντίθεση του ΑΚΕΛ προς τη διεξαγωγή ένοπλου αγώνα και διατείνονται ότι το ΑΚΕΛ ήταν εναντίον της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα.
Όμως κάτι τέτοιο δεν ισχύει αφού από της ίδρυσης του το ΑΚΕΛ είχε ταχθεί υπέρ της ένωσης, γεγονός που του στοίχησε τη διατάραξη των σχέσεων του με τους τ/κύπριους μέλη και υποστηρικτές του, αλλά ήταν αντίθετο με τη βίαιη επίλυση του προβλήματος. Άλλωστε δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής ότι η συλλογή υπογραφών για την ένωση του 1950 ξεκίνησε με πρωτοβουλία του ΑΚΕΛ.
Το ΑΚΕΛ, λοιπόν, ήταν υπέρ της ένωσης αλλά εναντίον της ένοπλης μορφής πάλης. Κι αυτά δεν λέγονται εκ των υστέρων, όπως επίσης λανθασμένα διατείνονται κάποιοι, αλλά λέχθηκαν τότε.
Το ΑΚΕΛ είχε ξεκάθαρη θέση και για τη μορφή του αγώνα που θα έπρεπε να ακολουθηθεί, κι αυτός δεν ήταν άλλος από τον πολιτικό αγώνα. Και αυτή τη θέση του το ΑΚΕΛ την είχε ξεκαθαρίσει αρκετές φορές με διάφορες ευκαιρίες. Αυτή η θέση του κόμματος της Αριστεράς δεν άφηνε ασφαλώς περιθώρια στην Δεξιά να το καλέσει να λάβει μέρος σε ένα ένοπλο αγώνα. Ωστόσο αυτό δεν δικαιολογεί το ότι η Δεξιά άφησε έξω το ΑΚΕΛ χωρίς καν να φροντίσει να στείλει κάποια μηνύματα προς την ηγεσία του κόμματος για το τι τεκταινόταν στα παρασκήνια σε Αθήνα και Λευκωσία.
Ξεκάθαρη θέση από τον Δεκέμβριο 1954
Το ΑΚΕΛ είχε ξεκάθαρα ταχθεί εναντίον της ένοπλης διεκδίκησης της ένωσης πολύ προηγουμένως.
Η Δεξιά με επικεφαλής την Εθναρχία απαγόρευε κάθε συνεργασία με τους κομουνιστές τους οποίους κατέτασσε στην κατηγορία των προδοτών. Μια γραμμή που συνεχίστηκε και στην περίοδο της ΕΟΚΑ.
Στις 18 Δεκεμβρίου 1954 όταν με αφορμή την απόρριψη της Προσφυγής στα Ηνωμένα Έθνη πραγματοποιήθηκαν διαδηλώσεις διαμαρτυρίας, σε αυτές σημειώθηκαν σοβαρά επεισόδια[5] τα οποία καταδίκασε το ΑΚΕΛ[6]. Αυτή η καταδίκη έδωσε την ευκαιρία στη Δεξιά να κατηγορήσει ψευδώς το ΑΚΕΛ ότι κατήγγειλε τις διαδηλώσεις.
Η καταδίκη των επεισοδίων – και όχι των διαδηλώσεων – αποτυπώνεται ξεκάθαρα στην απόφαση της Β’ Τακτικής Ολομέλειας του ΑΚΕΛ που έγινε λίγες μέρες αργότερα[7].
Και από την ανακοίνωση φαίνεται καθαρά ότι δεν καταδικάζονταν οι εκδηλώσεις αλλά τα επεισόδια.
Στην ανακοίνωση αναφερόταν μεταξύ άλλων ότι: «Η μεγαλειώδης επιτυχία που σημείωσε η ενιαία παγκύπρια παναπεργία διαμαρτυρίας της 18ης του Δεκέμβρη υπογράμμισε για άλλη μια φορά τη μεγάλη αξία της εθνικής λαϊκής ενότητας στη πάλη για τα εθνικολαϊκά συμφέροντα και δίκαια.»[8]
Σε εκείνη την απόφαση τονιζόταν και η αντίθεση σε οποιαδήποτε ένοπλη ενέργεια, τονίζοντας ότι «Ο αγώνας του κυπριακού λαού για αυτοδιάθεση είναι αγώνας μαζικός, ανοικτός, ειρηνικός αγώνας που στηρίζεται πάνω στο διεθνές δίκαιο και καμιά σχέση δεν έχει με προβοκάτσιες (…) Δεν υπάρχει αμφιβολία πως τα έκτροπα αυτά υποθάλπονται από τους εχθρούς του αγώνα μας, που εκμεταλλεύονται τον πατριωτικό ενθουσιασμό και τον αυθορμητισμό της κυπριακή νεολαίας για να εξυπηρετήσουν ξένα, αντικυπριακά ιμπεριαλιστικά συμφέροντα».[9]
Η απόφαση της Τακτικής Ολομέλειας του ΑΚΕΛ αφορούσε και ένα δημοσίευμα της αθηναϊκής εφημερίδας «Απογευματινή», η οποία μετά την αποτυχία της προσφυγής στον ΟΗΕ έγραφε στις 16 Δεκεμβρίου 1954 ότι «ίσως ήλθε ο καιρός να σκεφτούν οι κύπριοι τα όπλα». Αυτό το άρθρο μεταδόθηκε και από τον ραδιοσταθμό των Αθηνών.
Έγγραφο της αποικιακής κυβέρνησης που αναφέρεται στην παρακολούθηση των ηγετών του Κ.Κ.Κ. Για τους Βρετανούς τόσο το Κ.Κ.Κ. όσο και το ΑΚΕΛ αποτελούσαν τον μεγαλύτερο κίνδυνο.
Το ΑΚΕΛ επαναδιατύπωσε τη θέση του όταν οι Βρετανοί ανέκοψαν στις 25 Ιανουαρίου 1955 το πλοιάριο «Άγιος Γεώργιος» στα ανοικτά της Χλώρακας και συνέλαβαν το πλήρωμα του καθώς και το πολεμικό υλικό που μετέφερε για την ΕΟΚΑ.
Εκείνες τις μέρες το ραδιόφωνο των Αθηνών άφηνε αιχμές για εχθροπραξίες στην Κύπρο.
Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες συνήλθε η Κ.Ε. του ΑΚΕΛ (17.1.1955) και σε διακήρυξή της τόνιζε ότι είναι ακατανόητο μετά το χαντάκωμα της προσφυγής στον ΟΗΕ να ακούονται συνθήματα και υπαινιγμοί από το ραδιοφωνικό σταθμό Αθηνών και από άλλους για εχθροπραξίες, αντάρτικη δράση, σαμποτάζ κ.λπ. και κατέληγε με την υπενθύμιση ότι ο αγώνας είναι μαζικός, ανοικτός και ειρηνικός.
Υπενθυμίζουμε επίσης ότι το ΑΚΕΛ είχε απορρίψει εμμέσως πλην σαφώς την προτροπή του γ.γ. του ΚΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη όταν αντιπροσωπεία του τον επισκέφθηκε στο Βουνό το 1948 και ο Ζαχαριάδης τους είχε προτρέψει ουσιαστικά να πάρουν τα όπλα εναντίον των Βρετανών, νοουμένου ότι ο ίδιος σε λίγο καιρό θα καταλάμβανε την Αθήνα.[10]
Επίσης το ΑΚΕΛ είχε απορρίψει το ενδεχόμενο ένοπλου αγώνα όταν ο απεσταλμένος του αρχιεπισκόπου Αθηνών, τέως αξ/κος του πολεμικού Ναυτικού Καλιανέσης επισκέφθηκε τον Εζ. Παπαϊωάννου και τον ενημέρωσε για ένοπλο κίνημα που ετοιμαζόταν (όχι της ΕΟΚΑ) από το οποίο έπρεπε να απέχει η Αριστερά. Ο γ.γ. του ΑΚΕΛ πέταξε σχεδόν κλοτσηδόν τον
Καλιανέση έξω από το γραφείο του.[11]
Επομένως το ΑΚΕΛ είχε ξεκαθαρίσει τη θέση του εκ των προτέρων κι όχι εκ των υστέρων όπως μερικοί διατείνονται ή το παραθέτουν ως ιστορική πραγματικότητα.
Στο επόμενο σημείωμα θα αναφερθούμε στον τρόπο αντιμετώπισης του ΑΚΕΛ από τον Γρίβα.
Σημειώσεις, παραπομπές
[1] Εκδόσεις «Heterotopia» 2016.
[2] Αναφορά σε αυτό το θέμα κάναμε σε προηγούμενα σημειώματα μας στις 14/12/2029 και 21/12/2019.
[3] Σπ. Παπαγεωργίου «Κυπριακή Θύελλα», σελ. 84.
[4] Στο ίδιο, σελ. 607.
[5] Μιχάλη Μιχαήλ «Διμέτωπος ο αγών», σελ. 60.
[6] Σημειώνεται ότι σε εκείνες τις διαδηλώσεις είχε λάβει επίσημα μέρος και το ΑΚΕΛ και οι οργανώσεις του.
[7] Ανδρέας Φάντης, Ο ενταφιασμός (ενός γλυκύτατου ονείρου) της Ένωσης, Λευκωσία, 1995, σελ. 127.
[8] Θεωρητικός Δημοκράτης, όργανο Κ.Ε. ΑΚΕΛ, Ιανουάριος 1955.
[9] Εφημερίδα «Νέος Δημοκράτης», 21 Δεκεμβρίου 1954.
[10] Πανίκου Παιονίδη «Ανδρέας Ζιαρτίδης χωρίς φόβο και πάθος», σελ. 62 έως 64 και Φιφή Ιωάννου «Έτσι άρχισε το Κυπριακό», σελ. 337.
[11] Εζεκίας Παπαϊωάννου, Ενθυμήσεις από τη ζωή μου, Πυρσός, Λευκωσία, 1988, σ. 94 – 95 και συνέντευξη Ανδρέα Αζίνα στον γράφοντα, ΑΣΤΡΑ 92.8, , 1η Απριλίου 1998.
(Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Χαραυγή” το Σάββατο 6 Ιουνίου 2020).
Εδώ τα προηγούμενα σημειώματα:
Aκολουθήστε μας στο Google News
Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy
