1η Διεθνής Επιστημονική Ημερίδα για τη Σεξουαλική Κακοποίηση και Σεξουαλική Εκμετάλλευση Παιδιών

Ξετυλίγοντας το κουβάρι και θωρακίζοντας την παιδική προστασία

 

 

• 1 στα 5 παιδιά είναι θύμα

• Μόνο 1 στα 9 περιστατικά αναφέρεται/αποκαλύπτεται

• Το 2018 καταγράφηκαν στην Κύπρο 165 καταγγελίες, συνεπώς 14 παιδιά το μήνα το αποκαλύπτουν

 

Η σεξουαλική κακοποίηση και σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών αποτελεί ένα πολυσύνθετο και πολυδιάστατο κοινωνικό πρόβλημα με διεθνή διάσταση, αλλά και με ιδιαίτερα ανησυχητικές αυξητικές τάσεις. Ωστόσο, οι φορείς παιδικής προστασίας παρά τις αξιόλογες προσπάθειες δεν μπορούν σε κανένα μέρος του κόσμου να ανταποκριθούν στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες κοινωνίες. Για αυτό και η επαγρύπνηση των υπεύθυνων ενεργών πολιτών έρχεται να απαντήσει αποτελεσματικά στην ανάγκη των καιρών με κύρια προτεραιότητα την ανάδειξη της αναγκαιότητας για προφύλαξη, προστασία αλλά και την αποκατάσταση των παιδιών που έχουν επιζήσει μέσα από τη χάραξη αποτελεσματικών πρακτικών στον τομέα της παιδικής προστασίας.

Σε συνεργασία του Γυναικείου Κινήματος της ΠΟΓΟ και του Συμβουλευτικού Κέντρου Στήριξης της Οικογένειας (ΣΥ.ΚΕ.ΣΟ.) πραγματοποιήθηκε, με τη στήριξη της Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων και προέδρου του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της Γυναίκας (ΕΜΔΓ) κας Ιωσηφίνας Αντωνίου, ημερίδα με τίτλο, «Παιδιά Επιζήσαντα και Δράστες Σεξουαλικής Κακοποίησης Παιδιών: Ξετυλίγοντας το κουβάρι και θωρακίζοντας την παιδική προστασία», με τον επιστημονικό συντονισμό της Δρος Άντρης Ανδρονίκου ειδικής εμπειρογνώμονα για θέματα κακοποίησης από το Πανεπιστήμιο Frederick.

Στόχος της επιστημονικής ημερίδας ήταν να παρέχει ένα ευρύ φάσμα πληροφοριών σχετικά με τις εξελίξεις, τις μεθόδους, τις προσεγγίσεις και τις προκλήσεις στο κοινωνικό φαινόμενο της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών μέσα από την ανάδειξη ερευνητικών προσεγγίσεων και πρακτικών επαγγελματιών που εργάζονται με σεξουαλικά κακοποιημένα παιδιά, επιζήσαντα της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης και τους δράστες.

Επιστήμονες από την Κύπρο και την Ελλάδα, λειτουργοί και ειδικοί σε θέματα κακοποίησης εξέτασαν κατά τη διάρκεια της ημερίδας ποικίλα ζητήματα που σχετίζονται με την πρόληψη και αντιμετώπιση της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης.

Στην έναρξη της ημερίδας απηύθυναν χαιρετισμό η Επίτροπος Ισότητας των Φύλων και πρόεδρος του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, Ιωσηφίνα Αντωνίου, η Γενική Γραμματέας της ΠΟΓΟ, Σκεύη Κουκουμά, η Διοικητική Λειτουργός του ΣΥ.ΚΕ.ΣΟ., Άντρεα Κυριάκου και η πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου «ΦΩΝΗ», Αναστασία Παπαδοπούλου.

Τραγική πραγματικότητα

Η Επίτροπος Ισότητας των Φύλων, Ιωσηφίνα Αντωνίου, σημείωσε ότι η σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση παιδιών αποτελεί μια τραγική πραγματικότητα για την κυπριακή κοινωνία όπως αποδεικνύουν και οι έρευνες, με καταστροφικές συνέπειες καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής των θυμάτων. Όπως επεσήμανε, παρ’ όλο που το κράτος έχει προβεί σε εκσυγχρονισμό των νομοθεσιών και σε κυρώσεις διεθνών συμβάσεων, χρειάζεται συλλογική προσπάθεια για την πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου.

Η Γενική Γραμματέας της ΠΟΓΟ, Σκεύη Κουκουμά, ανέφερε ότι παρ’ όλο που έχουν γίνει σοβαρά και σημαντικά βήματα, το κράτος δεν πρέπει να εφησυχάζεται, αλλά να αξιοποιεί την εμπειρογνωμοσύνη, τις καλές πρακτικές και την εμπειρία των ΜΚΟ ενσωματώνοντάς τα στις δικές του δράσεις και εφαρμόζοντας τη σχετική νομοθεσία, τις μελέτες, τις έρευνες άμεσα και αποτελεσματικά.

Η διοικητική λειτουργός του ΣΥ.ΚΕ.ΣΟ., κα Άντρεα Κυριάκου, αναφέρθηκε στη δωδεκάχρονη πορεία του ΣΥ.ΚΕ.ΣΟ. και τη συμβολή του στην πρόληψη και αντιμετώπιση ατομικών και οικογενειακών προβλημάτων, εστιάζοντας στην οικογένεια, μέσα από οργανωμένα και ορθολογικά σχεδιασμένα προγράμματα, καθώς και την αναγκαιότητα η παιδική προστασία και ασφάλεια να τεθεί σε προτεραιότητα από τον κρατικό μηχανισμό και την κοινωνία των πολιτών.

Στη δική της παρέμβαση, η πρόεδρος του Δ.Σ. «ΦΩΝΗ», Αναστασία Παπαδοπούλου, τόνισε ότι το κράτος πέρα από τις ποινές και τις νομοθεσίες έχει σημαντική ευθύνη για τη διαπαιδαγώγηση των ανηλίκων, την εκπαίδευση και την κατάρτιση όλων όσων έρχονται σε επαφή με τους ανήλικους και την εξειδίκευση των επαγγελματιών που θα ασχοληθούν με τα εν δυνάμει θύματα. Η μεγαλύτερη πρόοδος που έχει επέλθει το τελευταίο διάστημα είναι ότι επιτέλους τα θύματα και οι γονείς τους προχωρούν σε καταγγελίες. Πρόσθεσε, ότι συνεχίζει να υφίσταται το κενό σε ό,τι αφορά τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία και είναι κάτι στο οποίο πρέπει να επικεντρωθούμε.

 

Η διάσταση του φύλου

Το άνοιγμα των εργασιών με θέμα το κοινωνικό φαινόμενο της σεξουαλικής κακοποίησης και σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών έκανε η Αννίτα Κονή, κοινωνική λειτουργός και μέλος της επιστημονικής επιτροπής της Ημερίδας, εστιάζοντας και αναδεικνύοντας τις μορφές, τις συνέπειες αλλά και τις αναγκαίες δράσεις που θα πρέπει να αναπτυχθούν με στόχο την πρόληψη και αντιμετώπιση του κοινωνικού αυτού φαινομένου.

Το πρώτο μέρος των επιστημονικών παρεμβάσεων περιστράφηκε γύρω από τη σεξουαλική κακοποίηση ανήλικων αγοριών, εστιάζοντας στη διάσταση του “φύλου” και της “κατάχρησης εξουσίας”, τις εμπειρικές δυσκολίες που προκύπτουν, τις τεχνικές παρέμβασης στην αποκάλυψη καθώς και στην αποκατάσταση μέσα από το Σπίτι του Παιδιού.

Το δεύτερο μέρος των επιστημονικών παρεμβάσεων εστίασε στους ενήλικες επιζώντες από σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση με επικέντρωση στις επιπτώσεις, στις μορφές παρέμβασης και στη στόχευση των ειδικών.

Το τρίτο και τελευταίο μέρος των επιστημονικών παρεμβάσεων αφορούσε τις πολιτικές πρόληψης και αντιμετώπισης του φαινομένου με επικέντρωση στον κρατικό μηχανισμό και το σχολικό περιβάλλον.

Το συντονισμό των συζητήσεων σε κάθε μέρος των επιστημονικών παρεμβάσεων ανέλαβε η Δρ Ελένη Αθανασίου, Λέκτορας Παιδικής Προστασίας & Κοινωνικής Πολιτικής από το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου.

Κύριες ομιλήτριες του Συνεδρίου ήταν η Δρ Αγάπη Κανδυλάκη, Καθηγήτρια Κοινωνικής Εργασίας και Πολυπολιτισμικότητας, από το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, η Δρ Άντρη Ανδρονίκου, Ακαδημαϊκός Κοινωνικής Εργασίας και Παιδικής Προστασίας από το Πανεπιστήμιο Frederick, η κα Δήμητρα Μπλάντα και κα Άντρη Λεοντίου, Κοινωνικοί Λειτουργοί από το Δίκτυο Ενδυνάμωσης και Επανασύνδεσης Οικογενειών VESTA, η κα Ροδούλα Παπαλαμπριανού, Κοινωνική Λειτουργός, από το Σπίτι του Παιδιού, η κα Πολίνα Γεωργίου, Κλινική Ψυχολόγος από τις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας, η κα Πέρσα Κορφιάτη, Ψυχολόγος, η κα Αλκίνα Αλούσι, κοινωνική λειτουργός, μεταπτυχιακή φοιτήτρια στη Συμβουλευτική ΕΚΠΑ (Πανεπιστήμιο Αθηνών) και η κα Μαρίνα Ευθυμιάδου, λειτουργός Κοινωνικών Υπηρεσιών.

Μέσα από τις συζητήσεις αναπτύχθηκε ζωηρός διάλογος στον οποίο συμμετείχε ενεργά το πολυάριθμο κοινό -πανεπιστημιακοί, φοιτητές, επαγγελματίες, ιδιώτες- που παρακολούθησαν το συνέδριο.

Η επιστημονική ημερίδα έκλεισε τις εργασίες της με τη Δρ Άντρη Ανδρονίκου να συνοψίζει τα κύρια συμπεράσματα, εστιάζοντας στο γεγονός ότι η σεξουαλική κακοποίηση κατά την παιδική ηλικία είναι μια παγκόσμια επιδημία με επιζήμια αποτελέσματα σε όλα τα επίπεδα της ζωής. Όπως αναφέρθηκε, αποτελεί μια πραγματικότητα ότι 1 στα 5 παιδιά είναι θύμα, αλλά υπάρχει και μια άλλη πραγματική αριθμητική εξίσωση ότι μόνο 1 στα 9 περιστατικά αναφέρεται/αποκαλύπτεται. Το 2018 καταγράφηκαν στην Κύπρο 165 καταγγελίες, συνεπώς 14 παιδιά το μήνα να αποκαλύπτουν. Οι τραυματικές δυναμικές, που υπάρχουν στη σεξουαλική κακοποίηση κατά την παιδική ηλικία, καθιστούν το τραύμα μοναδικό και διαφορετικό από όλα τ’ άλλα τραύματα στην παιδική ηλικία. Η αποδοχή του προβλήματος ως υπαρκτό, αλλά και ως κοινωνικό πρόβλημα αποτελεί καταπέλτη για την πρόληψη και αντιμετώπισή του.

Κύριος στόχος θα πρέπει να παραμένει η πρόληψη η οποία θα μπορούσε να επιτευχθεί μεταξύ άλλων μέσα από:

• Τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση γονέων, ειδικών και παιδιών.
• Ένταξη σχολικών κοινωνικών λειτουργών σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης ξεκινώντας από τη νηπιακή ηλικία.
• Την εκπαίδευση όλων των εν δυνάμει επαγγελματιών που εμπλέκονται (ιατρών, αστυνομικών, δικηγόρων, κοινωνικών λειτουργών και ψυχολόγων κλπ).
• Την εκπαίδευση των γονέων.
• Την εκπαίδευση των παιδιών από νηπιακή ηλικία στη βάση του σχολικού περιβάλλοντος.
• Την ενσωμάτωση μιας κοινής εκπαιδευτικής προσέγγισης δύο γενεών που στοχεύει τους γονείς/φροντιστές του παιδιού και το ίδιο το παιδί.
• Τη χρηματοδότηση ερευνών και επιστημονικών συνεδρίων.
• Τη θεσμοθέτηση πολιτικών αξιολόγησης των ήδη προσφερόμενων υπηρεσιών.
• Τις στοχευμένες πολιτικές πρόληψης σε πληθυσμούς που βρίσκονται σε κίνδυνο λαμβάνοντας αντίστοιχα υπόψιν τα πολιτιστικά, πολιτισμικά και θρησκευτικά δεδομένα.
• Την κυβερνητική χρηματοδότηση για όλων των ειδών δράσεων.
• Τη λήψη πολιτικών μέτρων και εφαρμογή σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης προληπτικών προγραμμάτων.
• Ωστόσο, η πραγματικότητα μάς φέρνει αντιμέτωπους με το ίδιο το πρόβλημα, γι’ αυτό απαραίτητες κρίνονται και οι πολιτικές σε επίπεδο αντιμετώπισης του φαινομένου, μεταξύ άλλων μέσα από:
• Εξειδίκευση σε όλες τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες.
• Δημιουργία δομών και καταφυγίων για σεξουαλικά κακοποιημένα παιδιά.
• Κέντρα και γραμμές αντιμετώπισης κρίσεων βιασμού ανηλίκων.
• Δημιουργία ένας εθνικού κέντρου συντονισμού, τεκμηρίωσης και χάραξης πολιτικής για την παιδική προστασία.
• Την προώθηση και δημιουργία ενός φιλικού προς το παιδί δικαστικού συστήματος με επίκεντρο την εξάλειψη της φυσικής παρουσίας του παιδιού κατά την αντεξέταση.
• Δημιουργία δικαστηρίων ανηλίκων και θεραπευτικών δομών για ανήλικους δράστες με ποινική ή χωρίς ποινική ευθύνη.
• Δημιουργία ηλεκτρονικής πλατφόρμας συμβουλευτικής υποστήριξης παιδιών που έχουν σεξουαλικά κακοποιηθεί.
• Παραδειγματικές ποινές και προγράμματα θεραπείας δραστών μέσα από τη συμπερίληψή τους στη νομοθεσία για δυνατότητα παραπομπής.
• Εξειδικευμένα προγράμματα θεραπείας για γυναίκες δράστες σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών.
• Δημιουργία και παροχή εξειδικευμένων προγραμμάτων, υπηρεσιών και παροχών σε ενήλικες που έχουν επιζήσει από την παιδική σεξουαλική κακοποίηση.
• Δημιουργία και παροχή εξειδικευμένων προγραμμάτων για την οικογένεια των δραστών.
• Δημιουργία και παροχή εξειδικευμένων προγραμμάτων για την οικογένεια των παιδιών που έχουν επιζήσει.
• Μέτρα και προγράμματα υποστήριξης για τα άτομα του οικογενειακού και ευρύτερου περιβάλλοντος, καθώς και των επαγγελματιών που συγκαλύπτουν τη σεξουαλική κακοποίηση.
• Όλες οι δράσεις, πρακτικές, πολιτικές και ρυθμίσεις θα πρέπει να στηρίζονται σε ένα παιδοκεντρικό μοντέλο με γνώμονα πάντα το συμφέρον, την ασφάλεια, την προστασία, τη στήριξη, τη φροντίδα και τη διαφύλαξη όλων των δικαιωμάτων των παιδιών μέσα από συλλογική δράση και πάντοτε με την κύρια ευθύνη και αρμοδιότητα στον κρατικό μηχανισμό.