Ένας λαός αλυσοδεμένος έσπασε τα δεσμά μισού αιώνα

Η Επανάσταση των Γαρύφαλλων

  • Με το στρατιωτικό κίνημα για την ανατροπή του φασιστικού καθεστώτος ξεκίνησε η «Επανάσταση των Κόκκινων Γαρύφαλλων» στις 25 του Απρίλη 1974 στην Πορτογαλία
  • Ο κόσμος ξεχύθηκε στους δρόμους αγκαλιάζοντας τους στρατιώτες. Οι φασίστες και συνεργάτες τους τέθηκαν στο στόχαστρο του λαού
  • Οι αντιδραστικές συντηρητικές δυνάμεις επιδιώκουν την αναθεώρηση του Συντάγματος, ώστε να διαγραφεί κάθε ριζοσπαστική κατάκτηση

 

Το Κίνημα Ενόπλων Δυνάμεων (ΚΕΔ) ήταν η ψυχή αυτού του κινήματος. Δρώντας μεθοδικά και με αυταπάρνηση στην παρανομία συσπείρωσε πολλούς κατώτερους και μεσαίους αξιωματικούς, ακόμα και κάποια ανώτατα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων. Αίτημά του ο τερματισμός του μακρόχρονου αποικιοκρατικού συστήματος της Πορτογαλίας στην Αφρική, όπως και η ανατροπή του φασιστικού καθεστώς που αλυσόδενε για μισό αιώνα το λαό. Αυτή η περιβόητη φασιστική «Νέα Τάξη» είχε οδηγήσει τη χώρα σε πολλαπλά αδιέξοδα και σε εξαθλίωση πλατιές μάζες του λαού.

Η κίνηση που «έριξε» τη χούντα της Πορτογαλίας έμεινε στην ιστορία με το όνομα «Επανάσταση των Γαρυφάλλων», καθώς οι χιλιάδες Πορτογάλοι που ξεχύθηκαν στους δρόμους προέτρεψαν τους κυβερνητικούς στρατιώτες να ενωθούν με τους επαναστάτες και να βάλουν στις κάννες των όπλων τους από ένα κόκκινο γαρίφαλο σε ένδειξη ειρήνης και συμφιλίωσης.

Καθοριστικό και πρωτοποριακό ρόλο διαδραμάτισε διαχρονικά το Πορτογαλικό Κομμουνιστικό Κόμμα (PCP) που για πάνω από 50 χρόνια βρισκόταν εκτός νομού με αμέτρητες θυσίες στην πάλη κατά του φασισμού. Ουσιαστικά ήταν η μόνη οργανωμένη δύναμη που μπόρεσε όλα τα χρόνια της δικτατορίας όχι μόνο να αντέξει το κυνήγι της μυστικής αστυνομίας (PIDE) και της χούντας, αλλά εξαιτίας ακριβώς του χαρακτήρα του ως κόμμα λενινιστικού τύπου, να οργανώσει την αντίσταση και να κερδίσει μια ισχυρή επιρροή ανάμεσα στο λαό.

Οι κομμουνιστές με το παράδειγμα και τις θέσεις τους, με τη συνέπεια και τις θυσίες τους αντέχοντας κάθε χτύπημα, χάραξαν δρόμους, προβάλλοντας το όραμα για μια νέα Πορτογαλία, όπου ο λαός θα είναι ο  πραγματικός αφέντης.

Με την εκδήλωση του στρατιωτικού κινήματος αναλαμβάνει την εξουσία το ΚΕΔ. Αυτό το κίνημα όμως ήταν διαφορετικό, αφού από την πρώτη στιγμή πήρε το χαρακτήρα μιας πραγματικής λαϊκής επανάστασης. Ήταν κυριολεκτικά ένα με το λαό. Ο κόσμος ξεχύθηκε στους δρόμους αγκαλιάζοντας τους στρατιώτες. Οι φασίστες και συνεργάτες τους τέθηκαν στο στόχαστρο του λαού. Απελευθερώθηκαν οι αντιφασίστες αγωνιστές, ενώ οι εργάτες έθεταν τα εργοστάσια κάτω από τον δικό τους έλεγχο. Μια βαθιά προοδευτική διαδικασία ξεκίνησε με εθνικοποιήσεις, όπως και μια ριζοσπαστική αγροτική μεταρρύθμιση με τους φτωχούς αγρότες να καταλαμβάνουν τη γη και να δημιουργούν αυτοδιοικούμενους συνεταιρισμούς.

Ανήσυχη η ντόπια ολιγαρχία

Η όλη εξέλιξη της διαδικασίας, βέβαια, προκάλεσε την ανησυχία τόσο της ντόπιας ολιγαρχίας όσο και ιμπεριαλισμού γενικότερα που έβλεπαν την επίδραση και ακτινοβολία των ριζοσπαστικών αλλαγών να εμπνέουν άλλους λαούς και την Πορτογαλία να αποτελεί ένα «κακό παράδειγμα» προς μίμηση. Με συντονισμένες προσπάθειες και σε συνεργασία με ξένα κέντρα, αποσκοπώντας στη διάσπαση και ουσιαστική διάλυση του ΚΕΔ, αλλά και με έναν έξαλλο αντικομουνισμό, ξεκίνησε και ολοκληρώθηκε, δυστυχώς και με τη συνδρομή και της ηγεσίας του Σοσιαλιστικού Κόμματος, μια σταδιακή αντεπαναστατική διαδικασία.

Ωστόσο, πολλές ήταν οι κατακτήσεις και υπαρκτά είναι τα διαχρονικά επιτεύγματα, πολλά από τα οποία κατοχυρώθηκαν και βρίσκουν αντανάκλαση στο Σύνταγμα της χώρας. Γι’ αυτό και οι αντιδραστικές συντηρητικές δυνάμεις επιδιώκουν την αναθεώρηση του Συντάγματος, ώστε να διαγραφεί κάθε ριζοσπαστική κατάκτηση.

Όπως τονίζει το PCP, «…το παράδειγμα της Επανάστασης του Απρίλη δείχνει ότι είναι δυνατή η ρήξη με δεξιές πολιτικές, η αποκατάσταση των αξιών του Απρίλη και μια καλύτερη ζωή για τους εργαζομένους και το λαό στην Πορτογαλία. Εξαρτάται από τον αγώνα των εργατών και του λαού».

Σε αυτό τον αγώνα το Πορτογαλικό ΚΚ δίνει τον καλύτερο εαυτό του για να πάρουν σάρκα και οστά αυτές οι αξίες που και σήμερα είναι όσο ποτέ άλλοτε επίκαιρες. Οι αξίες της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ειρήνης και της κυριαρχίας σε μια Πορτογαλία με προηγμένη δημοκρατία που να ανοίγει το δρόμο για το σοσιαλισμό.

Γκράντολα, μελαψή πόλη

grandola-vila-morenoΣτις 28 Μαΐου του 1926, πραξικοπηματίες στρατιωτικοί εγκατέστησαν στην Πορτογαλία μια φασιστική δικτατορία με επικεφαλής τον Αντόνιο ντε Ολιβέιρα Σαλαζάρ. Το δικτατορικό καθεστώς ονομάστηκε «Estado Novo» (Νέο Κράτος) και έμεινε στην εξουσία έως το 1974, δηλαδή για 48 χρόνια. Από το 1968 και μετά τον Σαλαζάρ διαδέχθηκε ο Μαρσέλο Καετάνο.

Από το 1961 έως το 1974 το καθεστώς διεξήγαγε πόλεμο για να διατηρήσει τον έλεγχο των αποικιών της στην Αφρική. Είχε αποβεί ιδιαίτερα δαπανηρός και ξεσήκωσε τις αντιδράσεις των φιλοδημοκρατικών και φιλοκομμουνιστικών μελών του πορτογαλικού στρατού. Συγκροτήθηκε, λοιπόν, το Κίνημα των Ενόπλων Δυνάμεων που στράφηκε εναντίον της πορτογαλικής χούντας.

Το ξημέρωμα της 25ης Απριλίου 1974, με αρχηγό τον ταγματάρχη Οτέλο Σαράιβα ντε Καρβάλιο, εκδηλώθηκε η εξέγερση.  Στις 12.20 τα ξημερώματα ακούστηκε από το ραδιόφωνο το τραγούδι «Γκράντολα, μελαψή πόλη» («Grandola, Vila Morena») του αντιστασιακού τραγουδιστή Ζέκα Αφόνσο που αποτέλεσε το γενικό πρόσταγμα της επανάστασης.

Το κίνημα δεν περιορίστηκε στα σύνορα της Πορτογαλίας, αλλά αποτέλεσε ένα εφαλτήριο για αντίστοιχα κινήματα σε όλη την Ευρώπη. Η «Επανάσταση των Γαρυφάλλων» ήταν η αρχή του «τρίτου κύματος εκδημοκρατισμού», όπως έμεινε στην ιστορία, το οποίο εξαπλώθηκε στην Ελλάδα, την Ισπανία αλλά και τη Λατινική Αμερική.

 

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy