25 πύργοι, αλλά με τι κόστος;

Καθησυχαστικός ο Δήμος Λάρνακας για την απόρριψη υγρών αποβλήτων στη θάλασσα, αλλά οι προκλήσεις είναι πολύ περισσότερες

Του Τάσου Περδίου

Την περασμένη Δευτέρα 5 Αυγούστου 2019 ο Δήμος Λάρνακας αναγκάστηκε να δώσει στη δημοσιότητα μια ανοικτή επιστολή. Με την επιστολή απαντούσε σε δημοσίευμα της εφημερίδας «Φιλελεύθερος», με βάση το οποίο από τα εργοτάξια δύο υπό ανέγερση ψηλών κτιρίων στην περιοχή Ορόκλινης, τα οποία κτίζονται χωρίς τις απαιτούμενες άδειες, απορρίπτονται στη θάλασσα και σε περιοχές λουομένων υγρά απόβλητα με εντελώς ανεξέλεγκτο τρόπο.  Ο Δήμος Λάρνακας διευκρίνισε ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει και τόνισε ότι δεν πρόκειται να ισχύσει στις αναπτύξεις που αδειοδοτεί, καθώς, όπως ανέφερε, έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν πρόκειται να εγκρίνει οποιαδήποτε αίτηση για πολεοδομική άδεια και άδεια οικοδομής εάν υπάρχει το παραμικρό ενδεχόμενο μόλυνσης των θαλάσσιων νερών από απόρριψη υγρών αποβλήτων από τα εργοτάξια σε περιοχές λουομένων. Είναι όμως η προστασία του θαλάσσιου φυσικού περιβάλλοντος η μοναδική πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει η Λάρνακα ή οποιαδήποτε πόλη ακολουθεί το δρόμο της ανάπτυξης πύργων; Σίγουρα όχι.

Μεγάλη ανησυχία για ρύπανση περιοχών λουομένων

Όπως ανέφερε στην «Κυριακάτικη Χαραυγή» ο πολιτικός μηχανικός του Δήμου Λάρνακας, Ανδρέας Καρακατσάνης, αυτή τη στιγμή σχεδιάζονται 25 πύργοι στην περιοχή. Πρόκειται για πολεοδομική κατεύθυνση που θα αλλοιώσει ραγδαία το αστικό δομημένο περιβάλλον της πόλης. Ο κ. Καρακατσάνης σημείωσε ότι σε συσκέψεις με το Τμήμα Περιβάλλοντος για εξέταση τέτοιων αιτήσεων, ο Δήμος Λάρνακας έχει καταστήσει σαφές ότι δεν πρόκειται να εγκρίνει αιτήσεις εάν προκύπτει κίνδυνος ρύπανσης των θαλάσσιων νερών από την απόρριψη υγρών αποβλήτων από τις εκσκαφές. Στη διευκρινιστική ανακοίνωση της περασμένης Δευτέρας σημειώνεται ότι τα δύο ψηλά κτίρια (22 ορόφων έκαστο) που έχουν ήδη λάβει περιβαλλοντικές εγκρίσεις δεν πρόκειται να παραγάγουν υγρά απόβλητα προς απόρριψη. Το ένα, όπως σημειώνεται, δεν έχει τέτοια απόβλητα, ενώ στο άλλο η απόρριψη θα γίνεται πίσω στον υδροφόρο ορίζοντα σε τεμάχιο ίδιας ιδιοκτησίας που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση.

Την προηγούμενη εβδομάδα εξετάστηκαν στο Τμήμα Περιβάλλοντος οι περιβαλλοντικές μελέτες άλλων δυο κτιρίων που πρότειναν απόρριψη νερών στην παραλιακή περιοχή. Για τα εν λόγω κτίρια δεν έχει παρθεί καμία απόφαση ακόμη, καθότι οι μελετητές καλούνται να υποβάλουν επιπλέον στοιχεία, όπως ανέφερε ο Δήμος Λάρνακας, ο οποίος ξεκαθάρισε τα εξής:  «Σε σχέση με την απόρριψη υπόγειων νερών στις θαλάσσιες περιοχές του Δήμου Λάρνακας, ο Δήμος έχει εκφράσει με αυστηρότητα στα αρμόδια Τμήματα ότι σε καμία περίπτωση δεν θα αποδεχτεί απόρριψη στη θάλασσα εάν υπάρχει έστω και η παραμικρή πιθανότητα επηρεασμού της ποιότητας του θαλάσσιου νερού ή της βιοποικιλότητας και του οικοσυστήματος της περιοχής».

Την Παρασκευή 2 Αυγούστου 2019 έγινε η πρώτη συνεδρία για τη φέρουσα ικανότητα του Κόλπου της Λάρνακας, σε σχέση με τη διάθεση υπογείων νερών στη θάλασσα, στην οποία παρευρέθηκαν εκπρόσωποι του Δήμου και μετέφεραν τη θέση του, όπως αυτή αναφέρεται πιο πάνω. Επί τούτου, αναμένεται η συγγραφή πλαισίου αδειοδότησης σε σχέση με τα πιο πάνω θέματα. Βασική παράμετρος αυτού του πλαισίου, όπως ανέφερε στη «Χ» ο Α. Καρακατσάνης, είναι η υποχρέωση των εργολάβων να κατασκευάζουν διαφραγματικό τοίχο κατά τη θεμελίωση των κτιρίων. Με αυτό τον τρόπο, θα διασφαλίζεται η αποτροπή της ροής νερού από τα πλάγια προς την εκσκαφή, ώστε να μη χρειάζεται απόρριψη αυτών των υγρών αποβλήτων.

Στην ίδια ανακοίνωση του Δήμου Λάρνακας όμως, υπάρχει μια αναφορά που καταδεικνύει ότι η δημοτική αρχή μπορεί να ακολουθεί την τάση της αδειοδότησης ψηλών κτιρίων, ταυτόχρονα όμως αναγνωρίζει ότι αυτής της κλίμακας αναπτύξεις φέρνουν προκλήσεις και επιπτώσεις: «Το Δημοτικό Συμβούλιο σε καμία των περιπτώσεων  δεν δείχνει αγαλλιασμένο και ούτε συμπεριφέρεται χωρίς συναίσθηση των επιπτώσεων μπροστά στο κύμα αναπτύξεων στην πόλη», ήταν η χαρακτηριστική αναφορά.

Περιβαλλοντική πρόκληση

Οι επιπτώσεις από την ανέγερση πύργων είναι επιβεβαιωμένες. Στις 13 Μαρτίου 2019 πραγματοποιήθηκε στη Λάρνακα μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα διάλεξη υπό τον τίτλο «Ψηλά κτίρια, μια σύντομη περιβαλλοντική πρόκληση». Εισηγητής ήταν ο βουλευτής Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, πρώην Επίτροπος Περιβάλλοντος, και ένας από τους καλύτερους γνώστες περιβαλλοντικών θεμάτων στον τόπο μας, ο οποίος έκανε μια ενδιαφέρουσα παρουσίαση για τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα αυτής της πολεοδομικής τάσης η οποία έχει φτάσει στον τόπο μας. Συμπέρασμα είναι ότι τέτοιες αναπτύξεις έρχονται με πλεονεκτήματα, αλλά φέρνουν μαζί τους και περισσότερα μειονεκτήματα:

Πλεονεκτήματα

Σύμφωνα με την παρουσίαση του εισηγητή, η πολεοδομική πολιτική που ευνοεί την ανέγερση ψηλών κτιρίων αποδίδει τα εξής πλεονεκτήματα:

– Εμποδίζουν την επέκταση στη φύση

– Η ψηλή πυκνότητα ανθρώπων κάνει πιο εύκολες τις δημόσιες μεταφορές, την ποδηλασία και το περπάτημα

– Πιο «κοντά» δίκτυα νερού, αποχετεύσεων, τηλεφωνίας, ηλεκτρισμού κ.λπ.

– Πιο εύκολη η θερμομόνωση

– Πιο εύκολη η εκμετάλλευση του ήλιου εφόσον δεν έχει εμπόδια

– Πιο χαμηλός περιβαλλοντικός θόρυβος

– Πιο εύκολο να γίνει πράσινο κτίριο

Μειονεκτήματα

Στην αντίπερα όχθη όμως, όπως σημείωσε ο κ. Θεοπέμπτου, υπάρχουν πολλά και σοβαρά μειονεκτήματα, τα οποία μάλιστα επιδεινώνονται λόγω της αμφιλεγόμενης κρατικής πολιτικής επί του θέματος:

– Η μεγάλη πυκνότητα σημαίνει ότι δύσκολα θα μπορούν οι ένοικοι να διακινούνται καθημερινά με δικό τους αυτοκίνητο. Είναι σημαντικό να υπάρχουν δημόσιες συγκοινωνίες

– Οι ένοικοι των ψηλών κτιρίων χάνουν την κοινωνικότητά τους

– Μικρά τεμάχια δίπλα από ψηλά κτίρια χάνουν την αξία τους

– Η σκίαση των ψηλών κτιρίων μπορεί να προκαλέσει προβλήματα σε άλλα κτίρια ή περιοχή, για παράδειγμα στην παραλία

– Το ύψος των κτιρίων έπρεπε να αντιμετωπίζεται σαν εθνικός πλούτος και να δίνεται μόνο με ανταλλάγματα

– Υψηλό κόστος διαχωρίζει πλούσιες περιοχές

Το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας

Από τις πιο σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις στις οποίες συμβάλλουν τα ψηλά κτίρια είναι η αύξηση της θερμοκρασίας σε περιοχές όπου υπάρχουν τέτοια κτίρια μέσα από το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας. Με παραπομπή σε μελέτες της Υπηρεσίας Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ, ο κ. Θεοπέμπτου παρουσίασε την επίδραση του φαινομένου μέσα από το οποίο η θερμοκρασία στο κέντρο μιας πόλης είναι μεγαλύτερη απ’ αυτή των προαστίων και της αγροτικής περιοχής που την περιβάλλει. Οι σχετικές μελέτες έχουν δείξει ότι σε μικρές πόλεις η θερμοκρασία σε περιοχές ψηλών κτιρίων είναι κατά 2-3 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τις περιοχές εκτός κέντρου, κάτι που οφείλεται εν μέρει στα ψηλά κτίρια. Στις δε μεγαλουπόλεις, αυτή η διαφορά εκτινάσσεται στους 10-12 βαθμούς Κελσίου.

Τεράστιες ποσότητες υγρών αποβλήτων στη θάλασσα

Ένα μεγάλο μειονέκτημα της πολιτικής ανέγερσης πύργων είναι επίσης, όπως παρουσιάστηκε στη διάλεξη, οι τεράστιες ποσότητες υγρών αποβλήτων που απορρίπτονται στη θάλασσα. Αυτό επιβεβαιώθηκε μέσα από απαντητική επιστολή του Υπουργού Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Κώστα Καδή, στον Χαράλαμπο Θεοπέμπτου. Η σχετική ερώτηση αφορούσε σε άδειες που έχουν δοθεί για απόρριψη αποβλήτων στη θάλασσα σε τέτοιες αναπτύξεις και στη σύνθεση των αποβλήτων. Σύμφωνα με την απάντηση του Κ. Καδή, μόνο από δύο εργοτάξια πύργων στη Λεμεσό απορρίπτονται 5 χιλιάδες τόνοι υγρών αποβλήτων στη θάλασσα κάθε μέρα!

Σύμφωνα με τον αρμόδιο υπουργό, η ποιότητα του νερού που απορρίπτεται στη θάλασσα και η κατάσταση του θαλάσσιου νερού στην περιοχή απόρριψης παρακολουθούνται μέσω χημικών και μικροβιολογικών αναλύσεων σε εβδομαδιαία βάση, τα αποτελέσματα των οποίων αποστέλλονται στο Τμήμα Περιβάλλοντος και Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος για αξιολόγηση.

Ο υπουργός ομολόγησε επίσης ότι οι απορρίψεις για τις δύο αναπτύξεις γίνονται σε περιοχές μικρής απόστασης από περιοχές νερών κολύμβησης και είναι ιδιαίτερα σημαντικό, όπως σημείωσε, η ποιότητα των νερών κολύμβησης να διατηρηθεί εξαιρετική, για προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος.

Υπήρξε επίσης παραδοχή ότι οι άδειες για τέτοια κτίρια δόθηκαν χωρίς ενιαία πολιτική που να απαντά στις περιβαλλοντικές ανησυχίες, αφού δεν υπήρξε καμία Στρατηγική Μελέτη Επιπτώσεων στο Περιβάλλον.

Μπαίνουν στη ζωή μας

Με όλα αυτά ως δεδομένα, η ανέγερση τεράστιων σε ύψος κτιρίων πρέπει να θεωρείται πραγματικότητα και για τη Λάρνακα πλέον.  Ήδη ο Δήμος, όπως αναφέρθηκε και στην ανακοίνωση της περασμένης Δευτέρας, εφαρμόζει το συμφωνημένο πλαίσιο αδειοδότησης με το οποίο καθησυχάζονται οι ανησυχίες που είχε εγείρει το Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης για τις αντοχές του εδάφους της Λάρνακας απέναντι σε κτίρια τέτοιας κλίμακας. Το πλαίσιο αυτό συμφωνήθηκε σε επίπεδο Ad Hoc Επιτροπής από τις 9 Ιανουαρίου 2019 και υποβλήθηκε στον Υπουργό Εσωτερικών ώστε να θεσμοθετηθεί, κάτι που δεν έχει γίνει ακόμα. Ωστόσο, πρακτικά, ο Δήμος Λάρνακας το εφαρμόζει στην εξέταση των αιτήσεων. Το πλαίσιο προβλέπει μεταξύ άλλων υποχρεωτική εκπόνηση λεπτομερούς εδαφολογικής / γεωλογικής και γεωτεχνικής έρευνας από έμπειρο και εξειδικευμένο ερευνητικό οίκο, συγκεκριμένη μελέτη θεμελίωσης ή/και ενίσχυσης του υπεδάφους ή και ταπείνωσης του υδροφόρου ορίζοντα και απομάκρυνσης των νερών ή και λήψη άλλων συναφών μέτρων από έμπειρο και εξειδικευμένο ανεξάρτητο οίκο μελετών της Κύπρου ή του εξωτερικού και διπλή επίβλεψη της θεμελίωσης από τον μελετητή και από εξωτερικό οίκο ή τους μηχανικούς του Δήμου.