Αντρέας Ιακώβου: Ξεχωρίσαμε και αγαπήσαμε Το Μπαμ!

Συνέντευξη στον Αντώνη Γεωργίου

Το Θεατρικό Εργαστήρι Δήμου Μέσα Γειτονιάς συμμετέχει στο 31ο Φεστιβάλ Ερασιτεχνικού Θεάτρου του ΘΟΚ με ένα αξιόλογο κυπριακό έργο, Το Μπαμ! του Γιώργου Νεοφύτου σε σκηνοθεσία του Αντρέα Ιακώβου που είναι αφοσιωμένος στο ερασιτεχνικό θέατρο και υπεύθυνος του Εργαστηρίου από την ίδρυσή του το 2001.

Η επιλογή του έργου, όπως μας ανέφερε, έγινε «για το θέμα που καταπιάνεται, την πλοκή, το γέλιο και τον προβληματισμό που προσφέρει, για όσα θέλει να πει και για όλα όσα έχει να δώσει». Ένα έργο που όχι μόνο δίνει όλη τη «νεότερη τραγική ιστορία της Κύπρου, αλλά φωτογραφίζει παράλληλα και καυτηριάζει την τραγικότητα της σημερινής κατάστασης και πραγματικότητας, που έγινε καθημερινότητα».

Με τον Αντρέα Ιακώβου μιλήσαμε πιο αναλυτικά για το ερασιτεχνικό θέατρο καθώς και για άλλα ζητήματα, τα οποία λόγω χώρου θα δημοσιεύσουμε με άλλη ευκαιρία.

Σήμερα θα περιοριστούμε στις αναφορές για το Μπαμ! και την παράσταση που θα ανεβεί στις 7 Νοεμβρίου στις 20:30 στην Αίθουσα Πολλαπλής Χρήσης, ΚΖ’ Δημοτικού Σχολείου στη Μέσα Γειτονιά [Πληροφορίες/Κρατήσεις: 25723597 (εσωτ. 3), 99466682].

ΑΝΤΡΕΑΣ ΙΑΚΩΒΟΥ

• Ξεχωρίσαμε και αγαπήσαμε Το Μπαμ!
• Το θέατρο μού πήρε πολλά, αλλά μου χάρισε άλλα τόσα

Πώς διαλέξατε να ανεβάσετε Το Μπαμ!, έργο ενός σημαντικού Κύπριου συγγραφέα;

Το «Μπαμ!» το διαλέξαμε γι’ αυτό ακριβώς που το διακρίνει και το ξεχωρίζει ως έργο, για το θέμα που καταπιάνεται, την πλοκή, το γέλιο και τον προβληματισμό που προσφέρει, για όσα θέλει να πει και για όλα όσα έχει να δώσει. Μια εμπνευσμένη, έξυπνα και με μαεστρία γραμμένη κωμωδία που καταπιάνεται με ένα πολύ, εδώ και κάτι δεκαετίες, πάντα επίκαιρο θέμα, την κυπριακή πραγματικότητα μετά την εισβολή και το διαχωρισμό του τόπου, δοσμένο με μια ιδιαίτερα απολαυστική χιουμοριστική διάθεση. Είναι ένα έργο που το ξεχωρίσαμε και το αγαπήσαμε ομαδικώς. Είναι από τις σπάνιες φορές που στην ομάδα μας, και από ό,τι ξέρω και σε άλλες ομάδες, συμβαίνει να διαβάζεται ένα έργο πρώτα από τους ηθοποιούς, να αγαπιέται και να προτείνεται από τους ίδιους, με την επιθυμία να λάβουν μέρος. Αυτή η επιθυμία τους και ο ενθουσιασμός τους ήταν ένα πολύ θετικό πρόσημο που δεν έπρεπε να μείνει ανεκμετάλλευτο και όταν ο Γιώργος Νεοφύτου, τον οποίον ευχαριστούμε πολύ, μας έδωσε την άδεια να το ανεβάσουμε, με μεγάλη ευχαρίστηση, όρεξη και ωραία διάθεση στρωθήκαμε στη δουλειά.

Η καλή κωμωδία είναι ένα δύσκολο είδος;

O Eduardo de Filippo είχε πει πως «το χιούμορ είναι η πικρή πλευρά της ζωής». Μέσα από το χιούμορ αποκαλύπτονται τραγικές αλήθειες και πικρές πραγματικότητες. Ενώ το χιούμορ (καλό ή κακό), είναι αμείλικτο και σκληρό, εντούτοις βλέπουμε ότι πιο εύκολα μπορεί κάποιος στην καθημερινότητά του να αποδεχτεί, να παραδεχτεί, να επισημάνει λάθη, ατέλειες και ελαττώματα (δικά του ή των άλλων), να εκτιμήσει γεγονότα ή να κρίνει γενικώς τα κακώς έχοντα στην κοινωνία, χρησιμοποιώντας το για να γελάσει και να προβληματιστεί παρά να κλάψει και να ξεθυμάνει. Στο κάτω-κάτω το γέλιο είναι πιο επιθυμητό από ό,τι το κλάμα. Ακριβώς αυτή η συγκεκριμένη «ευκολία» κάνει και την κωμωδία δύσκολο είδος, γιατί αυτό το γέλιο που ψυχαγωγεί και ευφραίνει και ταυτόχρονα προβληματίζει δεν πρέπει θεατρικά να προκαλείται με «γαργαλίσματα», με άστοχες και επιτηδευμένα ατυχείς κινήσεις, με διακωμώδηση των ίδιων των ηρώων και με αχρείαστη υπερβολή στη δράση, έκφραση και κίνηση, αλλά μέσα από τη δύναμη του κειμένου, τον τρόπο που εξελίσσεται η πλοκή, τους διαλόγους και τις ατάκες των χαρακτήρων, το ρυθμό…

Όπως κάνει ο Νεοφύτου, αλλά ταυτόχρονα μέσα από το γέλιο δίνεται η τραγική ιστορία του τόπου…

Στο συγκεκριμένο έργο, ο Γιώργος Νεοφύτου με πολύ έξυπνο και ραφινάτο χιούμορ και με μια ευφάνταστη πλοκή δεν αφήνει μόνο να δοθεί η νεότερη τραγική ιστορία της Κύπρου, αλλά φωτογραφίζει παράλληλα και καυτηριάζει την τραγικότητα της σημερινής κατάστασης και πραγματικότητας, που έγινε η καθημερινότητα όλων και ειδικά όσων ζουν κοντά στη γραμμή αντιπαρατάξεως. Το πρόβλημα επικοινωνίας, συνεννόησης και κατανόησης των δύο κοινοτήτων ή γενικά ακόμα το ότι ποτέ δεν ακούμε ή κάνουμε ότι δεν ακούμε τον άλλο και καταλαβαίνουμε αυτά που θέλουμε. «Απόν ακούει καλά τα ταιρκάζει», λέει μια κυπριακή παροιμία. Αρπαζόμαστε από λέξεις για να πούμε αυτά που νομίσαμε ότι καταλάβαμε ή πιο απλά για να πούμε τα δικά μας. Μονολογούμε και έχουμε την εντύπωση ότι κάνουμε διάλογο και ευχαριστιόμαστε από πάνω την επικοινωνία. Αυτό ήδη από μόνο του αποτελεί κωμωδία. Μέσα από έξυπνα διατυπωμένους διαλόγους και προσεχτικά επιλεγμένες ατάκες, την εκφορά λόγου και μάλιστα σε καθομιλούμενη ζωντανή κυπριακή γλώσσα -και αυτό είναι ένα από τα πολλά ωραία στοιχεία που με έκαναν να αγαπήσω το έργο- ο Γιώργος Νεοφύτου σκιαγραφεί τον τυπικό Κυπραίο με τα καλά του και τα κακά του, τα προτερήματά του και τα αΐπια του.

Ποια είναι η σκηνοθετική σου προσέγγιση στο έργο;

Στην περίπτωση αυτή για συγκεκριμένους λόγους επέλεξα η σκηνοθετική μου προσέγγιση να είναι ρεαλιστική. Γι’ αυτό και το σκηνικό είναι ρεαλιστικό. Όλη μου η έγνοια συναισθηματικά και καλλιτεχνικά ήταν να καταφέρω να τηρήσω μια λιτή σκηνοθετική γραμμή που να αφήνει το έργο να φτάσει και στον τελευταίο θεατή, με ή χωρίς θεατρική παιδεία, όσο το δυνατό ανόθευτο και καθαρό. Να μην αφαιρεί τίποτα από το ύφος και τη γλώσσα του έργου και να μην επισκιάζεται το νόημα από υπερβολικές σκηνοθετικές «επιδείξεις δεξιοτήτων», ώστε να αποδώσω με σεβασμό την ιδέα, τις προθέσεις και το σκοπό του συγγραφέα, όπως εγώ ο ίδιος τον αντιλήφθηκα και να τονίσω απλά δράσεις και αντιδράσεις ή να χρωματίσω με δικά μου χρώματα τις ήδη περιγεγραμμένες εικόνες, τους χαρακτήρες, τις διαθέσεις και τα συναισθήματα.

Στο έργο πρωταγωνιστούν ο Εύρος Ευριπίδου και ο Κούλης Καυκαλιάς που ασχολούνται χρόνια με μεράκι με το ερασιτεχνικό θέατρο. Πώς είναι η συνεργασία μαζί τους;

Οι δύο πέρα από το ταλέντο και το μεράκι τους, την αγάπη και αφοσίωσή τους στο θέατρο έχουν μακροχρόνια πείρα πάνω στη σκηνή με μια επαγγελματική άνεση κινήσεων και αυτοσχεδιασμού και το πιο βασικό μπορούν να τσαλακωθούν. Ο Εύρος Ευριπίδου είναι στο θέατρο από το 1990 με την ίδρυση της Θεατρικής Πορείας Λεμεσού και από το 2000 είναι βασικό στέλεχος στο Θεατρικό Εργαστήρι του Δήμου Μέσα Γειτονιάς με πλούσια παρουσία σε ρόλους. Ο Κούλης Καυκαλιάς είναι από το 1996 στην ομάδα της Θεατρικής Πορείας Λεμεσού, με ξεχωριστές ερμηνείες τόσο σε κωμωδία όσο και σε δράμα.

Η συνεργασία και με τους δύο είναι άψογη και απολαυστική, γιατί πέρα από την αγάπη τους για το θέατρο τους ενώνει και μια μακροχρόνια φιλία με κοινές πολιτικές και κοινωνικές ανησυχίες, που ακριβώς αυτή η σχέση μαζί με την επιθυμία τους να βρεθούν μαζί για πρώτη φορά στη σκηνή κάνουν τη συνεργασία ιδιαίτερα ευχάριστη και ενδιαφέρουσα, χωρίς εντάσεις, ώστε η κούραση στις πρόβες να γίνεται απόλαυση. Οι δύο είναι πάντα μελετημένοι, νοιάζονται και σέβονται το χαρακτήρα που υποδύονται και αυτό κάνει τη δουλειά μου πιο εύκολη. Αρκεί μόνο μια μικρή υπόδειξή μου και αμέσως πιάνουν το ύφος και την ψυχική διάθεση των ηρώων.

Γιατί αγαπάς το θέατρο;

Πολλές φορές σκέφτηκα αν αυτό που με δένει με το θέατρο είναι αγάπη ή απλά μια κάποια εξάρτηση. Το θέατρο μού πήρε πολλά, αλλά μου χάρισε άλλα τόσα, όσα έζησα και ήθελα να ζήσω και όσα ονειρεύτηκα. Με βασάνισε, με ταλαιπώρησε, με μπέρδεψε, με εξέθεσε και με πλήγωσε τόσο, όσο με προστάτεψε, με βοήθησε, με γιάτρεψε, με δίδαξε, με καλλιέργησε… Όταν το σκέφτομαι, όσο μεγαλώνω και όσο αλλάζουν οι συνθήκες, οι τόποι, οι νοοτροπίες μπορώ να πω ότι με αποπλάνησε σε παιδική ηλικία προσφέροντάς μου καταφύγιο και προστασία όταν δεν ήμουν σε θέση να διαχειριστώ ή να παλέψω με τις φοβίες, ανασφάλειες, αναστολές, εμμονές, φιλοδοξίες, ματαιοδοξίες, πάθη και άλλα πολλά μου. Μεγαλώνοντας ίσως και να το αγάπησα, αλλιώς δεν θα το υπηρετούσα με τόση αφοσίωση και σεβασμό και δεν θα αναζητούσα τις μυρωδιές και τα χρώματά του, την αύρα του όπως την έζησα στο μεγαλείο του στο κάπου αλλού από δω. Στην άλλη ζωή πάντως, αν υπάρχει άλλη ζωή δεν θα ήθελα να είμαι ξανά στο θέατρο ηθοποιός ή σκηνογράφος, αλλά κάτι άλλο. Κοσμοναύτης ας πούμε ή ένας αξιοπρεπής μοναχικός κεραμιδόγατος, να μετρώ τα φτερουγίσματα των γλάρων στον Βόσπορο και να ρισκάρω…