60 χρόνια κυπριακής ανεξαρτησίας: Από τον αγώνα για ολοκλήρωση, στην πάλη για διάσωσή της

Του Νίκου Κουζούπη

 

Η 1η Οκτωβρίου –μέρα που επίσημα τιμάται η ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας– αποτελεί ή τουλάχιστον θα έπρεπε να αποτελεί σημείο αξιολόγησης και περισυλλογής όχι μόνο για το πώς και γιατί φθάσαμε στις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, στη βάση των οποίων ανακηρύχθηκε το κυπριακό ανεξάρτητο κράτος με όλες του τις παθογένειες, αλλά επίσης και για την πορεία που ακολούθησε μέσα στις έξι δεκαετίες που διένυσε. Πρώτιστα όμως αυτή η επέτειος πρέπει να αποτελεί και μέρα προβληματισμού για το τι μέλλει γενέσθαι και πολύ περισσότερο για τις προοπτικές για ολοκλήρωση της ανεξαρτησίας και επανένωση της πατρίδας και του λαού μας.

Αυτό επιβάλλουν οι σημερινές συνθήκες, όπως έχουν διαμορφωθεί γύρω από το Κυπριακό, το οποίο όντως βρίσκεται σ’ ένα κρίσιμο, κομβικό σημείο, όπου τίθεται υπό αμφισβήτηση όχι μόνο η επανένωση, αλλά διαφαίνεται ότι υπάρχουν ένθεν και ένθεν του διαχωριστικού συρματοπλέγματος πολιτικές δυνάμεις, οι οποίες απεργάζονται με διάφορους τρόπους τη διαιώνιση της ντε φάκτο κατάστασης και τη δημιουργία προϋποθέσεων για την επιβολή ή ακόμα και την ανοχή λύσης δύο κρατών.

Η μελέτη του παρελθόντος σίγουρα συμβάλλει στην κατανόηση του παρόντος, αλλά και στη χάραξη στρατηγικής πολιτικής για το μέλλον. Οι καταβαλλόμενες όμως προσπάθειες από τη μια απενοχοποίησης εκείνων που οδήγησαν στην καταστροφή, υποβάθμισης μέχρι και μηδενισμού σημαντικών πτυχών της ιστορίας, που συνδέονται με το ρόλο και τις επιδιώξεις ξένων δυνάμεων και από την άλλη η μετατόπιση της κύριας, της βασικής γενεσιουργού αιτίας του Κυπριακού αποκλειστικά στις εσωτερικές αντιφάσεις, διαφορές και ανταγωνισμούς, δημιουργούν ψευδαισθήσεις και αποπροσανατολίζουν από την ουσία του Κυπριακού και την προσδοκώμενη λύση.

Μελετώντας την πορεία εξέλιξης του κυπριακού προβλήματος από τη γένεσή του μέχρι και τις μέρες μας οφείλουμε την κάθε του φάση να την εξετάζουμε μέσα στις διαμορφωνόμενες στην κάθε συγκεκριμένη περίοδο συνθήκες. Δυστυχώς ή ευτυχώς η Ιστορία δεν γράφεται με εικοτολογίες, ούτε και συναποτελείται από μια σειρά είτε ασύνδετων μεταξύ τους γεγονότων, είτε χαμένων δήθεν ευκαιριών. Το κάθε γεγονός εξετάζεται μέσα στον ιστορικό του χρόνο, σε αλληλοσύνδεση με τον περιβάλλοντα χώρο, την ταξική διάρθρωση και συνειδητοποίηση της κοινωνίας, τις διαδικασίες εθνογένεσης και το επίπεδό τους μέσα στον πληθυσμό και μια σειρά άλλους εσωτερικούς παράγοντες, αλλά και σε συσχετισμό με τα επικρατούντα γεωπολιτικά δόγματα διάφορων χωρών στην ευρύτερη περιοχή.

Παρατηρείται λοιπόν ότι η αποικιοκρατική δύναμη, που είχε υπό τον έλεγχό της το νησί, πιστή στην πάγια πολιτική του «διαίρει και βασίλευε», διαιώνιζε την κυριαρχία της, ενώ στο τέλος εκμεταλλευόμενη τη λανθασμένη τακτική της ένοπλης δράσης πυροδότησε συγκρούσεις μεταξύ των σύνοικων στοιχείων, σε μια προσπάθειά της να ελέγξει καταστάσεις και να διατηρήσει την παρουσία της στην Κύπρο. Εδώ ακριβώς εμφανίζονται φαινόμενα που περιπλέκουν την όλη κατάσταση και που σχετίζονται με τις προσπάθειες των Βρετανών αποικιοκρατών, εφ’ όσον δεν ήταν δυνατόν από τη μια να κρατήσουν την αποικία με την παραδοσιακή μορφή κυριαρχίας, να διαιωνίσουν τουλάχιστον το κοινωνικο-οικονομικό σύστημα, εξασφαλίζοντας την κυριαρχία και εξουσία στην ντόπια αστική τάξη και από την άλλη να συνεχιστεί η στρατιωτική παρουσία της (με τις «κυρίαρχες» βάσεις), αλλά και να δημιουργήσουν όλες τις προϋποθέσεις και μηχανισμούς ελέγχου του νεοσύστατου κράτους. Όλα αυτά συμπυκνώνονται μέσα στις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, που αποτέλεσαν τη βάση της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Ήταν λοιπόν αυτές οι Συμφωνίες ένας συμβιβασμός του αγγλικού (κατ’ επέκταση νατοϊκού) ιμπεριαλισμού με τον κυπριακό λαό, δηλαδή παραχώρηση μιας ανεξαρτησίας ακρωτηριασμένης με προοπτική τη διατήρηση του νέου κράτους υπό τη σκεπή του ΝΑΤΟ και του δήθεν ελεύθερου κόσμου. Το τελευταίο εκφράζεται με τη Συμφωνία Κυρίων μεταξύ Καραμανλή – Μεντερές, που αποκαλύφθηκε δημόσια πολύ μεταγενέστερα. Έτσι κι αν ακόμα νεοφανείς, δήθεν ανεξάρτητοι,  ερευνητές προσπαθούν το τελευταίο διάστημα να υποβαθμίσουν και να μηδενίσουν το ρόλο του ιμπεριαλισμού (ιδιαίτερα του αμερικανο-νατοϊκού) -απενοχοποιώντας τον ουσιαστικά- στην υπόσκαψη της έστω και ακρωτηριασμένης κυπριακής ανεξαρτησίας, τα γεγονότα των πρώτων χρόνων ανεξάρτητης ζωής είναι άμεσα συνδεδεμένα με τις ραδιουργίες, τις πιέσεις και τις απροκάλυπτες επεμβάσεις των Αμερικανο-βρετανών, που σε συνεργασία με τις ελεγχόμενες κυβερνήσεις της Ελλάδας και Τουρκίας αποσκοπούσαν στην κατάργηση του ανεξάρτητου κυπριακού κράτους τότε μέσον της διπλής Ένωσης (Διχοτόμησης).

Το πιο πάνω, φυσιολογικά, δεν διαγράφει τις εσωτερικές πτυχές του Κυπριακού, συμπεριλαμβανομένων ακόμα αντιθέσεων, ανταγωνισμών και αντιφάσεων, οι οποίες δεν πρέπει να διαγράφονται και ούτε να υποβαθμίζεται ο ρόλος και η σημασία τους και ταυτόχρονα όμως δεν πρέπει να απολυτοποιούνται και να ανάγονται στις μόνες κυρίαρχες, παρά το γεγονός ότι πλείστες τόσες φορές χρησιμοποιήθηκαν ή και χρησιμοποιούνται μέχρι και τις μέρες μας για την προώθηση ξένων σχεδιασμών σε βάρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δυστυχώς πάντα βρίσκονται εθελούσια όργανα ένθεν και ένθεν του διαχωριστικού συρματοπλέγματος, έτοιμα να προωθήσουν και υλοποιήσουν τέτοιους αντικυπριακούς σχεδιασμούς, πάντα χρησιμοποιώντας ως προκάλυμμα εθνικιστικές κορώνες, ρητορικές μίσους και μισαλλοδοξίας, επιδιδόμενα σε μια χωριστική πατριδοκαπηλία.

Σε διατεταγμένη υπηρεσία…

Διαχρονικά όμως οι δύο εθνικιστικά αντίθετοι πόλοι στην πράξη ευρίσκονταν σε διατεταγμένη υπηρεσία για την προώθηση και υλοποίηση ιμπεριαλιστικών πολιτικών σε βάρος της κυπριακής ανεξαρτησίας από τη μια, αλλά και υπόσκαψης των όποιων καταβαλλόμενων προσπαθειών για την προώθηση λύσης, μιας λύσης συναινετικής, που θα επανενώνει την πατρίδα και το λαό μας. Λύση σεβόμενη την αξιοπρέπεια και των μεν και των δε, διασφαλίζοντας τα καλώς νοούμενα συμφέροντα ολόκληρου του κυπριακού λαού, επιμετρώντας τις αμοιβαίες ανησυχίες και τους φόβους τόσο των Ε/κ όσο και των Τ/κ. Μια λύση, που σήμερα μετά τα γεγονότα του καλοκαιριού του 1974 –φασιστικό πραξικόπημα και τούρκικη εισβολή– μπορεί να επιτευχθεί στη συμπεφωνημένη βάση της Δικοινοτικής Διζωνικής Ομοσπονδίας, τις επιτευχθείσες συγκλίσεις και την πολιτική ισότητα των δύο Κοινοτήτων, όπως αυτή περιγράφεται στα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ.

Τιμώντας σήμερα τα 60χρονα της Κυπριακής Δημοκρατίας μάς ανησυχεί το γεγονός ότι ευρισκόμαστε σ’ ένα όντως κομβικό, κρίσιμο σημείο στις καταβαλλόμενες προσπάθειες για διευθέτηση και επίτευξη λύσης του Κυπριακού με απροσδιόριστα αποτελέσματα. Μετά από μια παρατεταμένη χρονική περίοδο πέραν των τριών χρόνων από την κατάρρευση της διαπραγματευτικής διαδικασίας στο Κραν Μοντανά, που απλώς όχι μόνο πέρασε ανεκμετάλλευτη, αλλά στη διάρκεια της οποίας προωθήθηκαν νέα τετελεσμένα, προτάχθηκαν και προτάσσονται νέες ιδέες, που τελικά πιθανόν να οδηγούν στην διαμόρφωση κλίματος και προϋποθέσεων για εγκατάλειψη του επιδιωκόμενου στόχου της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, που υπό τις περιστάσεις αποτελεί τον μόνο επανενωτικό κρίκο μεταξύ των δύο Κοινοτήτων.

Το Κυπριακό δεν προωθείται ούτε με επικοινωνιακά παιχνίδια, ούτε με τακτικισμούς, ούτε με προσπάθεια επίρριψης ευθυνών. Η λύση μπορεί να προωθηθεί μόνο με τη σταθερότητα στους προκαθορισμένους στόχους, με την εμμονή στη διαπραγματευτική διαδικασία, την πειστικότητα του πολιτικού μας λόγου στη διεθνή κοινότητα, χωρίς την ύπαρξη των όποιων παλινδρομήσεων σε επιτευχθείσες συγκλίσεις, αλλά πολύ περισσότερο χωρίς άτοπους πολιτικούς μαξιμαλισμούς, που δεν λαμβάνουν υπόψη τις διαμορφωνόμενες εξελίξεις και συσχετισμούς, καθώς επίσης και δημιουργία πρόσκαιρων ψευδαισθήσεων, στηριζόμενων σε γεωπολιτικά παιχνίδια τρίτων για προώθηση δικών τους συμφερόντων στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Αυτό πρέπει να έχουν ως καθοδήγηση οι σημερινοί κυβερνώντες και όχι με τις όποιες επικοινωνιακές μεταλλάξεις τους να στοχεύουν στην αποκόμιση πρόσκαιρου πολιτικού οφέλους. Διαφορετικά, η συνέχιση της παρατεταμένης στασιμότητας εγκυμονεί θανάσιμους κινδύνους για αποδυνάμωση της Κυπριακής Δημοκρατίας μέχρι και κατάργησή της, με όλες τις επακόλουθες επιπτώσεις και δεινά, για μια ακόμα φορά, σε βάρος του κυπριακού λαού –Ε/κ και Τ/κ.

Το ΑΚΕΛ, το ευρύτερο κίνημα της Αριστεράς, πιστό στις παρακαταθήκες της ιστορίας του και επιζητώντας τη δικαίωση για τις εκατόμβες θυσιών του κυπριακού λαού, συνεχίζει να αρθρώνει πολιτικό λόγο και να καταβάλλει προσπάθειες ακριβώς για να σπάσουν τα σημερινά αδιέξοδα, για να κινηθεί η διαπραγματευτική διαδικασία, για τη συνεχή ενίσχυση γεφυρών επικοινωνίας μεταξύ Ε/κ και Τ/κ, ενάντια στις προσπάθειες εκτροπής από συμφωνημένους στόχους, για να ανοίξει παράθυρο ελπίδας για την επανένωση του νησιού και του λαού μας, για απαλλαγή από την κατοχή και τα ξένα στρατεύματα, για τη δημιουργία μιας κοινής ευημερούσας πατρίδας για όλους τους κατοίκους της.