Ιστορικές Διαδρομές: Το ΑΚΕΛ στο στόχαστρο της ελληνικής ΚΥΠ – Άγνωστο αρχειακό υλικό

Μέσα στο πλαίσιο της ενίσχυσης των δεσμών με την Ελλάδα η ελληνική κυβέρνηση έστειλε τον Οκτώβριο του 1962 στην Κύπρο την πριγκίπισσα Ειρήνη (πηγή Μ. Δρουσιώτης «Κύπρος 1959-1960»).

Μέρος Β’ (Τελευταίο)

Μιχάλης Μιχαήλ

 

Το ΑΚΕΛ αποτέλεσε ανέκαθεν τον στόχο των ντόπιων και ξένων υπηρεσιών Πληροφοριών. Αυτό δεν αποτελεί μυστικό και το γνωρίζουν όσοι θέλουν να γνωρίζουν την πραγματική ιστορία του τόπου και του κόμματος της Κυπριακή Αριστεράς.

Στο πρώτο μέρος παραθέσαμε τις εκτιμήσεις των Μυστικών Υπηρεσιών της Ελλάδας για το ρόλο του ΑΚΕΛ οι οποίες αποδείχθηκε στην πράξη ότι ήταν εκτός τόπου και χρόνου αφού δεν βασίζονταν στα κυπριακά δεδομένα αλλά βασίζονταν στις εμπειρίες που είχαν οι πράκτορες με τα ελληνικά δεδομένα.

Όπως αναφέραμε και στο προηγούμενο σημείωμα τα ντοκουμέντα που δημοσιεύουμε προέρχονται από το αρχείο του Τρύφωνα Τριανταφυλλάκου, υφυπουργού Προεδρίας του Καραμανλή το 1959-1961 και υπουργού Δημοσίων Έργων του Ιωαννίδη το 1973-1974 και δημοσιεύθηκαν στην «Εφημερίδα των Συντακτών» από τον Τάσο Κωστόπουλο.

Έγγραφο του Αμερικανικού ΥΠΕΞ που αναφέρεται στην παροχή οικονομικής βοήθειας στον Π. Γιωρκάτζη για αντικομουνιστικό αγώνα στην Κύπρο και για ενίσχυση της ΣΕΚ.

Αντικομουνιστικές ραδιοφωνικές εκπομπές

Οι μυστικές υπηρεσίες της Ελλάδας θεωρούσαν ότι θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τον «κομουνιστικό κίνδυνο» στην Κύπρο και με ραδιοφωνικές εκπομπές.

Οι ελληνικές μυστικές υπηρεσίες δρομολογούσαν την παραγωγή συγκεκριμένων προπαγανδιστικών εκπομπών made in Athens για λογαριασμό της κυπριακής ραδιοφωνίας.

Το έγγραφο το οποίο παρουσιάζεται φέρει την υπογραφή του επικεφαλής της Υπηρεσίας, απόστρατου στρατηγού Νικόλαου Γωγούση, που ήταν ένας από τους πραξικοπηματίες του ΙΔΕΑ και ήταν και κεντρικό επιτελικό στέλεχος του προπαγανδιστικού σκέλους του καραμανλικού παρακράτους.[1]

Στόχος των εκπομπών θα ήταν η «τόνωσις της εθνικής συνειδήσεως» μέσω «έντεχνης προπαγάνδας» αντισλαβικού και αντικομμουνιστικού χαρακτήρα.

 

Το εμπιστευτικό Υπηρεσιακό Σημείωμα με ημερομηνία 18 Αυγούστου 1960 έχει τίτλο «Καθιέρωσις μεταδόσεως ραδιοφωνικών εκπομπών εξ Ελλάδος από του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου».

 

Αναφέρει μεταξύ άλλων ότι έγιναν συνεννοήσεις με αρμόδιους του ΡΙΚ (το οποίο με βάση τα ελλαδικά πρότυπα το αναφέρει ως «Κυπριακή Ραδιοφωνία», με εισήγηση «όπως το Ε.Ι.Ρ.[2] αναλάβη τον καταρτισμόν 2-3 εβδομαδιαίων προγραμμάτων ποικίλου περιεχομένου και αναφερομένων εις ελληνικάς καλλιτεχνικάς, πνευματικάς, αρχαιολογικάς, επιστημονικάς κ.λπ. ειδήσεις».

Τα έξοδα θα τα αναλάμβανε το ΡΙΚ, σύμφωνα με την εισήγηση και για να προχωρήσουν τα πράγματα εισηγείται την πρόσκληση για μετάβαση στην Αθήνα του Γενικού Διευθυντή του ΡΙΚ Μ. Χαραλαμπίδη «προς επιτόπιον συζήτησιν και εξέτασιν του θέματος τούτου μετά των αρμοδίων παραγόντων».

 

Τόνωση του… εθνικού φρονήματος!

Για τους σοφούς των Αθηνών δεν υπήρχαν άλλοι κίνδυνοι για την Κύπρο εκτός από τον κομουνιστικό κίνδυνο.

Γι’ αυτό και η έγνοια τους ήταν οι εκπομπές να ήταν στραμμένες προς αυτή την κατεύθυνση με εκπομπές που να στέλνουν μηνύματα εναντίον των… Σλάβων, δηλ. της Σοβιετικής Ένωσης, της Βουλγαρίας κ.λ.π.

 

Και τα μηνύματα αυτά θα έπρεπε να στοχεύουν επίσης στην τόνωση του εθνικού φρονήματος των Κυπρίων. Και όταν έλεγαν για Κύπριους, εννοούσαν ασφαλώς τους Ε/κύπριους!

Συνεπώς οι δύο στόχοι πήγαιναν μαζί, τόνωση του εθνικού φρονήματος με αντικομουνιστικά και αντισλαβικά μηνύματα.

 

Είναι ενδιαφέρουσα η εξής καταγραφή: «Η ημετέρα Υπηρεσία κρίνει λίαν σκόπιμον την εκμετάλλευσιν του γεγονότος αυτού, ήτις είναι εις επιτυχής τρόπος αφ’ ενός μεν προβολής των Ελληνικών επιτευγμάτων εις τους διαφόρους τομείς της κοινωνικής δραστηριότητος, αφ’ ετέρου δε της τονώσεως του εθνικού φρονήματος των Ελληνοκυπρίων και της καλλιεργείας του συνδετικού δεσμού αυτών μετά της μητρός πατρίδος».

Φαίνεται ότι οι φύλακες του έθνους δεν ήταν σίγουροι για το ιδεολογικό και εθνικό υπόβαθρο των Ε/κυπρίων, άσχετα αν είχε μόλις τελειώσει ο αγώνας της ΕΟΚΑ για την ένωση, ο οποίος, σύμφωνα με την καθιερωμένη άποψη, αγκάλιασε ολόκληρο τον ελληνικό πληθυσμό της Κύπρου.

 

Όσον αφορά το περιεχόμενο των εκπομπών, σύμφωνα με το έγγραφο, αυτές θα περιστρέφονταν στην παρουσίαση γενικών εικόνων από την ελληνική ζωή, με έμφαση στας «καλλιτεχνικάς, πνευματικάς, επιστημονικάς κ.λπ.» πτυχές, από την τρέχουσα επικαιρότητα.

Άλλη πτυχή θα ήταν η πρόοδος που παρουσίαζε η Ελλάδα και σημείωνε ότι «Η προπαγάνδα δι’ αυτής της εκπομπής θα γίνεται εντέχνως και θα συνίσταται κυρίως εις την προβολήν της ειρηνικής αναδημιουργίας των τελευταίων ετών».

Το δεύτερο σημείο που σημειωνόταν ήταν μια εκπομπή με τίτλο «Ταξιδεύοντας στην Ελλάδα» με στόχο «να καλλιεργήση εις τους Κυπρίους την αγάπην προς την Ελλάδα»!

Αναφέρεται επίσης ότι «Η προπαγάνδα δι’ αυτής της εκπομπής θα γίνεται αφ’ ενός μεν διά της υπογραμμίσεως των αγώνων εκάστης περιοχής κατά των Σλαύων και των συμμοριτών, αφ’ ετέρου δε διά της προβολής της ειρηνικής αναπτύξεώς της κατά τα τελευταία έτη».

 

Ο τρίτος πυλώνας του εγγράφου έχει τίτλο «Αγώνες των Ελλήνων».

Όπως καταγράφεται «Σκοπός η καλλιέργεια αισθήματος εθνικής υπερηφανείας διά την ελληνικήν καταγωγήν και γενικώς η τόνωσις της εθνικής συνειδήσεως. Προς τούτο εις εκάστην εκπομπήν αυτής της σειράς θα παρουσιάζεται καταλλήλως μια σελίς της ιστορίας μας. Κατά προτίμησιν θα προβάλλονται οι αγώνες του Ελληνισμού κατά των Σλαύων (Βουλγαροκτόνος, Μακεδονομάχοι, 1913 κ.λπ.) και των συμμοριτών».

 

Συνεπίκουρος ο Γιωρκάτζης

Οι ελληνικές μυστικές υπηρεσίες, λοιπόν, είχαν έγνοια για το… εθνικό φρόνημα των κυπρίων, εννοώντας τους Ε/κύπριους.

Μετέφεραν μηχανιστικά τα δεδομένα της Ελλάδας στην Κύπρο, πράγμα που δείχνει φανερά πως δεν είχαν ιδέα τι συνέβαινε στην Κύπρο αναφορικά με το ΑΚΕΛ. Θεωρούσαν ότι το ΑΚΕΛ ως Κομουνιστικό Κόμμα ακολουθούσε τις ίδιες τακτικές και τις ίδιες πρακτικές με το ΚΚΕ ή άλλα Κομουνιστικά Κόμματα στον κόσμο. Ούτε καν μπήκαν στον κόπο να μελετήσουν την κατάσταση γι’ αυτό και μια σειρά εκτιμήσεις, προβλέψεις και στοχεύσεις τους αποδείχθηκαν εκ των πραγμάτων λανθασμένες και κυρίως εκτός πραγματικότητας.

 

Στην προσπάθεια περιορισμού της δράσης του κομουνισμού στην Κύπρο συνέβαλε αποφασιστικά και ο υπουργός Εσωτερικών Πολύκαρπος Γιωρκάτζης ο οποίος σύμφωνα με έγγραφα του Αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών που έχουν αποδεσμευθεί, δημοσιεύονται και έγγραφα που αφορούν τη διοχέτευση κονδυλίων προς τον Γιωρκάτζη για τον αντικομουνιστικό αγώνα.

 

Συγκεκριμένα σε έγγραφο ημερομηνίας 25 Νοεμβρίου 1959(!) αναφέρεται ότι ο Γιωρκάτζης ζήτησε από τους Αμερικανούς 120.000 λίρες να βοηθήσει στην αναδιοργάνωση του Πατριωτικού Μετώπου και 15.000 λίρες για να το βοηθήσει στην καταπολέμηση του ΑΚΕΛ και για ενίσχυση της ΣΕΚ.

 

Σε ότι αφορά τη ΣΕΚ εκφράζονταν αμφιβολίες κατά πόσον μπορούσε να εξελιχθεί σε μια «υγιή οργάνωση εργασίας» που θα μπορούσε να αντιμετωπίσει με επιτυχία την ΠΕΟ!

 

Σημειώνεται επίσης πως ο παραλήπτης των αιτημάτων γράφει πως δεν ξέρει αν ο Μακάριος είναι γνώστης αυτών των καταστάσεων κι αν τις εγκρίνει.

 

Το μόνο σίγουρο είναι πως στη συνέχεια ο Γιωρκάτζης τασσόταν φανερά εναντίον του ΑΚΕΛ και δημόσια δήλωνε ότι πρέπει το ΑΚΕΛ να περιοριστεί. Έδωσε μάλιστα και συνεντεύξεις σε εφημερίδες για το θέμα αυτό.

 

Από την άλλη είναι γνωστό ότι οι άνθρωποι του Γιωρκάτζη παρακολουθούσαν στενά και μυστικά τις δραστηριότητες του ΑΚΕΛ με αποκορύφωμα την ανακάλυψη μικροφώνων που κατέγραφαν το συνέδριο του ΑΚΕΛ το 1971.

Μέσα στο πλαίσιο του αντικομουνιστικού αγώνα που συνεχίστηκε μέχρι το 1974 αναγράφονταν συνθήματα για δολοφονία του Γ.Γ. του ΑΚΕΛ Εζεκία Παπαϊωάννου.

Έντονη αντικομουνιστική διαφώτιση

Κλείνουμε το σημείωμα μας με αναφορά σε άλλο έγγραφο στο οποίο καταγράφονται προτάσεις για περιορισμό της δύναμης του ΑΚΕΛ μέσα στον κυπριακό λαό.

 

Ανάμεσα σε άλλα καταγράφονται τα εξής:

– Αποστολή στην Κύπρο κατάλληλων ανθρώπων «διά την συλλογήν πληροφοριών» που να αφορούν το ΑΚΕΛ.

– Να παρεμποδιστούν επαφές Ελλήνων και Κυπρίων κομουνιστών μέσω της απαγόρευσης σε στελέχη του ΑΚΕΛ να ταξιδεύουν στο εξωτερικό, ακόμα και για πολιτιστικές δραστηριότες.

– Η Υπηρεσία διαφώτισης να πραγματοποιήσει συστηματική αντικομουνιστική προπαγάνδα.

– Να αποσταλούν στην Κύπρο επίλεκτα άτομα που να ενεργούν υπό την κάλυψη Συνδέσμων «με σαφείς κατευθύνσεις, ώστε, ως γνώσται των κομμουνιστικών ενεργειών να συνεργασθούν με το εν Κύπρω Γραφείον Τύπου ημών, οργανώνοντες την αντικομμουνιστικήν εξόρμησιν».

– Να διοχετευθεί στην υπό ίδρυση Υπηρεσία Διαφώτισης «παντοίον και άφθονον διαφωτιστικόν υλικόν επιμελώς συλλεγόμενον, ίνα καταδειχθή η διεθνής κομμουνιστική δράσις, αι εν Ελλάδι αντεθνικαί ενέργειαι του ΚΚΕ, με αντικειμενικόν σκοπόν την απαγκίστρωσιν εκ της θανασίμου πλεκτάνης την οποίαν το ΑΚΕΛ, ως φορεύς της κομμουνιστικής “γραμμής” ασφαλώς ετοιμάζει διά την Κυπριακήν Δημοκρατίαν, την οποίαν θα επιχειρήση παντί τρόπω να διαλύση και αποσυνθέσει».

– Να προγραμματιστεί προβολή από την τηλεόραση και τους κινηματογράφου η προβολή «καταλλήλων και επικαίρων ταινιών «γυριζομένων» εν Ελλάδι, με εθνικόν και εντέχνως αντικομμουνιστικόν περιεχόμενον, εις τας οποίας να υπογραμμίζεται παν επίτευγμα πραγματοποιηθέν εν Ελλάδι κατά την τελευταίαν 5ετίαν».

– Να γραφούν και να εκτυπωθούν σχολικά βιβλία  και να γίνουν διαλέξεις και εκθέσεις και να «επιλεγή άριστον διδακτικόν προσωπικόν διά τας ανάγκας των Σχολείων της Κύπρου».

Άξιο προσοχής είναι το ακόλουθο σημείο: «Δεν συμφωνούμεν με την προβολήν, προς το παρόν, κινηματογραφικής ταινίας υπό ξένης Εταιρείας διά της οποίας να προβάλλεται η ελληνικότης της Κύπρου απ’ αρχαιοτάτων χρόνων· τούτο αντενδείκνυται σήμερον. Αντιθέτως ενδείκνυται η συνεργασία μετά των Τούρκων διά την αντιμετώπισιν εκ του κομμουνιστικού κινδύνου και την ακώλυτον συγκρότησιν της Κυπριακής Δημοκρατίας».

– «Εντεχνος προπαγάνδα» για «τόνωσιν της εθνικής συνειδήσεως»

 

 

[1] Βλ. «Ιός», 18/4/2014.

[2] Ε.Ι.Ρ. = Ελληνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy