90χρονα ΚΚΚ-ΑΚΕΛ: Ο λαός απαιτεί άρση της προγραφής του ΑΚΕΛ

Μάζες λαού προσέρχονται στο συλλαλητήριο της 28ης Ιουνίου

Το μεγαλειώδες συλλαλητήριο της 28ης Ιουνίου 1959

Του Γ. Κολοκασίδη

Η υπογραφή των συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου, τον Φλεβάρη του 1959, σήμανε την έναρξη της διαδικασίας ανακήρυξης της ανεξαρτησίας της Κύπρου. Τερματίστηκε η έκτακτη κατάσταση. Καταργήθηκαν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Αφέθηκαν ελεύθεροι όλοι οι πολιτικοί κρατούμενοι. Κηρύχθηκε γενική αμνηστία. Ο Μακάριος και όλοι οι εξόριστοι επέστρεψαν στην Κύπρο. Συγκροτήθηκε η Μεταβατική Επιτροπή στην οποία άρχισε σταδιακά να μεταβιβάζεται η εξουσία και να λειτουργεί ως προσωρινή κυβέρνηση.

Και ενώ συνέβαιναν όλα αυτά τα κοσμογονικά για την Κύπρο, το ΑΚΕΛ εξακολουθούσε να βρίσκεται εκτός νόμου, μιας και τα διατάγματα του Δεκέμβρη 1955 προγραφής του κόμματος και σειράς Λαϊκών Οργανώσεων και εφημερίδων δεν είχαν αρθεί. Προφανώς οι Βρετανοί, που εξακολουθούσαν να ήταν η κυρίαρχη δύναμη, επιχειρούσαν να υλοποιήσουν την πρόνοια εκείνη του μυστικού πρωτοκόλλου Καραμανλή-Μεντερές, που ζητούσε να παραμείνει το κομμουνιστικό κόμμα εκτός νόμου.

Ο Παπαϊωάννου με δηλώσεις του στη «Χαραυγή» στις 11 του Απρίλη 1959 χαρακτηρίζει ως «πολιτικό σκάνδαλο το γεγονός πως το κόμμα του εργαζόμενου λαού, το ΑΚΕΛ και όλες οι άλλες λαϊκές οργανώσεις και εφημερίδες βρίσκονται ακόμη σε παρανομία». Ζητά άμεση άρση των προγραφών τονίζοντας ότι κάτι τέτοιο «είναι ζήτημα πολιτικής ηθικής και στοιχειώδους δημοκρατικής τάξης».

Η πάλη για νομιμοποίηση

Πικετοφόροι στον κυβερνήτη Φουτ
Πικετοφόροι στον κυβερνήτη Φουτ

Η άρνηση του Κυβερνήτη να άρει τις προγραφές σε βάρος της Αριστεράς, ακόμα και να δεχτεί αντιπροσωπεία του ΑΚΕΛ, έδειξε ότι θα απαιτηθεί αγώνας για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος. Σ’ αυτόν τον αγώνα παίρνει μαζικά μέρος ο κόσμος της Αριστεράς. Ο κυβερνήτης κατακλύζεται από ψηφίσματα, τα οποία εγκρίνουν τοπικοί σύλλογοι και οργανωμένα σύνολα και απαιτούν την άμεση άρση της προγραφής του ΑΚΕΛ. Οργανώνονται μαζικές πικετοφορίες σε ολόκληρη την Κύπρο. Γίνονται εκστρατείες διαφώτισης και πραγματοποιούνται συγκεντρώσεις. Εκδίδονται και διανέμονται φυλλάδια και αφίσες και γράφονται στους δρόμους συνθήματα υπέρ της νομιμοποίησης του ΑΚΕΛ. Συλλέγονται υπογραφές.

Η ηγεσία του κόμματος θέτει το θέμα στον Μακάριο, ο οποίος δηλώνει στις 21 του Μάη ότι «συμφωνεί απόλυτα με την απαίτηση για νομιμοποίηση του ΑΚΕΛ, και ότι έθεσε τούτο κατηγορηματικά προς τον Κυβερνήτη». Σειρά πολιτικών και κοινωνικών παραγόντων όπως ο δήμαρχος Λευκωσίας Θ. Δέρβης παράγοντες της Λεμεσού, της Λάρνακας, της Αμμοχώστου και της Πάφου και το ΕΔΜΑ τάσσονται επίσης υπέρ της νομιμοποίησης του ΑΚΕΛ.

Η κινητοποίηση του ΑΚΕΛ με αίτημα τη νομιμοποίηση του κόμματος κορυφώνεται με μαζικό συλλαλητήριο, το οποίο πραγματοποιείται στη Λευκωσία, στο άνοιγμα Αγ. Αντωνίου την Κυριακή 28 του Ιούνη 1959. Δεκάδες χιλιάδες λαού από όλη την Κύπρο συγκεντρώνονται στη Λευκωσία και απαιτούν τη νομιμοποίηση του ΑΚΕΛ. Πέρα από την απαίτηση για νομιμοποίηση του ΑΚΕΛ, κυριαρχούν στο συλλαλητήριο συνθήματα υπέρ της ενότητας και της δημοκρατικής ανάπτυξης της Κυπριακής Δημοκρατίας που πρόκειται να ιδρυθεί. Ομιλητές στο συλλαλητήριο ήταν ο Γ.Γ. του ΑΚΕΛ Εζεκίας Παπαϊωάννου και οι λαϊκοί δήμαρχοι Χριστοδουλίδης της Λάρνακας, Παρτασίδης της Λεμεσού και Πούγιουρος της Αμμοχώστου. Στην ομιλία του ο Παπαϊωάννου πέρα από την απαίτηση για άρση των προγραφών κατά της Αριστεράς κατέθεσε τις θέσεις του ΑΚΕΛ για τα διάφορα προβλήματα που αντιμετώπιζε τότε η Κύπρος, προδιαγράφοντας έτσι την πολιτική που θα ακολουθούσε το κόμμα στα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας.

Το συλλαλητήριο υιοθέτησε ψήφισμα στο οποίο μεταξύ άλλων τονιζόταν ότι «δεν μπορεί να νοηθεί προσπάθεια οικοδόμησης ανεξαρτήτου Δημοκρατίας όταν εξακολουθεί η προγραφή του κόμματος της εργατικής τάξης και των εργαζομένων». Καταδικαζόταν κάθε προσπάθεια μονοπώλησης της πολιτικής ζωής, υπογραμμιζόταν η ανάγκη «ενότητας και σύμπνοιας μεταξύ όλων των Κυπρίων, Ελλήνων και Τούρκων, ανεξαρτήτως πολιτικών ή άλλων διαφορών».

Φωτεινός φάρος

Το πρωτοσέλιδο της «Χαραυγής» μετά το συλλαλητήριο
Το πρωτοσέλιδο της «Χαραυγής» μετά το συλλαλητήριο

Η «Χαραυγή» κάλυψε το συλλαλητήριο στην έκδοση της 30ής του Ιούνη, η οποία μάλιστα κυκλοφόρησε εξασέλιδη σε αντίθεση με τη συνηθισμένη τότε τετρασέλιδη κυκλοφορία. Το ρεπορτάζ για το συλλαλητήριο έγραφε μεταξύ άλλων: «Η 28η Ιουνίου πέρασε πια στη γεμάτη αγώνες ιστορία του νησιού μας σαν ένας από τους πιο φωτεινούς φάρους, που θα φωτίζουν τη δύσκολη πορεία μας προς τα μπρος. Η κάθε γωνιά της Κύπρου δονείται και θα δονείται για πολύν καιρό ακόμα από τον ενθουσιασμό, τον παλμό, την πίστην και την αποφασιστικότητα των 100 χιλιάδων και πλέον λαού που κατέκλυσαν προχθές την πρωτεύουσα για να απαιτήσουν τη νομιμοποίηση του ΑΚΕΛ, των προοδευτικών οργανώσεων και εφημερίδων, την πλήρη αποκατάσταση των δημοκρατικών δικαιωμάτων του λαού και να υπογραμμίσουν την ανάγκη για μια πραγματική παλλαϊκή ενότητα –τον μόνο δρόμο που μπορεί να οδηγήσει τον τόπο στην ευημερία και την πρόοδο.

Το συλλαλητήριο της περασμένης Κυριακής δεν αποτελεί μονάχα την πιο μεγαλειώδη και μαζική ειρηνική πολιτική εκδήλωση, που γνώρισε ποτέ η Κύπρος. Αποδεικνύει ταυτόχρονα την ορθότητα και την παλλαϊκή υποστήριξη της Αριστεράς έναντι των πολιτικών, οικονομικών και άλλων προβλημάτων του τόπου, αποτελεί συντριπτική απάντηση εναντίον όλων των διαβολών και συκοφαντιών κατά της Αριστεράς, δείχνει τον τεράστιον όγκον των μαζών που ακολουθούν το κόμμα της εργατικής τάξης, το ΑΚΕΛ και υποβάλλει με τον πιο εμφαντικό τρόπο, πως εκείνος που προσπαθεί να παραγνωρίσει την Αριστερά ή να την υποτάξει δεν πατά σε στέρεο έδαφος και προξενεί ζημιά στην υπόθεση ολόκληρου του λαού».

Νίκη του λαού

Αποψη του συλλαλητηρίου
Αποψη του συλλαλητηρίου

Και όντως το συλλαλητήριο ήταν μια ηχηρή απάντηση με πολλούς αποδέκτες. Ανάμεσά τους οι αποικιοκράτες που με την προγραφή του ΑΚΕΛ πίστεψαν ότι θα εξαφανίσουν την πιο συνεπή αντιιμπεριαλιστική δύναμη της Κύπρου, καθώς και ο Γρίβας, που πίστευε ότι με τα εγκλήματα κατά της Αριστεράς είχε εξουθενώσει το κόμμα των εργαζομένων.

Η πάλη για την νομιμοποίηση του ΑΚΕΛ συνεχίστηκε και τους επόμενους μήνες και τελικά στέφθηκε με πλήρη επιτυχία. Λίγες μέρες πριν τις πρώτες προεδρικές εκλογές ο κυβερνήτης αναγκάστηκε να δημοσιεύσει διάταγμα με το οποίο ακυρώθηκε η προγραφή του κόμματος. Ο λαός υποδέχθηκε την άρση της προγραφής του ΑΚΕΛ με μαζικές διαδηλώσεις.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy