Αχιλλέας Δημητριάδης: Το αφήγημα ΕΒΚΑΦ για το Βαρώσι δεν ευσταθεί

Οι όποιες προσφυγές να γίνονται πάνω στο μοντέλο της υπόθεσης Λοϊζίδου, δηλαδή πρώτα αποκατάσταση και μετά αποζημίωση για απώλεια χρήσης

Συνέντευξη στη Μαρία Φράγκου

Η περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου είδε, 45 χρόνια μετά, ανθρώπους να περπατούν τα χώματά της. Δεν ήσαν, ωστόσο, για το καλό της. Ήταν μια προκλητική ενέργεια του Κουντρέτ Οζερσάι για να ενισχύσει το αφήγημα και τη ρητορική του για εποικισμό της. Ποιοι κίνδυνοι ελλοχεύουν; Πόσο κοντά ή μακριά βρισκόμαστε στην υλοποίηση των απειλών αυτών; Με τον Νομικό Αχιλλέα Δημητριάδη μιλάμε γι’ αυτά που απασχολούν τον κάθε Αμμοχωστιανό, 45 χρόνια τώρα. Και χωρίς περιστροφές και στρογγυλοποιήσεις, ο κ. Δημητριάδης δίνει στην «Κυριακάτικη Χαραυγή» ξεκάθαρες απαντήσεις.

Ως κινήσεις εντυπωσιασμού χαρακτήρισε, περίπου, η κυβέρνηση την οργανωμένη υπό τον λεγόμενο υπέξ επίσκεψη στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου. Εσείς πώς θα χαρακτηρίζατε αυτή την ενέργεια;

Δεν θα σχολιάσω τη θέση της κυβέρνησης, γιατί δεν είναι η δουλειά μου. Δουλειά μου είναι να προετοιμάσω ανθρώπους για να μπορούν να αποφασίσουν εάν θέλουν να κάνουν προσφυγή στην επιτροπή ακινήτων της υποτελούς τοπικής διοίκησης στα κατεχόμενα. Και για να μπορούν να αποφασίσουν αν θέλουν να κάνουν προσφυγή, πρέπει, τουλάχιστον, οι βεβαιώσεις για τις περιουσίες τους, τις οποίες εκδίδει η Κυπριακή Δημοκρατία, να είναι στο όνομα ζωντανών προσώπων. Δεν μπορείς να κάνεις αίτηση στο όνομα κάποιου, ο οποίος δεν είναι εν ζωή. Άρα, όσον αφορά τα φυσικά πρόσωπα, καλό είναι ο κόσμος να πάει στο Κτηματολόγιο και να διευθετήσει τις περιουσίες αυτές, ούτως ώστε να βρίσκονται στο όνομα ζωντανών προσώπων. Και μετά, ας αποφασίσει ο καθένας τι θέλει να κάνει. Το ζήτημα είναι, επίσης, σοβαρό και σε σχέση με εταιρείες. Πάρα πολλές περιουσίες στην περιφραγμένη πόλη της Αμμοχώστου -ξενοδοχεία ως επί το πλείστον ή τουριστικές μονάδες- ήταν γραμμένες πάνω σε εταιρείες. Ο κλασικός τρόπος ήταν ένα κομμάτι γης να μεταβιβάζεται σε εταιρεία, η εταιρεία να παίρνει δάνειο, να βάζει υποθήκη, να κτίζει το υποστατικό και να το εξοφλεί με τα εισοδήματα. Μετά τον πόλεμο, οι εταιρείες αυτές κηρύχθηκαν ως πληγείσες, αφού οι κάτοχοι δεν μπορούσαν να πληρώσουν τα χρέη τους. Όλοι οι πόροι τους ήσαν στα κατεχόμενα. Έτσι έμειναν εκεί αδρανείς.

Τι θα μπορούσαν, δηλαδή, να κάνουν οι ιδιοκτήτες;

Σε πάρα πολλές από αυτές τις εταιρείες οι ιδιοκτήτες, οι μέτοχοι, δεν έχουν επικαιροποιήσει τα στοιχεία στον Έφορο Εταιρειών και δεν έχουν καταχωρίσει ετήσιες εκθέσεις, που να λένε ότι σήμερα είναι μέτοχος ο τάδε ή απεβίωσε ο ιδιοκτήτης και σημερινός κάτοχος είναι ο δείνα… Αν αυτές οι εταιρείες έχουν πάνω τους περιουσία, το σοφό θα ήταν να επικαιροποιούνταν,ούτως ώστε ανά πάσα στιγμή να είναι έτοιμες να δραστηριοποιηθούν και να κάνουν μία αίτηση σε οποιαδήποτε αρχή. Πάρα πολύς κόσμος δεν το έκανε, αρχικά διότι είχε ένα οικονομικό κόστος γι’ αυτές τις εκθέσεις. Αργότερα, όμως, αυτό το τέλος των €350 καταργήθηκε για τις εταιρείες που ήσαν πληγείσες και απλά ξεχάστηκαν εκεί. Θα πρέπει οι κάτοχοι αυτών των εταιρειών-περιουσιών να τις επικαιροποιήσουν με σκοπό να μπορέσουν, εάν αποφασίσουν, να κάνουν αίτηση στην επιτροπή ακινήτων της υποτελούς τοπικής διοίκησης που εδρεύει στην κατεχόμενη Λευκωσία και είναι της Τουρκίας, για να διεκδικήσουν αποκατάσταση. Δηλαδή να πάρουν πίσω την περιουσία τους και διαφυγόντα ενοίκια από το 1974 μέχρι σήμερα. Δεν είναι εισήγησή μου να γίνονται πωλήσεις αυτών των περιουσιών. Η εισήγησή μου είναι να γίνονται προσφυγές πάνω στο μοντέλο της υπόθεσης Λοϊζίδου, όπου πρώτα ζητούμε να μας δώσουν πίσω την περιουσία μας και δεύτερον, τα διαφεύγοντα ενοίκια που χάθηκαν από το 1974 έως σήμερα. Πρώτα αποκατάσταση, λοιπόν, και μετά αποζημίωση για απώλεια χρήσης.

Και αυτό που κάνει την υπόθεση της περιφραγμένης πόλης της Αμμοχώστου να διαφέρει από το υπόλοιπο κατεχόμενο μέρος είναι το θέμα ιδιοκτήτη-χρήστη;

Το ενδιαφέρον της περιφραγμένης πόλης της Αμμοχώστου είναι ότι δεν υπάρχει αυτή η διελκυστίνδα μεταξύ του χρήστη και του ιδιοκτήτη. Στο υπόλοιπο μέρος της κατεχόμενης Κύπρου υπάρχει συνήθως κάποιος που χρησιμοποιεί την περιουσία. Αυτός ο κάποιος λέει ότι έχει κάποια δικαιώματα. Και προσπαθεί να τα βάζει απέναντι από τα δικαιώματα του ιδιοκτήτη. Και είχαμε στις συνομιλίες όλες τις κατηγορίες τού ποιος έχει προτεραιότητα κ.λπ. Αυτά δεν υπάρχουν στο Βαρώσι. Και γι’ αυτό είναι μια μοναδική περίπτωση, διότι δεν υπάρχει χρήστης. Η πόλη είναι κενή από το 1974. Βέβαια, εδώ έχουμε να αντιμετωπίσουμε το αφήγημα του ΕΒΚΑΦ.

Και αν υλοποιηθούν οι ισχυρισμοί Οζερσάι ότι η περιουσία ανήκει στο ΕΒΚΑΦ;

Έχουμε ένα αφήγημα από το ΕΒΚΑΦ -θρησκευτικό ίδρυμα- το οποίο διαχειρίζεται πολλές περιουσίες σχετιζόμενες με τη μουσουλμανική θρησκεία. Αυτό, λοιπόν, το ίδρυμα που υπάρχει από αμνημονεύτων ετών στην Κύπρο είχε τεράστιες περιουσίες. Γνωστή η ιστορία το πώς διαχειριζόταν αυτές τις περιουσίες μετά η αποικιοκρατική κυβέρνηση. Δεν λάμβανε υπόψη τους νόμους των Οθωμανών, τα πωλούσε, τα ενοικίαζε κ.λπ.  Και γι’ αυτή την κακοδιαχείριση πλήρωσε αποζημίωση στο ΕΒΚΑΦ. Μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1960, οι Τ/κ μάζεψαν τις απαιτήσεις τους ύψους 4 εκ. στερλινών και στις διαπραγματεύσεις των Κουτσιούκ και Ντενκτάς οι Άγγλοι μείωσαν το ποσό των 4 εκ. σε 1,5. Το μισό κατατέθηκε στους λογαριασμούς των δύο, ως επείγουσα βοήθεια στην τ/κ κοινότητα και το 1 εκ. στην Τουρκική Κοινοτική Συνέλευση. Αυτά τα χρήματα ο  Κουτσιούκ τα παραλάμβανε και στο όνομα του ΕΒΚΑΦ. Άρα οι απαιτήσεις τους σήμερα δεν έχουν ισχύ. Υπήρξε εξόφληση.

Υπάρχει ακόμα και δεδικασμένο από την υπόθεση Ξενίδη/Αρέστη, όπου το ΕΔΑΔ απέρριψε απαίτηση της Τουρκίας ότι η περιουσία ανήκει στο ΕΒΚΑΦ.

Το ΕΒΚΑΦ ζήτησε και δήλωση «δικαστηρίου» στα κατεχόμενα ότι του ανήκει ολόκληρο το Βαρώσι. Στην απουσία ένστασης από την άλλη πλευρά, και αφού δεν ακούστηκαν οι ιδιοκτήτες, το δικαστήριο είπε «ναι, είναι δικό σας».

Διαδικαστικά, στο ΕΔΑΔ, που έχει καταλήξει μία από αυτές τις υποθέσεις, η Τουρκία έχει χρόνο μέχρι τις 4 Νοεμβρίου να δώσει απάντηση στις θέσεις της αιτήτριας εταιρείας και έχει και η Κυπριακή Δημοκρατία υποχρέωση να ειδοποιήσει το ΕΔΑΔ κατά πόσο τελικά θα συμμετέχει στη διαδικασία. Από ό,τι μαθαίνω η Κυπριακή Δημοκρατία θα υποστηρίξει τους αιτητές. Ευελπιστώ ότι η υποστήριξη αυτή θα είναι σε σχέση με τη μεθοδολογία για υπολογισμό των αποζημιώσεων.

Δηλαδή;

Το μεγάλο πρόβλημα στην υπόθεση αυτή δεν είναι τόσο αν ανήκει η περιουσία στο ΕΒΚΑΦ ή όχι. Έχουμε καλά στοιχεία για να αποδείξουμε ότι το αφήγημα ΕΒΚΑΦ δεν ευσταθεί. Και αυτό πιστεύω θα το κερδίσουμε. Εκεί που υπάρχει θέμα συζήτησης είναι: Εφόσον διαπιστωθεί η παραβίαση, εφόσον αποφασίσει το δικαστήριο ότι πράγματι έγινε ζημιά και υπήρξε στέρηση της περιουσίας, πώς θα κοστολογήσουμε αυτή τη ζημιά; Η ε/κ θεωρία λέει ότι πρέπει να υπολογιστεί η απώλεια χρήσης με βάση την αξία των ενοικίων στο Παραλίμνι και η τ/κ θεωρία λέει ότι πρέπει να υπολογίσουμε τα ενοίκια με βάση τις αξίες των ενοικίων στη Σαλαμίνα, ας πούμε. Οι Ε/κ ζητούν υψηλά ενοίκια και οι Τ/κ δέχονται να δώσουν χαμηλά ενοίκια. Ποιαν από τις δύο τιμές να πάρουμε για να υπολογίσουμε την αξία που θα δοθεί για την αποζημίωση χρήσης; Δυστυχώς, δεν έχει βρεθεί συμφωνημένη λύση στο Κυπριακό μέχρι σήμερα, ενώ θα μπορούσαν οι ηγέτες να συμφωνούσαν αυτή τη μεθοδολογία. Δεν συμφώνησαν, εξ ου και το θέμα κατέληξε στο ΕΔΑΔ. Γι’ αυτό και ζητούμε τη βοήθεια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Άλλο είναι να λέει ο ιδιώτης εκτιμητής ότι αυτές είναι οι αξίες και από την άλλη να έχει τους επίσημους Τούρκους εκτιμητές και άλλο να έχει την Κυπριακή Δημοκρατία, που αυτή εκδίδει τις βεβαιώσεις και τα πιστοποιητικά ιδιοκτησίας και είναι αρμόδια να πει το ύψος της αποζημίωσης.

Ο φόβος, το Κυπριακό να μην καταντήσει νομικό ζήτημα εξακολουθεί να ελλοχεύει…

Το Κυπριακό είναι νομικό ζήτημα διότι οποιαδήποτε σχέση δύο ανθρώπων διέπεται από κάποια νομοθετική διάταξη. Είτε είναι φυσικά είτε είναι νομικά πρόσωπα. Όσο πιο πολύ συζητούμε τη νομική διάσταση πάνω στην οποία μπορεί να επιλυθεί το Κυπριακό, τόσο πιο απλά είναι τα πράγματα, διότι κατά τη δική μου άποψη το δίκαιο, όπως αυτό εκφράζεται μέσω των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είναι με το μέρος μας.

Η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος

Για την υπόθεση του Τ/κ στον Τακτακαλά, που διεκδικεί την περιουσία του (σήμερα είναι το σχολείο του Αγίου Κασιανού) τι έχετε να πείτε;

Η Κυπριακή Δημοκρατία έπρεπε να είχε απαλλοτριώσει αυτή την περιουσία για το δημόσιο σκοπό τον οποίο χρησιμοποιεί έκτοτε. Όμως δεν το έχει κάνει. Κατά συνέπεια, η Κυπριακή Δημοκρατία θα κληθεί τώρα να το κάνει, με σημερινές αξίες, αλλά θα πρέπει επίσης να πληρώσει και την απώλεια χρήσης, δηλαδή τα διαφυγόντα ενοίκια από το 1963 μέχρι σήμερα κι επιπλέον τόκους. Η Κυπριακή Δημοκρατία θα έπρεπε να το είχε συμβιβάσει και να μην το αφήσει να φτάσει στα δικαστήρια, γιατί αυτού του είδους ο σφετερισμός της περιουσίας δεν είναι διαφορετικός από αυτόν που γίνεται στα κατεχόμενα από την Τουρκία. Είναι η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος.