Αφήνονται μαζί με τα κτίρια στο Νοσοκομείο Αθαλάσσας

Στην Κύπρο το μοναδικό νοσοκομείο για ψυχικά νοσούντες ασθενείς είναι το Νοσοκομείο Αθαλάσσας και απασχολεί την κοινή γνώμη και τα ΜΜΕ πολύ συχνά όχι για το εξαίρετο έργο που επιτελεί -αυτό επιτυγχάνεται λόγω του εξειδικευμένου προσωπικού που δίνει απανωτές μάχες για κατάλληλη και ασφαλή φροντίδα των ασθενών- αλλά για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει.

 Η έλλειψη κοινωνικών υπηρεσιών δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο το έργο της αποκατάστασης των ασθενών, καθώς το νοσηλευτικό προσωπικό καλείται να εκτελεί και χρέη κοινωνικού λειτουργού στο ήδη βεβαρημένο του καθηκοντολόγιο. Μπορεί η νέα Υπουργός Υγείας να μην ευθύνεται για την κατάσταση στο Νοσοκομείο Αθαλάσσας ή για τη γενικότερη, κατά γενική ομολογία, άθλια κατάσταση του τομέα Ψυχικής Υγείας, ωστόσο θα πρέπει να παρέμβει ουσιαστικά και αποτελεσματικά για να αλλάξουν άμεσα τα κακώς κείμενα, τα οποία είναι αμέτρητα.

Του Κυριάκου Λοΐζου

Τη Δευτέρα 10 Απριλίου η Υπουργός Υγείας Πόπη Κανάρη πραγματοποίησε επίσκεψη στο Νοσοκομείο Αθαλάσσας, με σκοπό να ενημερωθεί για την πορεία των εργασιών ανέγερσης του Κέντρου Ψυχικής Υγείας (Α’ φάση). Η επίσκεψη της υπουργού έγινε μερικά 24ωρα μετά την υπόθεση της μεταφοράς του ανήλικου στο Νοσοκομείο Αθαλάσσας εξαιτίας της υπερπληρότητας στο Τμήμα Ενδονοσοκομειακής Νοσηλείας Παιδιών και Εφήβων (ΤΕΝΕ) στο Μακάρειο Νοσοκομείο.

Πέραν πάσης αμφιβολίας, το Νοσοκομείο Αθαλάσσας δεν είναι κατάλληλος χώρος για νοσηλεία παιδιών και εφήβων, λόγω απουσίας εξειδικευμένων θεραπευτικών προγραμμάτων και διαδικασιών που απαιτούνται για την ποιοτική και ασφαλή νοσηλεία παιδιών και εφήβων, ωστόσο αυτό είναι ακόμα ένα λιθαράκι στα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζει ο τομέας της Ψυχικής Υγείας στην Κύπρο. Επιπλέον, ήταν και η αφορμή για να προκαλέσει για άλλη μια φορά την οργή των συντεχνιών των νοσηλευτών ψυχικής υγείας.

Είναι αποκαρδιωτικό να γράφουμε και να λέμε αυτονόητα πράγματα, όπως το ότι ένα Ψυχιατρικό Νοσοκομείο θα έπρεπε να είναι υψηλού επιπέδου και προδιαγραφών, ή ότι θα έπρεπε να υπάρχουν αρκετές κλίνες ή να μην υπάρχει υποστελέχωση σε ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό.

Στην Κύπρο, το μοναδικό νοσοκομείο για ψυχικά νοσούντες ασθενείς είναι το Νοσοκομείο Αθαλάσσας και απασχολεί την κοινή γνώμη και τα ΜΜΕ πολύ συχνά. Οι αναφορές γίνονται όχι για το εξαίρετο έργο που επιτελεί -αυτό επιτυγχάνεται λόγω του εξειδικευμένου προσωπικού που δίνει απανωτές μάχες για κατάλληλη και ασφαλή φροντίδα των ασθενών- αλλά για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Αυτό ανέφερε στη «Χαραυγή» ο Δομέτιος Σκουρουπάθης, εκπρόσωπος νοσηλευτών ψυχικής υγείας της Παγκύπριας Συντεχνίας Νοσηλευτών (ΠΑ.ΣΥ.ΝΟ.).

Το νοσοκομείο, είπε ο κ. Σκουρουπάθης, προβάλλεται για τις κάκιστες συνθήκες εργασίας, λόγω των πολύ παλιών κτιριακών εγκαταστάσεων, αλλά κυρίως για τη νοσηλευτική υποστελέχωση.

«Μετά από κινητοποιήσεις και στάσεις εργασίας της συντεχνίας μας για να προβάλει το πρόβλημα των κακών κτιριακών υποδομών, άρχισε η ανέγερση του νέου ψυχιατρικού νοσοκομείου, στο οποίο θα προσφέρεται στους ασθενείς ποιοτικότερη και ανθρώπινη νοσηλεία», υπογράμμισε. Επιπλέον, ανέφερε ότι η ΠΑ.ΣΥ.ΝΟ. χαιρέτισε την πρωτοβουλία αυτή, ωστόσο προβληματίζεται για το θέμα της χωρητικότητας, αφού το νέο νοσοκομείο θα διαθέτει 150 κλίνες σε μια περίοδο που καταγράφεται αυξημένη ροή εισαγωγών.

Ο εκπρόσωπος των νοσηλευτών ψυχικής υγείας της ΠΑ.ΣΥ.ΝΟ. εξέφρασε την ελπίδα πως θα περιοριστεί το πρόβλημα της υπερπληρότητας που, αυτή τη στιγμή, φθάνει στο 120% και θα ληφθούν τέτοιες αποφάσεις, ώστε να καλυφθούν οι αυξημένες ανάγκες.

«Πιστεύουμε πως ανάσα στο θέμα της υπερπληρότητας θα δώσει και η δημιουργία ενδιάμεσων κρατικών δομών, στις οποίες θα μπορούν να αποτείνονται οι ασθενείς που ολοκλήρωσαν τη θεραπεία τους στο νοσοκομείο, αλλά δεν είναι έτοιμοι για αυτόνομη διαβίωση. Αυτό είναι ένα πάγιο αίτημα της συντεχνίας, όπως και η ενίσχυση της κοινοτικής νοσηλευτικής ψυχικής υγείας και κοινοτικής ψυχιατρικής, καθώς πιστεύουμε πως αυτά θα συμβάλουν σε μεγάλο βαθμό στην αποσυμφόρηση του νοσοκομείου. Η συντεχνία μας απέστειλε στον ΟΚΥπΥ μελέτη για την αναγκαιότητα ενίσχυσης της κοινότητας, όμως δυστυχώς δεν υπήρξε οποιαδήποτε απάντηση», είπε ο κ. Σκουρουπάθης.

Πάντως, η​​​​​ έλλειψη κοινωνικών υπηρεσιών στο νοσοκομείο δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο το έργο της αποκατάστασης των ασθενών, καθώς το νοσηλευτικό προσωπικό καλείται να εκτελεί και χρέη κοινωνικού λειτουργού στο ήδη βεβαρημένο του καθηκοντολόγιο ένεκα της υποστελέχωσης και της υπερπληρότητας.

Όπως τόνισε ο εκπρόσωπος της συντεχνίας, το Νοσοκομείο Αθαλάσσας αποτελεί μια από τις πλέον υποβαθμισμένες μονάδες υγείας του τόπου.

Πρόσφατα, η Παγκύπρια Συντεχνία Νοσηλευτών και η Παγκύπρια Συντεχνία Κυβερνητικών Ιατρών σε κοινή επιστολή τους στην Υπουργό Υγείας κατήγγειλαν την πολύ σοβαρή κατάσταση που εκτυλίσσεται στις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας και συγκεκριμένα στο Τμήμα Ενδονοσοκομειακής Νοσηλείας Παιδιών και Εφήβων (ΤΕΝΕ) στο Μακάρειο Νοσοκομείο.

«Το Νοσοκομείο Αθαλάσσας δεν είναι κατάλληλος χώρος για νοσηλεία παιδιών και εφήβων, γιατί εκεί δεν λειτουργούν εξειδικευμένα θεραπευτικά προγράμματα και διαδικασίες που απαιτούνται για την ποιοτική και ασφαλή νοσηλεία παιδιών και εφήβων. Σύμφωνα με τα πρωτόκολλα, η ενδονοσοκομειακή νοσηλεία παιδιών και εφήβων απαιτεί ειδική και συνεχιζόμενη εκπαίδευση των λειτουργών ψυχικής υγείας σε εξατομικευμένες ψυχοκοινωνικές και ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις, σε παρεμβάσεις αποκλιμάκωσης (de-escalation) βίαιων συμπεριφορών και στην ασφαλή ακινητοποίηση ανήλικου ασθενούς», είπε ο Δομέτιος Σκουρουπάθης.

Οι δύο συντεχνίες κάλεσαν την Υπουργό Υγείας να παρέμβει άμεσα για την ενίσχυση της δομής αυτής για αποφυγή ενεργειών που λαμβάνονται και μπορεί να καταστούν επιζήμιες για τον ασθενή.

Γενικότερα, για τις απαράδεκτες συνθήκες στο νοσοκομείο έχει ασχοληθεί και η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η οποία και είχε ζητήσει να ανεγερθεί άμεσα νέο ψυχιατρικό νοσοκομείο.

Οι βουλευτές είχαν καταγράψει μια εξαιρετικά προσβλητική εικόνα: Κτιριακές εγκαταστάσεις από το 1964 και υποβαθμισμένη στελέχωση από επαγγελματίες -ψυχιάτρους και κλινικούς ψυχολόγους και εργοθεραπευτές. Καταγράφω χαρακτηριστικά μια παράγραφο από την έκθεση, που αξίζει προσοχής: «Για μια ακόμη φορά είδαμε με τα δικά μας μάτια κάτι το οποίο γνωρίζαμε και γνωρίζουμε εδώ και χρόνια, ότι οι συνθήκες νοσηλείας δεν μπορούν να μας κάνουν να νιώθουμε περήφανοι ως ένα ευρωπαϊκό κράτος. Είναι εικόνες οι οποίες θυμίζουν άλλες εποχές νοσηλείας σε ψυχιατρικά νοσοκομεία. Τα άτομα με ψυχιατρικά προβλήματα δεν είναι άτομα ενός κατώτερου Θεού και δεν μπορεί να νοσηλεύονται σε ένα νοσηλευτικό χώρο που κτίστηκε τη δεκαετία του ’60 που, παρά τις αναβαθμίσεις, οι συνθήκες είναι απαράδεκτες».

«Ελπίζουμε και πιστεύουμε ότι με την ανέγερση του νέου νοσοκομείου θα περιοριστούν τα προβλήματα και ασθενείς και επαγγελματίες υγείας θα μπορούν να συνεργάζονται σε ένα ασφαλές και κατάλληλο περιβάλλον για την υγεία και ασφάλεια του προσωπικού», κατέληξε ο κ. Σκουρουπάθης.

Από πλευράς της, η βουλεύτρια του ΑΚΕΛ και μέλος της Επιτροπής Υγείας της Βουλής, Μαρίνα Νικολάου, υπέδειξε ότι το πρόσφατο περιστατικό με τη μεταφορά του ανήλικου στην Αθαλάσσα επαναφέρει με δραματικό τρόπο την ανάγκη ενίσχυσης του συστήματος υπηρεσιών ψυχικής υγείας, των δημοσίων νοσηλευτηρίων και του κοινωνικού κράτους.

Ο σεβασμός στα δικαιώματα των ασθενών, είπε η κα Νικολάου, προϋποθέτει την ισότιμη και απρόσκοπτη προσβασιμότητα σε κατάλληλες και ποιοτικές δομές την ώρα που τις χρειάζονται.

«Το ΑΚΕΛ καλεί την κυβέρνηση και την Υπουργό Υγείας, τον ΟΚΥπΥ, να προωθήσουν, εντός χρονοδιαγραμμάτων, λύσεις στον τομέα της Ψυχικής Υγείας. Στο πλαίσιο ενός ισχυρού ΓεΣΥ οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας θα πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα», υπογράμμισε.

Η πρώτη παράγραφος του παρόντος κειμένου μπορεί φαινομενικά να αποτελεί έναν πρόλογο ή μία υπενθύμιση, ωστόσο εντάχθηκε επίτηδες για να καταδείξει τη γύμνια, αλλά κυρίως την αδιαφορία του κράτους. Μπορεί η νέα Υπουργός Υγείας να μην ευθύνεται για την κατάσταση στο Νοσοκομείο Αθαλάσσας ή για τη γενικότερη, κατά γενική ομολογία, άθλια κατάσταση του τομέα Ψυχικής Υγείας, ωστόσο θα πρέπει να παρέμβει ουσιαστικά και αποτελεσματικά για να αλλάξουν άμεσα τα κακώς κείμενα, τα οποία είναι αμέτρητα.

Δεν είναι απλώς ζήτημα παθογένειας, είναι ζήτημα προτεραιοτήτων, διότι άλλα πράγματα φτιάχνονται άμεσα ή δεν είχαν ποτέ πρόβλημα, και άλλα αφήνονται στο έλεος μέχρι τη στιγμή που θα γίνει κάτι πολύ σοβαρό, το οποίο θα κινητοποιήσει τον μηχανισμό. Δε χρειάζεται να λιώνουν τα κτίρια για να τα φτιάχνουμε και κυρίως δεν χρειάζεται να λιώνουν οι άνθρωποι σε δομές ψυχικής υγείας για να τους απλώσουμε χέρι.