Η ΑΗΚ πρέπει και µπορεί να επιβιώσει

Προϋπόθεση ένας στρατηγικός σχεδιασµός ο οποίος θα µπορεί να διασφαλίσει το όραµα της ΑΗΚ και να συµβάλει στην αποτελεσµατική αντιµετώπιση του ανταγωνισµού

Με την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο τοµέας ενέργειας έχει αλλάξει σηµαντικά

Με την έγκαιρη µείωση του κόστους παραγωγής η ΑΗΚ θα είναι σε πλεονεκτική θέση για µείωση των διατιµήσεών της

Να αξιοποιηθούν τα χρηµατοδοτικά προγράµµατα της ΕΕ για σταδιακή ολοκληρωµένη µετάβαση στις ΑΠΕ

Η βέλτιστη διαχείριση των µονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που διαθέτει η κάθε χώρα σε συνδυασµό µε τα κατάλληλα καύσιµα δεν είναι πλέον απλά µια επιλογή, είναι επιτακτική ανάγκη, γιατί η µη αποδοτική χρήση τους καταστρέφει το περιβάλλον και αλλάζει το κλίµα της γης. Το πρόσκαιρο οικονοµικό κέρδος όµως κατευθύνει τόσο τις προσωπικές όσο και τις εθνικές µας αποφάσεις σε θέµατα ενέργειας. Το κέρδος αυτό είναι πρόσκαιρο, γιατί µακροχρόνια η χρήση των µονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας µε τις υψηλότερες αποδόσεις και τις χαµηλότερες εκποµπές ρύπων έχει µεγαλύτερο οικονοµικό κέρδος και οφέλη. Αυτό το µακροχρόνιο οικονοµικό κέρδος θα είναι όχι µόνο για εµάς, αλλά και για το περιβάλλον και κυρίως έναντι των µελλοντικών γενεών.

 

Το νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον που δηµιουργήθηκε µε την ένταξή µας στην Ευρωπαϊκή Ένωση επιβάλλει στους παραγωγικούς φορείς της χώρας να γίνουν πιο ευέλικτοι και παραγωγικοί σε όλους ανεξαιρέτως τους τοµείς για να µπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις προκλήσεις των επόµενων δεκαετιών.

Με την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση την 1η Μαΐου του 2004, ο τοµέας της ενέργειας στην Κύπρο έχει αλλάξει σηµαντικά, µε τις πιο κάτω διαφοροποιήσεις:

– Ο Ευρωπαϊκός Στόχος και Πολιτική είναι πλέον η δηµιουργία µιας ενιαίας αγοράς ενέργειας µε ελεύθερη ροή ηλεκτρισµού και αερίου µεταξύ των χωρών της ΕΕ, σε ανταγωνιστικές τιµές και µε ποιότητα εξυπηρέτησης των καταναλωτών.

– Η υπάρχουσα φιλοδοξία της ΕΕ για το κλίµα και την ενέργεια για το 2030 είναι τουλάχιστον 40% περικοπές στις εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου από τα επίπεδα του 1990, τουλάχιστον 32% µερίδιο διείσδυσης στο ενεργειακό µείγµα για ΑΠΕ (Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας) και τουλάχιστον 32,5% βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης.

– Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τον Σεπτέµβριο του 2020 να αυξηθεί ο στόχος µείωσης των εκποµπών αερίων θερµοκηπίου το 2030, ώστε η ΕΕ να κινηθεί σε µια οικονοµία µε καθαρές µηδενικές εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου έως το 2050.

– Η ΑΗΚ αναµένεται να χάσει το µονοπώλιό της (δεσπόζουσα θέση), γιατί από την 1η Ιανουαρίου 2014 η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας έχει ελευθεροποιηθεί για όλους.

– Η ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισµού αναµένεται να λειτουργήσει εντός του 2023, µε τον ταυτόχρονο στόχο για έλευση του φυσικού αερίου το συντοµότερο δυνατό µέσω της ενδιάµεσης λύσης (πλωτή µονάδα ΕΤΥΦΑ-Προµηθέας).

– Το ηλεκτρικό σύστηµα της Κυπριακής ∆ηµοκρατίας έχει πλέον διασυνδεθεί µε το αντίστοιχο των Τουρκοκυπρίων ισχύος 400MW και υπάρχει σχεδιασµός να διασυνδεθεί µε την ΕΕ και το Ισραήλ µέχρι το ∆εκέµβριο του 2027.

– Τα κράτη-µέλη της ΕΕ καλούνται να πληρώνουν τις επιπλέον εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου που παράγουν. Το κόστος στην Κύπρο προστίθεται στην τιµή της kWh όσον αφορά την Ηλεκτροπαραγωγή.

Εποµένως, η χρήση του υδρογόνου, φυσικού αερίου, των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, καθώς και η ανάπτυξη συστηµάτων βελτιστοποίησης και αποτελεσµατικότερης χρήσης των διαθέσιµων µονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που διαθέτει η κάθε χώρα, είναι πλέον οι τοµείς στους οποίους πρέπει να επικεντρωθούν οι Παραγωγοί Ηλεκτρικής Ενέργειας και η ΕΕ µέσω των ∆ΣΜ (∆ιαχειριστών Συστηµάτων Μεταφοράς), αλλά και η Παγκόσµια Αγορά Ηλεκτρισµού.

Με βάση τα πιο πάνω νέα δεδοµένα, η ΑΗΚ για να µπορέσει να αντεπεξέλθει αλλά και να επιβιώσει πρέπει τάχιστα να υλοποιήσει/δρομολογήσει τα πιο κάτω:

– Επιδίωξη στενότερης συνεργασίας µε τον ∆ΣΜΚ (∆ιαχειριστής Συστήµατος Μεταφοράς Κύπρου) για καλύτερη διαχείριση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, µε προτεραιότητα στις αποδεδειγµένα πιο οικονοµικές µονάδες (στο καύσιµο και στις εκποµπές CO2).

– Άσκηση της επιρροής της για επίσπευση της διαδικασίας έλευσης του φυσικού αερίου.

– Οι διατιµήσεις της ΑΗΚ, σύµφωνα µε το νέο νοµοθετικό πλαίσιο, ρυθµίζονται από τη ΡΑΕΚ (Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου) επί τη βάση σχετικής µεθοδολογίας, βασική αρχή της οποίας είναι η σχέση κόστους και χρέωσης. Άρα µε την έγκαιρη µείωση του κόστους παραγωγής η Αρχή θα είναι σε πλεονεκτική θέση για µείωση των διατιµήσεών της έναντι του επερχόµενου ανταγωνισµού.

– Με την εισαγωγή του ανταγωνισµού – λειτουργία µε καύσιµο φυσικό αέριο της ΜΑΣΚ (Μονάδα Αεριοστρόβιλων Συνδυασµένου Κύκλου) 260ΜW από την εταιρεία PEC και των ΜΕΚ (Μηχανές Εσωτερικής Καύσης) 105ΜW από την εταιρεία Paramount Energy Corporation στην αγορά ηλεκτρισµού της Κύπρου- ο στόχος του ∆ΣΜΚ θα τείνει να είναι η ελαχιστοποίηση της συνολικής δαπάνης για την εξυπηρέτηση του φορτίου ηλεκτρικής ενέργειας σε κάθε Ηµέρα Κατανοµής, υπό όρους καλής και ασφαλούς λειτουργίας του Συστήµατος και διασφάλισης επαρκών εφεδρειών. Εποµένως, προτεραιότητα στο σύστηµα διανοµής και µεταφοράς θα έχει αυτός που έχει αποδεδειγµένα το χαµηλότερο κόστος παραγωγής (οικονοµικό συν περιβαλλοντικό).

– Πρέπει να τοποθετήσει έξυπνους µετρητές για την καταγραφή της κατανάλωσης καυσίµων, αλλά και για τη µέτρηση των εκποµπών αερίων για την κάθε µονάδα ξεχωριστά. Οι καταγραφές των µετρητών αυτών πρέπει να συµφωνούν µε τις µετρήσεις των δεξαµενών αποθήκευσης καυσίµων, για να θεωρούνται αξιόπιστα τα αποτελέσµατα και για πιο ουσιαστικό έλεγχο παραλαβής και κατανάλωσης. Επίσης, θα είναι σε θέση να εντοπίζουν άµεσα τυχόν δυσλειτουργίες των µονάδων παραγωγής.

– Εισαγωγή και δηµιουργία λογισµικών, τα οποία µε την ανάλυση των δεδοµένων θα µπορούν να δίνουν τις βέλτιστες λύσεις ανάλογα µε το σενάριο ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας.

– Με την πλήρη λειτουργία εντός του 2024 της έκτης µονάδας συνδυασµένου κύκλου δυναµικότητας ΜΑΣΚ 160MW της ΑΗΚ στο Βασιλικό, οι ατµοηλεκτρικές µονάδες 6x60MW µε καύσιµο το µαζούτ πρέπει να αποσυρθούν. Επίσης, οι αεριοστρόβιλοι 4×37,5MW και 1x38MW πρέπει να τίθενται σε παραγωγή µόνο για την κάλυψη απρόβλεπτων φορτίων αιχµής ή και βλαβών, λόγω του αυξηµένου κόστους λειτουργίας τους και εκποµπών CO2.

– Τοποθέτηση και εφαρµογή συστηµάτων Συµπαραγωγής Ηλεκτρισµού και Θερµότητας για περαιτέρω αύξηση της αποδοτικότητας των Ηλεκτροπαραγωγών Σταθµών και εξοικονόµησης ενέργειας. Πρέπει να γίνει άµεσα τεχνοοικονοµική µελέτη για την αξιοποίηση της θερµότητας που απορρίπτεται από τους ΗΣ (Ηλεκτροπαραγωγούς Σταθµούς), για εξυπηρέτηση ιδίως των ξενοδοχειακών µονάδων µε θερµικό φορτίο τον χειµώνα και ψυκτικό το καλοκαίρι.

– Μελέτη για κατασκευή νέων ΜΑΣΚ µε ΦΑ (Φυσικό Αέριο) στους ΗΣ Μονής και ∆εκέλειας, για εξαγωγή ηλεκτρισµού µέσω του υποθαλάσσιου καλωδίου.

– Νέα επικαιροποιηµένη Μελέτη για κατασκευή Χερσαίου Τερµατικού µε µονάδες ΜΑΣΚ µε ΦΑ, για συµπίεση και εξαγωγή υγροποιηµένου φυσικού αερίου στην ΕΕ.

– Αξιοποίηση Προγραµµάτων Χρηµατοδότησης ΕΕ για σταδιακή ολοκληρωµένη µετάβαση στις ΑΠΕ και στην παραγωγή/αποθήκευση υδρογόνου για χρήση του ως κύριου καυσίµου, στις µονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

– Πλήρης ανάπτυξη/βελτίωση και λειτουργία συστηµάτων διασφάλισης της ποιότητας ISO9001, διεύθυνσης ολικής ποιότητας, περιβάλλοντος ISO14001 και ασφάλειας και υγείας στον εργασιακό χώρο OHSAS18001, για εκµηδενισµό των λαθών και των επικαλύψεων στις αρµοδιότητες και στις διαδικασίες.

– Παροχή κινήτρων και υποκίνησης στο προσωπικό για υλοποίηση των στρατηγικών στόχων.

[…]

– Οι ανανεώσιµες πηγές και ιδίως τα φωτοβολταϊκά πλαίσια κερδίζουν συνεχώς µερίδιο αγοράς στην προµήθεια ηλεκτρικής ενέργειας στην Κύπρο και στην ΕΕ, εποµένως η ΑΗΚ πρέπει να µελετήσει το ενδεχόµενο αξιοποίησης του χώρου των ΗΣ της Μονής, ∆εκέλειας ή και άλλων διαθέσιµων χώρων, για κατασκευή εργοστασίων παραγωγής φωτοβολταϊκών πλαισίων και αποθήκευσης ενέργειας για εγχώρια χρήση αλλά και για εξαγωγές.

– Οι δεξαµενές καυσίµων στους ΗΣ Μονής, ∆εκέλειας και Βασιλικού µε την έλευση του φυσικού αερίου µπορούν να ενοικιαστούν στον ΚΟ∆ΑΠ (Κυπριακό Οργανισµό ∆ιαχείρισης Αποθεµάτων Πετρελαιοειδών) για αποθήκευση στρατηγικών αποθεµάτων καυσίµου, µε άµεση αξιοποίηση των τεσσάρων δεξαµενών µαζούτ του ΗΣ Μονής που παραµένουν διαθέσιµες από το 2013, παρόλο που έχουν επισκευαστεί και ετοιµαστεί γι’ αυτόν το σκοπό.

Χρίστος Α. Παφίτης

BEng, BSc, MBA, MBA&MPA, MSc, MPA, PhD candidate – ∆ιορισµένο μέλος ΠΕ Λεµεσού ETEK & VDI

Τα πιο πάνω αποτελούν προκαταρκτικά συµπεράσµατα διδακτορικής διατριβής µε θέµα «Οικονοµική Ανάλυση και Βελτιστοποίηση Ενεργειακών και Περιβαλλοντικών Πολιτικών στον Τοµέα της Ηλεκτροπαραγωγής, µε τη χρήση του Φυσικού Αερίου ως Βασικού Καυσίµου», στο Τµήµα Χηµικών Μηχανικών του ΤΕΠΑΚ.

 

Ο στρατηγικός σχεδιασµός και η υλοποίησή του  

Με βάση τις πιο πάνω εισηγήσεις, ο Υπουργός Ενέργειας, το ∆ιοικητικό Συµβούλιο της Αρχής, η ∆ιεύθυνση καθώς και οι συντεχνίες πρέπει να συνεργαστούν µεταξύ τους και να συµβάλουν σε έναν τριετές (2023-2025) στρατηγικό σχεδιασµό. Ο σχεδιασµός αυτός θα πρέπει να µπορεί να διασφαλίσει το όραµα της ΑΗΚ «να είναι πρωταγωνιστής σε θέµατα ενέργειας και υπηρεσιών», αλλά και να συµβάλει στην αποτελεσµατική υποκίνηση όλου του προσωπικού στην επίτευξη των επιχειρησιακών στόχων και την αποτελεσµατική αντιµετώπιση του ανταγωνισµού. Ο ανταγωνισµός απαιτεί γρήγορες κινήσεις, αποφασιστικότητα και ευελιξία.

Από τη στιγµή που θα υιοθετηθεί ο στρατηγικός σχεδιασµός, πρέπει να καταρτιστεί µία ανώτατη διευθυντική οµάδα, η οποία θα συντονίζει και θα ελέγχει τα χρονοδιαγράµµατα για την εκτέλεση των διαφόρων εργασιών και θα προβαίνει στις απαιτούµενες διορθωτικές ενέργειες, δίνοντας την αναγκαία πληροφόρηση σε όλα τα εµπλεκόµενα τµήµατα.

Η επιβίωση πλέον των οργανισµών θα εξαρτηθεί από την κατανόηση της παγκόσµιας αγοράς και των νέων αναγκών που δηµιουργούνται για αξιοποίηση όλων των παραγωγικών µέσων της µε τον πιο βέλτιστο τρόπο. Η συνεχής βελτίωση των συντελεστών παραγωγής δεν είναι σήµερα µόνο ένα σύνθηµα των οικονοµολόγων, αλλά µία επιτακτική ανάγκη επιβίωσης. Όπως έχει πει και ο Dr. Edward Deming, δεν είσαι αναγκασµένος να το κάνεις, η επιβίωση δεν είναι αναγκαστική.