Του Κωνσταντίνου Ζαχαρίου
Η Κύπρος είναι πρωταθλήτρια στην ακρίβεια στο ηλεκτρικό ρεύμα, ενώ η κατάσταση αναμένεται να επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο τους επόμενους μήνες, αφού έρχονται νέες μεγάλες αυξήσεις.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας, στο τέλος του πρώτου εξαμήνου η τιμή ανά κιλοβατώρα στην Κύπρο για τους μη οικιακούς χρήστες έφτασε στα 0.1786 ευρώ, σε σύγκριση με 0.1573 ευρώ στην ΕΕ -αυξήθηκε δηλαδή κατά 13,5% περισσότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ. Ως εκ τούτου, η Κύπρος βρίσκεται στην τέταρτη θέση με το υψηλότερο κόστος στο ρεύμα για τους μη οικιακούς χρήστες, πίσω από τη Δανία (0.2503 ευρώ ανά κιλοβατώρα), τη Γερμανία (0.2239 ευρώ) και την Ιταλία (0.1837 ευρώ). Από την άλλη πλευρά, οι χώρες με το χαμηλότερο κόστος είναι η Φινλανδία (0.0838 ευρώ), η Σουηδία (0.0961 ευρώ) και το Λουξεμβούργο (0.1037 ευρώ)
Όσον αφορά τους οικιακούς χρήστες, η κατάσταση είναι ελαφρώς καλύτερη, αφού το κόστος στην Κύπρο (0.1976 ευρώ ανά κιλοβατώρα) είναι κοντά στον μέσο όρο της ΕΕ (0.2192 ευρώ). Σημειώνεται, ωστόσο, ότι παρά την έκτακτη μείωση στους λογαριασμούς της ΑΗΚ της τάξης του 10%, η τιμή στην Κύπρο σημείωσε μεγάλη αύξηση της τάξης του 16,4% σε σύγκριση με το προηγούμενο εξάμηνο (δεύτερο εξάμηνο του 2020: 0.1698 ευρώ ανά κιλοβατώρα), ενώ στην ΕΕ η αύξηση περιορίστηκε στο 2,7% (0.2134 ευρώ).
Το ανησυχητικό είναι ότι προβλέπονται νέες αυξήσεις στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος. Σύμφωνα με στοιχεία της ΑΗΚ, το Νοέμβριο η μέση μηνιαία σταθμική τιμή καυσίμων έφτασε στα 705,16 ευρώ, σε σύγκριση με 549,06 ευρώ τον προηγούμενο μήνα. Δηλαδή αυξήθηκε κατά 28,4%. Σημειώνεται μάλιστα ότι η τάση είναι αυξητική και δεν αναμένεται να αντιστραφεί το αμέσως επόμενο διάστημα. Ενδεικτικά, τον Ιανουάριο η μέση μηνιαία σταθμική τιμή καυσίμων ήταν 393,35 ευρώ. Δηλαδή από την αρχή του έτους μέχρι σήμερα αυξήθηκε κατά 79,3%, σπάζοντας κάθε προηγούμενο ρεκόρ.
Βαρύτατες οι ευθύνες της κυβέρνησης
Οι υψηλές τιμές του ρεύματος στην Κύπρο συνδέονται κυρίως με την καθυστέρηση στη λήψη αποφάσεων όσον αφορά την έλευση φυσικού αερίου, το άνοιγμα της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού και τη διείσδυση των ΑΠΕ στο ηλεκτρικό ισοζύγιο.
Το 2011 η Κύπρος βρισκόταν ένα βήμα πριν την υπογραφή συμβολαίων για έλευση φθηνού φυσικού αερίου, αλλά οι νυν κυβερνώντες φρόντισαν να υποσκάψουν και να ακυρώσουν τη συμφωνία ξηλώνοντας στη συνέχεια και όλο το σχεδιασμό. Ως αποτέλεσμα αυτού, δέκα χρόνια μετά η Κύπρος δεν διαθέτει ακόμη φθηνό φυσικό αέριο, ενώ πληρώνει και βαριά πρόστιμα λόγω των εκπομπών ρύπων. Υπολογίζεται ότι το κόστος από τη μη χρήση φυσικού αερίου την περίοδο 2020-2022 θα ανέλθει στα 200 εκατ. ευρώ περίπου.
Όσον αφορά το άνοιγμα της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού, το αρχικό χρονοδιάγραμμα ήταν για τον Ιούλιο του 2016. Τα σχετικά νομοσχέδια κατατέθηκαν όμως μόλις πρόσφατα και ψηφίστηκαν άρον-άρον, αφού ελλόχευε ο κίνδυνος επιβολής κυρώσεων από την ΕΕ.
Ακόμη χειρότερη είναι η κατάσταση σε σχέση με τη διείσδυση των ΑΠΕ στο ηλεκτρικό ισοζύγιο, αφού και εδώ υπάρχουν σοβαρές καθυστερήσεις.
Η επόμενη μέρα
Η συζήτηση για μείωση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος ξεκίνησε με πρωτοβουλία του ΑΚΕΛ. Μάλιστα τον Σεπτέμβριο ο ΓΓ του ΑΚΕΛ, Στέφανος Στεφάνου, έστειλε σχετικές επιστολές στον Πρόεδρο Αναστασιάδη και την Υπουργό Ενέργειας, Νατάσα Πηλείδου. Η πίεση από το κόμμα της Αριστεράς έφερε αποτέλεσμα, αφού επεκτάθηκε η μείωση κατά 10% στους λογαριασμούς του ρεύματος μέχρι τον Φεβρουάριο του 2022. Ωστόσο για μεγάλο χρονικό διάστημα η κυβέρνηση αρνείτο να συζητήσει τις άλλες τρεις προτάσεις τις οποίες κατέθεσε το ΑΚΕΛ για μείωση του ΦΠΑ στο ρεύμα από 19% σε 9%, αξιοποίηση των εσόδων από το εμπόριο ρύπων, ώστε να στηριχθούν με στοχευμένο τρόπο τα ευάλωτα νοικοκυριά, και κατάργηση της επιβολής ΦΠΑ πάνω στο φόρο κατανάλωσης στα καύσιμα, ώστε να μειωθεί το συνολικό κόστος των καυσίμων για τους καταναλωτές.
Πρόσφατα –υπό το βάρος και της πίεσης της κοινωνίας, αφού η πρόταση του ΑΚΕΛ αγκαλιάστηκε από το σύνολο των υπολοίπων κομμάτων– η κυβέρνηση έκανε στροφή υιοθετώντας εν μέρει την πρόταση του ΑΚΕΛ. Ωστόσο υπάρχουν τέσσερις σημαντικές διαφορές μεταξύ της πρότασης ΑΚΕΛ και αυτής της κυβέρνησης.
- Η πρόταση του ΑΚΕΛ για μείωση του ΦΠΑ στο ρεύμα από 19% σε 9% δίνει τη δυνατότητα για επέκταση του μέτρου για όσο διάστημα θα διαρκέσει η κρίση, ενώ η πρόταση της κυβέρνησης είναι μόνο για τρεις μήνες. Σημειώνεται ότι, εάν εφαρμοστεί η πρόταση της κυβέρνησης, τον Μάρτιο του 2022 τα τιμολόγια της ΑΗΚ θα φουσκώσουν αυτόματα κατά 20%, αφού εκτός από την επαναφορά του ΦΠΑ στο 19%, θα λήξει και το μέτρο της μείωσης κατά 10%.
- Το ΑΚΕΛ πρότεινε αξιοποίηση των εσόδων από το εμπόριο ρύπων, ώστε να στηριχθούν με στοχευμένο τρόπο τα ευάλωτα νοικοκυριά. Το μέτρο περιλαμβάνεται στην «εργαλειοθήκη» την οποία ανακοίνωσε η Κομισιόν. Αντί αυτού, η κυβέρνηση πρότεινε την περαιτέρω μείωση του ΦΠΑ από 9% σε 5%, αλλά μόνο για τους ευάλωτους καταναλωτές, οι οποίοι είναι ενταγμένοι στη διατίμηση 08 (περίπου 15 χιλιάδες) και μόνο για έξι μήνες.
- Η πρόταση του ΑΚΕΛ για μείωση του ΦΠΑ στο ρεύμα από 19% σε 9% καλύπτει και τις επιχειρήσεις. Αντίθετα, η πρόταση της κυβέρνησης αφήνει εκτός τους αυτοτελώς εργαζόμενους καθώς και τις πολύ μικρές επιχειρήσεις που δεν είναι εγγεγραμμένες στον ΦΠΑ.
- Με την πρόταση του ΑΚΕΛ μπορεί να στηριχθεί η ρευστότητα των επιχειρήσεων και να περιοριστεί το κύμα ακρίβειας. Αντίθετα, με την πρόταση της κυβέρνησης δεν αλλάζει οτιδήποτε σε σχέση με την ακρίβεια.
Υψηλές τιμές μέχρι την άνοιξη του 2022
Η πιο σημαντική διαφορά μεταξύ της πρότασης του ΑΚΕΛ και αυτής της κυβέρνησης είναι η χρονική διάρκεια που θα παραμείνει σε ισχύ ο μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ στο ρεύμα.
Η πρόταση του ΑΚΕΛ είναι ανοικτή και δίνει τη δυνατότητα για επέκταση του μέτρου για όσο διάστημα θα διαρκέσει η κρίση, ενώ η πρόταση της κυβέρνησης αφορά μόνο τρεις μήνες.
Σημειώνεται ότι η Κομισιόν στην ανακοίνωσή της για τα μέτρα τα οποία μπορούν να λάβουν τα κράτη – μέλη της ΕΕ για αντιμετώπιση της αύξησης των τιμών στον τομέα της Ενέργειας, αναφέρει ότι «οι τιμές χονδρικής πώλησης του φυσικού αερίου ενδέχεται να παραμείνουν υψηλές κατά τους χειμερινούς μήνες και να μειωθούν την άνοιξη, όταν η κατάσταση αναμένεται να σταθεροποιηθεί». Σημειώνεται ωστόσο ότι «οι τιμές θα παραμείνουν υψηλότερες από τον μέσο όρο των τελευταίων ετών», χωρίς να αποκλείεται περαιτέρω αστάθεια για γεωπολιτικούς, τεχνολογικούς και οικονομικούς λόγους.
Τσουνάμι ακρίβειας και 180 χιλιάδες σε ενεργειακή φτώχεια
Η ραγδαία αύξηση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος κατά τους τελευταίους μήνες έχει προκαλέσει τσουνάμι ανατιμήσεων σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες.
Τον Οκτώβριο η ακρίβεια έφτασε σε επίπεδα ρεκόρ, αφού ο πληθωρισμός σημείωσε αύξηση της τάξης του 4,4% σε σχέση με τον αντίστοιχο περσινό μήνα. Μάλιστα ο δείκτης στην κατηγορία «Στέγαση, Ύδρευση, Ηλεκτρισμός και Υγραέριο» αυξήθηκε με ρυθμό 15,5%, ενώ στην κατηγορία των «Μεταφορών» αυξήθηκε με ρυθμό 13%. Αυξήσεις σημειώθηκαν επίσης στα τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά (+1,7), τα είδη ένδυσης και υπόδησης (+1,6%), τα είδη επίπλωσης, οικιακού εξοπλισμού και προϊόντων καθαρισμού (+2%).
Εν τω μεταξύ, η Κύπρος είναι πρωταθλήτρια στην ενεργειακή φτώχεια, αφού με βάση στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας 180.000 ζουν σε νοικοκυριά τα οποία αδυνατούν οικονομικά να έχουν επαρκή θέρμανση στο σπίτι τους. Σε ποσοστό η ενεργειακή φτώχεια στην Κύπρο βρίσκεται στο 21% και είναι το τρίτο πιο υψηλό στην ΕΕ, μετά τη Βουλγαρία (27%) και τη Λιθουανία (23%). Ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι 8%!
Σημειώνεται επίσης ότι με βάση στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας 188 χιλιάδες βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας ή/και κοινωνικού αποκλεισμού, κυρίως λόγω χαμηλών εισοδημάτων, ενώ 73 χιλιάδες αντιμετωπίζουν σοβαρές υλικές στερήσεις, αφού αδυνατούν να καλύψουν βασικές ανάγκες, όπως η πληρωμή της δόσης ή του ενοικίου, ή/και των λογαριασμών του ρεύματος και του νερού.
Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy