Της Δρος Άντρης Βαρνάβα Τέλλο*
Εκστρατεία EUChooseSafeFood 2023 της Αρχής Ασφάλειας Τροφίµων της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες η συχνότητα εµφάνισης των τροφικών αλλεργιών έχει καταγράψει σηµαντική αύξηση ιδιαιτέρα στις ανεπτυγµένες χώρες, πιθανόν λόγω των αλλαγών που παρατηρούνται στις διατροφικές τους συνήθειες. Στην Ευρώπη ειδικά, ο αριθµός των ατόµων µε τροφικές αλλεργίες υπολογίζεται να ξεπερνά τα 20 εκατοµµύρια. […]
Η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίµων αποτελεί το αρµόδιο σώµα για την παροχή επιστηµονικών συµβουλών, στη βάση των οποίων προωθούνται προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή νοµοθετικές και κανονιστικές ρυθµίσεις για την προστασία των Ευρωπαίων καταναλωτών από κινδύνους που σχετίζονται µε τα τρόφιµα. Ως αποτέλεσµα, έχει καθοριστεί µε σχετική νοµοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατάλογος µε 14 κατηγορίες ουσιών ή προϊόντων που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες και των οποίων η σήµανση στα τρόφιµα είναι υποχρεωτική (Κανονισµός (ΕΕ) 1169/2011).
Ο κατάλογος αυτός, ο οποίος δύναται να αναθεωρείται σύµφωνα µε την εξέλιξη της επιστηµονικής γνώσης, σήµερα περιλαµβάνει τα ακόλουθα: ∆ηµητριακά που περιέχουν γλουτένη (σιτάρι, κριθάρι κ.α.), γάλα, αβγά, καρπούς µε κέλυφος (αµύγδαλα, καρύδια, φουντούκια, κ.α.), αραχίδες (αράπικα φιστίκια), σόγια, ψάρια, καρκινοειδή, µαλάκια, σέλινο, λούπινο, σπόροι σησαµιού, διοξείδιο του θείου και θειώδεις ενώσεις και σινάπι.
Όλα τα τρόφιµα που πωλούνται στην Ε.Ε., τα οποία περιέχουν µια ή περισσότερες ουσίες του καταλόγου, οφείλουν να φέρουν σχετική σήµανση για την ασφαλή επιλογή των τροφίµων που θα καταναλώσουν οι πολίτες. […] Η σήµανση των µη προσυσκευασµένων τροφίµων πρέπει επίσης να είναι διαθέσιµη στον καταναλωτή ανά πάσα στιγµή, είτε στον τιµοκατάλογο που δίνεται στον πελάτη εστιατορίου (µενού) είτε σε περίοπτη θέση στο χώρο πώλησης των µη προσυσκευασµένων τροφίµων.
Σε περίπτωση που δεν µπορεί να αποκλειστεί η διασταυρούµενη επιµόλυνση κάποιου τροφίµου µε αλλεργιογόνες ουσίες, τότε η συσκευασία πρέπει να φέρει κατάλληλη δήλωση όπως: «Μπορεί να περιέχει ίχνη… όνοµα αλλεργιογόνου/ων ουσίας/ιών», «Πιθανόν να περιέχει ίχνη… όνοµα αλλεργιογόνου/ων ουσίας/ιών», «Παρασκευάζεται σε υποστατικό που επεξεργάζεται… όνοµα αλλεργιογόνου/ων ουσίας/ιών». […] Συνίσταται ιδιαίτερη προσοχή στην ανεξέλεγκτη χρήση των πιο πάνω σηµάνσεων από τους παραγωγούς τροφίµων, καθώς αυτό µειώνει τις διατροφικές επιλογές για τα άτοµα µε αλλεργίες ή δυσανεξίες.
Στην παρασκευή τροφίµων η διασταυρούµενη επιµόλυνση µπορεί να συµβεί στη διαδικασία παραγωγής των τροφίµων, όταν µια αλλεργιογόνος ουσία, που δεν περιλαµβάνεται στη συνταγή του προϊόντος τροφίµου, εισέλθει στη διαδικασία παρασκευής, µέσω κοινών γραµµών παραγωγής, επαφής µε σκεύη, επιφάνειες ή αντικείµενα ή µέσω των πρώτων υλών που χρησιµοποιούνται.
Η ανεξέλεγκτη χρήση των πιο πάνω σηµάνσεων από τους παραγωγούς τροφίµων µειώνει τις διατροφικές επιλογές για τα άτοµα µε αλλεργίες ή δυσανεξίες.
Κάθε χρόνο οι Υγειονοµικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας σε συνεργασία µε τα διαπιστευµένα εργαστήρια του Γενικού Χηµείου του Κράτους εφαρµόζουν επίσηµο πρόγραµµα δειγµατοληψίας και αναλύσεων τροφίµων, µε σκοπό τη διερεύνηση και εντοπισµό ουσιών που προκαλούν αλλεργία ή δυσανεξία και που δεν αναγράφονται στα συστατικά τους.
Για το σκοπό αυτό το 2022 λήφθηκαν 342 δείγµατα τροφίµων για ανάλυση. Από αυτά, ποσοστό 2,3% βρέθηκε να περιέχουν αλλεργιογόνο ουσία, χωρίς αυτή να αναγράφεται στη σήµανσή τους. Στις περιπτώσεις αυτές λήφθηκαν τα αναγκαία µέτρα από τις Υγειονοµικές Υπηρεσίες, έτσι ώστε να ενηµερωθούν οι καταναλωτές αλλά και να συµµορφωθούν οι υπεύθυνοι των επιχειρήσεων.
Πιο συγκεκριµένα, την τελευταία δεκαετία έχουν αναλυθεί περισσότερα από 3.000 δείγµατα τροφίµων για αλλεργιογόνες ουσίες. Ποσοστό 4,9% των εξετασθέντων δειγµάτων περιείχαν αλλεργιογόνο ουσία χωρίς να υπάρχει η σχετική σήµανση, όπως αυτό προνοείται από τη νοµοθεσία. Τη θέση µε το υψηλότερο ποσοστό στα µη συµµορφούµενα δείγµατα κατέχουν οι πρωτεΐνες γάλακτος (12,9%), ακολουθούν οι καρποί µε κέλυφος (12,4%) και το σουσάµι (7,9%). Αναλυτικότερα τα µη συµµορφούµενα δείγµατα ως προς:
– Τις πρωτεΐνες γάλακτος, αφορούσαν κυρίως νηστίσιµα προϊόντα όπως πίτσες, τυριά, µαύρες σοκολάτες, δηµητριακά, χαλβάδες και συµπληρώµατα διατροφής.
– Τους καρπούς µε κέλυφος, αφορούσαν κυρίως προϊόντα αρτοποιείου / ζαχαροπλαστείου όπως κεραστικά, λουκούµια, σοκολάτες, µπισκότα και σουτζούκοι.
– Το σουσάµι αφορούσαν είδη αρτοποιείου και µπιφτέκια.
Στην τροφική αλλεργία, η αποφυγή της αλλεργιογόνου ουσίας είναι εξαιρετικά σηµαντική για την προστασία της υγείας ή και της ζωής των ατόµων που πάσχουν από αλλεργίες, καθώς οι συνέπειες δεν είναι καθόλου αµελητέες. Για το σκοπό αυτό επιβάλλεται η σωστή ενηµέρωση των πολιτών. Εν κατακλείδι, πρώτιστος σκοπός των ελέγχων είναι η προστασία της υγείας των καταναλωτών, παράλληλα όµως οι διαχρονικοί και συνεχόµενοι έλεγχοι συνέβαλαν στο να συνειδητοποιήσουν οι παραγωγοί την ευθύνη που έχουν απέναντι στους καταναλωτές και την υποχρέωσή τους να εφαρµόζουν πιστά τη νοµοθεσία.
* Ανώτερη Χηµικός, Γενικό Χηµείο του Κράτους
Aκολουθήστε μας στο Google News
