Αναγκαία η αποσαφήνιση της εποπτείας καταδικασθέντων για αδικήματα σεξουαλικής φύσης κατά ανηλίκων

Απουσία ελέγχου σε όσα ο νόμος επιτάσσει

Της Ελένης Κωνσταντίνου

Κενά εντοπίζονται στην εφαρμογή της νομοθεσίας

Αμέλεια ή παράλειψη εκ μέρους του κράτους να παραπέμψει στη δικαιοσύνη καταγγελίες που αφορούν σεξουαλική κακοποίηση/παρενόχληση παιδιών

Το θέμα που αφορά στο θεραπευτικό/υποστηρικτικό πλαίσιο που ακολουθείται σε παιδιά που έχουν κακοποιηθεί-παρενοχληθεί σεξουαλικά και το πλαίσιο σε περιπτώσεις που η καταγγελία γίνεται μετά την ενηλικίωση του παιδιού θα απασχολήσει αύριο Δευτέρα την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βουλής. Παράλληλα, στην προηγούμενη συνεδρία της η Επιτροπή εξέτασε τον τρόπο αξιολόγησης του Αρχείου Καταδικασθέντων για Σεξουαλικά Αδικήματα σε Βάρος Παιδιών, τη λειτουργία της Αρχής Εποπτείας Καταδικασθέντων για Αδικήματα Σεξουαλικής Φύσης κατά Ανηλίκων και τις ευθύνες της Πολιτείας και των αρμόδιων υπηρεσιών σε περιπτώσεις αμέλειας παραπομπής στη δικαιοσύνη καταγγελιών που αφορούν σεξουαλική κακοποίηση/παρενόχληση. Κενά έχει εντοπίσει στην πρακτική εφαρμογή της νομοθεσίας που τη διέπει η Αρχή Εποπτείας Καταδικασθέντων για Αδικήματα Σεξουαλικής Φύσης κατά Ανηλίκων και για το ζήτημα εκκρεμεί ενώπιον της Επιτροπής Νομικών τροποποιητικό νομοσχέδιο από τον Σεπτέμβριο του 2017, σύμφωνα με την ενημέρωση της οποίας έτυχε η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βουλής. Παράλληλα, οι βουλευτές – μέλη της Επιτροπής αναμένουν απαντήσεις ως προς τον τρόπο που γίνεται η εποπτεία.

Δεν αρκεί η θέσπιση Επιτροπών και η δημιουργία Υπηρεσιών…
Για το ίδιο θέμα έχει τοποθετηθεί και η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού Λήδα Κουρσουμπά, η οποία σημειώνει ότι μετά τη θέσπιση τόσο του Αρχείου Καταδικασθέντων για Σεξουαλικά Αδικήματα σε Βάρος Παιδιών όσο και της Αρχής Εποπτείας Καταδικασθέντων για Αδικήματα Σεξουαλικής Φύσης Ανηλίκων, δεν είχε την ευκαιρία να λάβει πληροφόρηση σε ό,τι αφορά τον τρόπο λειτουργίας τους. Ωστόσο πρόσφατα, και πιο συγκεκριμένα τον Φεβρουάριο του 2018, μετά από δημοσιεύματα στον Τύπο αυτόβουλα προχώρησε σε παρέμβαση προς τον Γενικό Διευθυντή Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως και τη Γενική Διευθύντρια Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, την οποία κοινοποίησε στον Αρχηγό της Αστυνομίας και τον Διευθυντή Μέσης Εκπαίδευσης σε σχέση με περιστατικό άσεμνης επίθεσης εκπαιδευτικού σε ιδιωτικό φροντιστήριο σε ανήλικη. «Σύμφωνα με τα στοιχεία που είχαν τεθεί ενώπιόν μου ο εν λόγω εκπαιδευτικός, ο οποίος στο παρελθόν διατηρούσε ιδιωτικό φροντιστήριο, είχε εκτίσει ολιγόμηνη ποινή φυλάκισης για σεξουαλική παρενόχληση ανήλικης πριν την εφαρμογή του περί Πρόληψης και Καταπολέμησης της Σεξουαλικής Κακοποίησης και Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας Νόμου του 2014 [Ν.91(Ι)/2014]. Ως εκ τούτου, όταν ο εκπαιδευτικός αποφυλακίστηκε, δεν υπήρχε σε βάρος του απαγορευτικό διάταγμα ούτε συμπεριλήφθηκε στο Αρχείο Καταδικασθέντων για Αδικήματα Σεξουαλικής Φύσεως κατά Ανηλίκων, αφού ο Νόμος δεν είχε αναδρομική ισχύ. Παράλληλα, μεταβίβασε το ιδιωτικό φροντιστήριο στη σύζυγό του και ως εκ τούτου δεν εμφανιζόταν να διατηρεί οποιαδήποτε επαφή με την εκπαιδευτική πράξη».

Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, σε ανακοίνωσή του ημερομηνίας 31/01/2018 ανέφερε ότι στη βάση γνωμάτευσης της Γενικής Εισαγγελίας στις 21/03/2016 σχετικά με τον εν λόγω καθηγητή, το ΥΠΠ είχε ζητήσει επανειλημμένα από τη δικηγόρο του, όπως και από τον ιδιοκτήτη και διευθυντή των φροντιστηρίων, την απομάκρυνσή του από τους χώρους των φροντιστηρίων. Ζήτησε, επίσης, ο καθηγητής να μην έχει καμία εμπλοκή με τις εργασίες των φροντιστηρίων κατά τις ώρες λειτουργίας τους, ενώ τονίστηκε ότι παράλειψη συμμόρφωσης με την πιο πάνω υποχρέωση συνιστά ποινικό αδίκημα. Η δικηγόρος δεσμεύτηκε γραπτώς για τα πιο πάνω εκ μέρους των φροντιστηρίων με επιστολή της, ημερομηνίας 16/05/2017.

Σε τηλεφωνική επικοινωνία εμπλεκομένων με το θέμα Υπηρεσιών, αναφέρθηκε ότι κάθε χρόνο το Υπουργείο Παιδείας ζητά από όλους τους εκπαιδευτικούς των ιδιωτικών φροντιστηρίων και ιδιωτικών σχολείων να προσκομίσουν δύο πιστοποιητικά: το Πιστοποιητικό Λευκού Ποινικού Μητρώου και το Πιστοποιητικό Μη Περίληψης Προσώπου στο Αρχείο Καταδικασθέντων για Αδικήματα Σεξουαλικής Φύσης κατά Ανηλίκων.

Στις 7/02/2018 με απόφαση του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού απαγγέλθηκαν κατηγορίες στον 62χρονο και τη σύζυγό του για αδικήματα που αφορούν σεξουαλική παρενόχληση και άσεμνη επίθεση ανηλίκου.

Η περίπτωση αυτή, όπως τονίζει η κ. Κουρσουμπά, φέρνει στην επιφάνεια ένα ουσιαστικό προβληματισμό που αφορά στον τρόπο ελέγχου της τήρησης των όσων ο Νόμος επιτάσσει από πλευράς των αρμόδιων Αρχών και στην προκειμένη από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού και την Αστυνομία.
«Ο προβληματισμός επεκτείνεται αν λάβουμε υπόψη τον αριθμό των ιδιωτικών φροντιστηρίων ή άλλων χώρων απογευματινής απασχόλησης παιδιών, που λειτουργούν χωρίς τις απαραίτητες άδειες από τις αρμόδιες Αρχές. Σύμφωνα με το εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο, η σεξουαλική κακοποίηση ή/και εκμετάλλευση παιδιών συνιστά, πέραν από σοβαρό ποινικό αδίκημα, δεδομένης της ιδιαίτερα ευάλωτης θέσης των παιδιών, και σοβαρή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους, αφού πλήττει σειρά ανθρωπίνων δικαιωμάτων που μπορεί να περιλαμβάνουν πολλές φορές το δικαίωμα στη ζωή και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια μέχρι και την παραβίαση του δικαιώματος στην ιδιωτική ζωή, ανάλογα με τις περιστάσεις της κάθε υπόθεσης. Το κράτος έχει ευθύνη προστασίας των δικαιωμάτων των παιδιών σύμφωνα με τις υποχρεώσεις του που απορρέουν από τις διεθνείς συμβάσεις, περιλαμβανομένης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, εξ ου και καλείται, μεταξύ άλλων, μέσα από εξειδικευμένες διεθνείς συμβάσεις να ποινικοποιήσει συμπεριφορά που πλήττει τα δικαιώματα ειδικά των παιδιών αλλά και να διασφαλίσει ότι αυτά προστατεύονται σε περίπτωση που είναι θύματα τέτοιων αδικημάτων».
Αμέλεια ή παράλειψη ως εκ τούτου εκ μέρους του κράτους να παραπέμψει στη δικαιοσύνη καταγγελίες που αφορούν σεξουαλική κακοποίηση/παρενόχληση παιδιών, όπως προσθέτει η Επίτροπος, συνιστά παραβίαση των δικαιωμάτων του παιδιού εκ μέρους του ίδιου του κράτους. «Σύμφωνα με παγιωμένη νομολογία του ΕΔΑΔ, τα συμβαλλόμενα στην ΕΣΔΑ κράτη έχουν υποχρέωση πλήρους και αποτελεσματικής διερεύνησης και λήψης όλων των απαραίτητων ενεργειών και μέτρων για τη διερεύνηση καταγγελιών που αφορούν σε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων των προσώπων τα οποία υπάγονται στη δικαιοδοσία τους. Κατά συνέπεια, η μη αποτελεσματική διερεύνηση και η παράλειψη προσαγωγής υποθέσεων ενώπιον του δικαστηρίου, σε περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης δημιουργεί εκ μέρους του θύματος παιδιού αγώγιμο δικαίωμα αποζημιώσεων εναντίον του κράτους για παραβιάσεις των δικαιωμάτων του παιδιού».

Σημαντική η λειτουργία του «Σπιτιού του Παιδιού»

Παράλληλα, η κ. Κουρσουμπά θέτει και το ζήτημα της υποχρέωσης του κράτους, βάσει διεθνών συμβάσεων, να παρέχει στο παιδί και σε αυτούς που έχουν τη φύλαξή του πρόσβαση σε κοινωνικά προγράμματα που θα αποσκοπούν στην παροχή στο παιδί της απαραίτητης υποστήριξης κατά την παραπομπή, περίθαλψη και παρακολούθηση περιπτώσεων κακομεταχείρισης παιδιού. Υπενθυμίζει δε ότι ήταν εισηγήτρια και ένθερμη υποστηρικτής της εισαγωγής του θεσμού του «Σπιτιού του Παιδιού» (Barnahus House), ενός χώρου που θα λειτουργεί ως πρότυπο διεπιστημονικό κέντρο, όπου το παιδί θύμα σεξουαλικής βίας παίρνει στήριξη από μια ομάδα ειδικών, για να μπορέσει να προχωρήσει στο στάδιο που θα δώσει μαρτυρία, αλλά και να ξαναβρεί τον εαυτό του. «Θεωρώ ότι η αποτελεσματική και ομαλή λειτουργία του Σπιτιού του Παιδιού αποτελεί προϋπόθεση για την υλοποίηση των υποχρεώσεων του κράτους απέναντι στα θύματα και τις οικογένειές τους. Μετά από σχετικά δημοσιεύματα στον Τύπο τα οποία έφεραν το “Σπίτι του Παιδιού” να παραμένει άδειο, λόγω των εκκρεμοτήτων σε σχέση με την εκμίσθωση και διαχείριση του οικήματος, προχώρησα, στις 13 Μαρτίου 2018, σε παρέμβαση προς την Υπουργό Εργασίας Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, με την οποία αφού της επεσήμανα ότι η λειτουργία του “Σπιτιού του Παιδιού” αποτελούσε πρώτιστη αναγκαιότητα για τη διαχείριση περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης ή εκμετάλλευσης παιδιών, ζήτησα να ενημερωθώ για τους λόγους καθυστέρησης στη λειτουργία του Σπιτιού -δεδομένου ότι αυτό εγκαινιάστηκε στις 17 Ιανουαρίου- και για τον αριθμό των περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης/παρενόχλησης που διερευνήθηκαν από την 1/1/2018, καθώς και τη διαδικασία που ακολουθήθηκε κατά τη διερεύνηση.

Η Υπουργός Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, με επιστολή της ημερομηνίας 12 Απριλίου 2018, με ενημέρωσε ότι το πρόγραμμα του “Σπιτιού του Παιδιού” έχει τεθεί σε λειτουργία σε άλλο χώρο από το χώρο στον οποίο προβλέπεται να λειτουργήσει στο άμεσο μέλλον, ενώ έχουν τύχει διερεύνησης από το Σπίτι 80 περιστατικά μέσω αναφορών στην Αστυνομία και στις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας (καταγγελίες)».