Ανάλυση: Το Αμερικανικό νομοσχέδιο Μενέντεζ – Ρούμπιο και η Κύπρος

Του Πάμπου Χρυσοστόμου*

Γιατί υπάρχει αντίδραση στην προώθηση του νομοσχεδίου των Αμερικανών γερουσιαστών Μενέντεζ – Ρούμπιο; Τι φοβίζει; Η αναβάθμιση των σχέσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας με τις ΗΠΑ; Ή γιατί με το προτεινόμενο νομοσχέδιο πλήττονται τα συμφέροντα της Κύπρου και τίθενται σε κίνδυνο οι σχέσεις της με άλλες χώρες; Στην ανάλυση που ακολουθεί, απαντάμε σε αυτά και άλλα ερωτήματα.

  1. Τι είναι αυτό που ενεργοποίησε τους δύο Αμερικανούς Γερουσιαστές (Μενέντεζ/Δημοκρατικός και Ρούμπιο/Ρεπουμπλικάνος) να καταθέσουν το συγκεκριμένο νομοσχέδιο;

Το νομοσχέδιο αφορά τα θέματα ενεργειακών συνεργασιών και ασφάλειας των ΗΠΑ στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Οι ενεργειακές εξελίξεις στη ΝΑ Μεσόγειο με την ανακάλυψη υδρογονανθράκων και οι ισορροπίες δυνάμεων στο Συριακό με την επιρροή της Ρωσίας άλλα και του Ιράν στην περιοχή είναι οι βασικές αιτίες που οδήγησαν τους δύο στην κατάθεση του συγκεκριμένου σχεδίου.

  1. Ποιος είναι ο κύριος στόχος του νομοσχεδίου;

Το νομοσχέδιο έχει διπλό στόχο: α) Να δημιουργήσει την ύπαρξη μια σειράς προϋποθέσεων για αύξηση της επιρροής των ΗΠΑ στρατιωτικά, ενεργειακά, αλλά και οικονομικά μέσω συνεργασιών με χώρες της ΝΑ Μεσογείου. β) Την ίδια στιγμή να περιορίσει την επιρροή της Ρωσίας στην περιοχή αυτή. Αυτό έχει να κάνει με την ανάδειξη της ΝΑ Μεσογείου ως εναλλακτικής πηγής προμήθειας ΦΑ στην Ευρώπη, έτσι ώστε να περιοριστεί η εξάρτησή της από τη Ρωσία.

  1. Ποιες είναι οι επιμέρους επιδιώξεις των ΗΠΑ μέσα από το νομοσχέδιο;

Οι επιδιώξεις των ΗΠΑ είναι ξεκάθαρες α) ενίσχυση της στρατιωτικής επιρροής των ΗΠΑ στη ΝΑ Μεσόγειο με συνεργασίες με Ισραήλ, Ελλάδα και Κύπρο β) η αποδυνάμωση της ρωσικής στρατιωτικής επιρροής στη ΝΑ Μεσόγειο γ) μείωση της πολιτικής και οικονομικής εξάρτησης χωρών της περιοχής από τη Ρωσία δ) προώθηση των ενεργειακών, αμυντικών και οικονομικών συμφερόντων των ΗΠΑ στη ΝΑ Μεσόγειο.

  1. Γίνεται λόγος για το όφελος της Κύπρου εξαιτίας της ρήτρας για άρση του εμπάργκο πώλησης αμερικανικών όπλων στην Κύπρο;

Το εμπάργκο πώλησης αμερικανικών όπλων στην Κύπρο χρονολογείται από τη δεκαετία του ’80. Αποτελεί μια στρεβλή απόφαση που εξισώνει το θύμα (Κυπριακή Δημοκρατία) με τον θύτη (Τουρκία) με το πρόσχημα να μη στρατιωτικοποιείται περαιτέρω η Κύπρος. Ασχέτως αν οι ΗΠΑ από τότε κλείνουν τα μάτια εφόσον οι τουρκικές κατοχικές δυνάμεις στην Κύπρο εξοπλίζονται με αμερικανο–ΝΑΤΟϊκό εξοπλισμό μέσω Τουρκίας. Στο νομοσχέδιο λοιπόν υπάρχει ρήτρα –ανάμεσα σε άλλες πολλές ρήτρες– που σχετίζεται με την άρση του εμπάργκο μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο της εμβάθυνσης των σχέσεων συνεργασίας ΗΠΑ και ΚΔ.

  1. Δεν είναι προς όφελος της Κυπριακής Δημοκρατίας η εξέλιξη αυτή; Υπάρχουν και άλλα θετικά;

Η άρση του εμπάργκο, η οικονομική ενίσχυση αμυντικών υποδομών της ΚΔ, η συνεργασία σε θέματα ενέργειας, έρευνας, ασφάλειας είναι θετικές αναφορές στο νομοσχέδιο για την Κύπρο. Η αναβάθμιση των σχέσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας με τις ΗΠΑ είναι προς όφελος της ΚΔ και μπορεί να είναι υποστηρικτική προς τους ενεργειακούς σχεδιασμούς.

Αυτό όμως που πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα είναι οι αναφορές του νομοσχεδίου στη στάση έναντι σε τρίτες χώρες όπως η Ρωσία και η Κίνα. Με βάση το νομοσχέδιο, η παροχή αμυντικού υλικού και υπηρεσιών από τη Ρωσία συνιστούν πρόκληση για τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Επιπρόσθετα, καταγράφεται η ρήτρα για άρνηση παροχής λιμενικών υπηρεσιών σε ρωσικά πολεμικά πλοία και απενεργοποίηση του ρωσικού στρατιωτικού εξοπλισμού που έχει η ΚΔ, καθώς και ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στο ΝΑΤΟϊκό πρόγραμμα Συνεταιρισμός για την Ειρήνη.

Όλα αυτά τα θέματα είναι ιδιαίτερα κρίσιμα για την Κύπρο γιατί είναι δυνατό να διασαλεύσουν τις σχέσεις της ΚΔ με τη Ρωσική Ομοσπονδία. Η Κύπρος δεν έχει την πολυτέλεια απώλειας φιλικών χωρών με διαχρονικά σταθερές σχέσεις αρχών στο Κυπριακό. Η αναβάθμιση των σχέσεων με τις ΗΠΑ δεν πρέπει να γίνει στο βάρος των φιλικών σχέσεων της Κύπρου με τη Ρωσία.

Η στήριξη της Ρωσίας στα θέματα αρχών στο Κυπριακό και στο λεπτό ζήτημα τη διατήρησης της UNFICYP επιβάλλεται να συνεχιστεί.

  1. Ποιοι κίνδυνοι υπάρχουν για την Κυπριακή Δημοκρατία από την πλήρη ταύτιση και υιοθέτηση των προνοιών του νομοσχεδίου Μενέντεζ – Ρούμπιο;

Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι η έγκριση και εφαρμογή του νομοσχεδίου αφορά εσωτερικό θέμα των ΗΠΑ. Επαφίεται στην κάθε χώρα (Κύπρο, Ελλάδα, Ισραήλ) η ενεργοποίηση και η αξιοποίηση διατάξεων/προνοιών του νομοσχεδίου. Η κάθε χώρα αναλόγως των γεωστρατηγικών της επιλογών λαμβάνει τις δικές τις αποφάσεις με γνώμονα τα δικά της συμφέροντα. Άλλο είναι η άρση του εμπάργκο από πλευρά ΗΠΑ και άλλο η απόφαση της ΚΔ για αγορά αμερικανικού εξοπλισμού.

Η απόφαση της ένταξης στον Συνεταιρισμό για την Ειρήνη και της απενεργοποίησης του ρωσικού εξοπλισμού είναι ζητήματα που επαφίονται στην ΚΔ. Από τις δικές μας αποφάσεις ως Κύπρος εξαρτάται το πλαίσιο σχέσεών μας με το όποιο κράτος. Η Κύπρος δεν πρέπει να βρεθεί στη μέση της διελκυστίνδας ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία στην περιοχή. Η Κύπρος μόνο ζημία θα έχει αν γίνει μέρος της ευρύτερης αντιπαράθεσης ΗΠΑ – Ρωσίας.

Η εξωτερική μας πολιτική επιβάλλεται να είναι πολυδιάστατη, πολυεπίπεδη και όχι μονόπλευρη και μονοδιάστατη. Αρά χρειάζεται και εμβάθυνση στις σχέσεις με τις ΗΠΑ και Ισραήλ, ειδικά στα θέματα ενέργειας και ασφάλειας, άλλα παράλληλα η διατήρηση των φιλικών σχέσεων με τη Ρωσία και στο οικονομικό και πολιτικό επίπεδο.

  1. Μπορούμε να βασιστούμε στις ΗΠΑ ως αμυντική ασπίδα για την ΚΔ εφόσον και μέσα στο νομοσχέδιο μάς αναβαθμίζουν ως στρατηγικό εταίρο;

Άλλο στρατηγικός εταίρος και άλλο σύμμαχος. Είναι θετική εξέλιξη η αντιμετώπιση της ΚΔ ως στρατηγικού εταίρου στη ΝΑ Μεσόγειο, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η ΗΠΑ θα αποτελέσουν αμυντική ασπίδα της ΚΔ στις όποιες απειλές της Τουρκίας.

Το βλέπουμε τώρα με τον Πορθητή. Ακόμα και η Ελλάδα που είναι σύμμαχος των ΗΠΑ και μέλος του ΝΑΤΟ υπόκειται καθημερινά σε παραβιάσεις FYR από τουρκικά μαχητικά χωρίς οι Αμερικανοί να μπορούν να το σταματήσουν.

Αν λάβει κανείς υπόψη ότι ο Πρόεδρος των ΗΠΑ είναι ο Τραμπ –γνωστός με επανειλημμένες αμφιλεγόμενες συμπεριφορές και θέσεις του σε διάφορα θέματα–τίποτε δεν θεωρείται δεδομένο, στο οποίο μια χώρα όπως η Κύπρος να μπορεί να βασιστεί.

Μπορεί αυτή τη στιγμή οι σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας να είναι οξυμένες λόγω S400, όμως κάνεις δεν μπορεί να αποκλείσει στροφή και αναδίπλωση της Τουρκίας στο θέμα αυτό και αναθέρμανση των συμμαχικών και γεωστρατηγικών σχέσεών τους.

* Διεθνολόγος

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy