Ανάπτυξη του κατασκευαστικού τομέα στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Του Δρος Αμβρόσιου Προδρόμου*

Ένα από τα σημαντικότερα θέματα που απασχολούν την παγκόσμια οικονομία, τόσο σε μακροοικονομικό όσο και σε οικογενειακό/προσωπικό, είναι σίγουρα η απόκτηση στέγης, κυρίως από τα νεαρότερα ζευγάρια, αφού αυτό επιφέρει σημαντική οικονομική, αλλά και κοινωνική ανάπτυξη.

Σίγουρα, η πανδημία έχει αλλάξει άρδην τα δεδομένα όσον αφορά το συγκεκριμένο θέμα. Τη δεδομένη στιγμή, η παγκόσμια κατασκευαστική βιομηχανία βρίσκεται σε πλήρη πίεση λόγω μιας σειράς από παράγοντες, οι οποίοι αποτελούν βαρίδια τα οποία πολλές οικονομίες, αλλά και επιχειρήσεις δεν μπορούν να αντέξουν. Το κυριότερο πρόβλημα αυτή τη στιγμή είναι η τεράστια αύξηση στις τιμές των πρώτων υλών, όπως σίδηρο, πλαστικά, τσιμέντο κ.λπ. Αυξήσεις οι οποίες κυμαίνονται από 30-60% και οι οποίες μεταφράζονται σε αύξηση των τιμών των ακινήτων, αφού θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι οι κατασκευαστικές εταιρείες θα μετακυλήσουν, δικαιολογημένα τις πιο πολλές φορές, το κόστος αυτό στους αγοραστές.

Δυστυχώς, υπάρχουν και περιπτώσεις όπου επιχειρήσεις, τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Κύπρο, έχουν ήδη αυξήσει τις τιμές παρ’ όλο που έχουν κατασκευάσει τις οικοδομές με υλικά τα οποία ήταν στις αποθήκες τους πριν από την έναρξη της πανδημίας. Αυτό, εκτός από ανήθικο, είναι και οικονομικά ακροβατικό, αφού αν συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό θα επιφέρει σημαντικά προβλήματα σε ολόκληρη την οικονομία.

Παρά τα όντως δύσκολα δεδομένα στην ευρωπαϊκή και κυπριακή αγορά, τα πράγματα μπορούν να διαφοροποιηθούν άρδην εάν οι επιχειρήσεις αξιοποιήσουν κάποια συγκεκριμένα δεδομένα. Ένα από τα βασικότερα θετικά στοιχεία είναι ότι το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας 2021-2026 έχει πρόνοιες, οι οποίες εξυπηρετούν τους σκοπούς και στόχους της ανάκαμψης και της οικοδομικής βιομηχανίας. Χωρίς βέβαια να μας διαφεύγει ότι παρά τα αρκετά θετικά του, το συγκεκριμένο Σχέδιο παραμένει ως ένα είδος Μνημονίου αφού τα προαπαιτούμενα είναι πάρα πολλά και κάποια από αυτά ίσως είναι δύσκολο να εφαρμοσθούν.

Σημαντικό στοιχείο το οποίο ίσως υποβοηθήσει τον κατασκευαστικό τομέα να ανακάμψει αποτελεί το γεγονός ότι το διαθέσιμο εισόδημα στην Ευρωζώνη έχει αυξηθεί από τα €1.826 τρις, που ήταν στις αρχές του 2020, στα €1.858 τρις. Αυτό αποτελεί μια τεράστια αύξηση η οποία μεταφράζεται περίπου στο 3,11%, γεγονός το οποίο δίνει ανάσες τόσο στους πολίτες όσο και στις κατασκευαστικές επιχειρήσεις οι οποίες προσβλέπουν ότι ένα μεγάλο μέρος θα πάει προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση. Παρόμοια είναι τα δεδομένα και εντός της Κυπριακής Δημοκρατίας, κάτι το οποίο θα πρέπει να ληφθεί υπόψιν από όλους τους εμπλεκόμενους. Παράλληλα, δεν πρέπει να αγνοείται το γεγονός ότι η αύξηση των πρώτων υλών ίσως να είναι μεγαλύτερη για την Κύπρο λόγω και της παράλληλης αύξησης των μεταφορικών, καθώς και της τιμής του πετρελαίου.

Το μέγεθος του Ιδιωτικού Χρέους επίσης επηρεάζει την ανάπτυξη του κατασκευαστικού τομέα στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε δύο βασικούς άξονες. Πρώτον, επηρεάζει τις τελικές αποφάσεις των πιθανών αγοραστών τόσον όσον αφορά το αν θα προχωρήσουν σε αγορά ή όχι και σίγουρα τον τύπο του ακινήτου, π.χ. σπίτι, διαμέρισμα κ.λπ. Δεύτερο, αφορά τη δυνατότητα αποπληρωμής των οικιστικών δανείων, αφού πλέον οι τράπεζες σε ολόκληρη την Ένωση και κυρίως στην Ευρωζώνη είναι πολύ πιο προσεκτικές όσον αφορά την παραχώρηση των συγκεκριμένων δανείων. Το πάθημα του 2007 είναι τόσο πρόσφατο που δεν μπορεί να παραγνωρισθεί και οι σχετικές οδηγίες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) δεν αφήνουν πολλά περιθώρια παρέκκλισης. Όσον αφορά την Ευρωζώνη, ο Μέσος Όρος του Ιδιωτικού Χρέους έχει αυξηθεί στο 96,19% το 2020 από το 93,79%, κάτι το οποίο επίσης αποτελεί αρνητικό παράγοντα. Για την Κύπρο, τα δεδομένα είναι ακόμα πολύ πιο δύσκολα αφού το ποσοστό αυτό βρίσκεται στο 134%, κάτι το οποίο αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα όσον αφορά τη δανειοδότηση, καθώς και τη δυνατότητα αποπληρωμής.

Σίγουρα δεν μπορεί να υπάρξει πλήρης ανάλυση όλων των οικονομικών και δημογραφικών δεδομένων. Οι παράγοντες που επηρεάζουν τον κατασκευαστικό τομέα είναι πολλοί, όπως ο πληθωρισμός, η πρόσβαση στη χρηματοδότηση, η ανάπτυξη της οικονομίας, το ύψος των επιτοκίων, η ανεργία κυρίως όσον αφορά τους νέους αφού είναι οι δυνητικοί αγοραστές, καθώς και οι πολιτικές της ΕΚΤ, αλλά και των κυβερνήσεων στην Ευρωζώνη. Για την Κύπρο τα δεδομένα είναι περίπλοκα και θα πρέπει να υπάρξει άμεση κινητοποίηση όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Ο ρόλος του κράτους θα είναι καταλυτικός, δείχνοντάς μας ακόμα μια φορά ότι η «Θεωρία του Αόρατου Χεριού», η οποία από μόνη της θα ρυθμίσει την αγορά, δεν μπορεί να λειτουργήσει. Οι πολιτικές αποφάσεις οι οποίες θα ληφθούν σήμερα θα αποτελέσουν βασικό παράγοντα για τη μελλοντική ανάκαμψη της οικονομίας. Παράλληλα, θα πρέπει αυτό να μη γίνει εις βάρος των εργαζομένων, κάτι το οποίο θα ήταν καταστροφικό για τη βιομηχανία, θα επέφερε αναταραχή και θα δυναμίτιζε την όλη προσπάθεια ανάκαμψης μετά την πανδημία.

*Ακαδημαϊκός, Σύμβουλος Εκπαίδευσης και Επιχειρήσεων