Αναστασία Ανθούση: «Ένα σύγχρονο κράτος πρέπει να λειτουργεί µε ταχύτητα, µε επίκεντρο τον άνθρωπο»

• «Ένα σύγχρονο κράτος πρέπει να λειτουργεί µε ταχύτητα, µε επίκεντρο τον άνθρωπο»
• Η «καυτή πατάτα» των Κοινωνικών Υπηρεσιών
• Η γραφειοκρατία είναι ένας παράγοντας που προκαλεί και στις ΥΚΕ σοβαρές δυσκολίες
• Οι λειτουργοί αναλαµβάνουν αρκετές φορές περιπτώσεις που διαφέρουν µακράν στο χειρισµό τους χωρίς την απαραίτητη εξειδίκευση
• Αναµένεται η δηµιουργία νέων, πολυθεµατικών στεγών, µε µικρότερο αριθµό παιδιών προς αποφυγή της ιδρυµατοποίησης

 

Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας στην Κύπρο αποτελούν εδώ και πολλά χρόνια το στήριγμα πολλών κοινωνικών οµάδων. Την τελευταία δεκαετία ιδιαίτερα, ένεκα της οικονοµικής κρίσης, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι αποτείνονται στις Υπηρεσίες αυτές. Πέρα από την αύξηση της «ζήτησης», είναι κοινή διαπίστωση ότι υπάρχουν και πολλές παθογένειες, των οποίων η επίλυση, ακριβώς λόγω της εποχής, θα έπρεπε να βρίσκεται σε πρώτο πλάνο. Από την υποστελέχωση και το ανειδίκευτο προσωπικό, µέχρι τις καθυστερήσεις στις καταβολές επιδοµάτων και την εξέταση, οµολογουµένως, πολλών αιτήσεων, οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας βρίσκονται συχνά στο στόχαστρο. Με συνέντευξή της στη «Χαραυγή» η Υφυπουργός του νεοσύστατου Υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας, Αναστασία Ανθούση, απαντά σε ερωτήµατα τα οποία «καίνε» την κοινωνία.

 

Του Κυριάκου Λοΐζου

Ένας σηµαντικός πυλώνας της κοινωνικής στήριξης, αυτός του Γραφείου Ευηµερίας βρίσκεται συχνά στο επίκεντρο δηµόσιας κριτικής, είτε ως προς την ταχύτητα των παρεµβάσεών του, είτε ως προς την ουσία των παρεµβάσεων αυτών.

Είναι γεγονός ότι οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευηµερίας βρίσκονται συχνά στο στόχαστρο δηµόσιας κριτικής, που ενίοτε, επιτρέψτε µου να πω, είναι άδικη. ∆υστυχώς, λόγω της φύσης των θεµάτων που διαχειρίζονται οι ΥΚΕ, σπανίως αναδεικνύεται το έργο που οι λειτουργοί µας επιτελούν. Σίγουρα, οι ανάγκες της κοινωνίας είναι πλέον πολυσύνθετες, εµπλέκονται διάφορες υπηρεσίες και επιβάλλεται να αναπροσαρµόσουµε τον τρόπο που εργαζόµαστε και συνεργαζόµαστε για να συµβαδίσουµε µε αυτές. Συχνά, οι λειτουργοί µας βρίσκονται εγκλωβισµένοι σε διαδικασίες που δυσχεραίνουν το έργο τους και δίνουν την εντύπωση ότι η προσφορά κοινωνικής πρόνοιας γίνεται από καθέδρας, χωρίς να υπάρχει επαφή µε τους πολίτες.

Με την αναδιάρθρωση των ΥΚΕ που είναι σε εξέλιξη αυτή τη στιγµή και τον εκσυγχρονισµό των διαδικασιών, στόχος µας είναι να περιορίσουµε την απόσταση ανάµεσα στις Υπηρεσίες και τον πολίτη έτσι ώστε να επωφελείται των παρεχόµενων υπηρεσιών, µε γνώµονα την εξατοµίκευση των αναγκών έκαστου. Ο εκσυγχρονισµός των Υπηρεσιών αναµένεται να συµβάλει στη διαχείριση των πιο πάνω προκλήσεων και την ενδυνάµωση του κράτους πρόνοιας.

Στο πλαίσιο του εκσυγχρονισµού των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευηµερίας προωθείται η χρήση σύγχρονων εργαλείων, η καλύτερη οργάνωση του προσωπικού, η θεσµοθέτηση της πολυθεµατικότητας µε άλλους επαγγελµατίες, η συνεργασία µε άλλους φορείς έτσι ώστε να επιτυγχάνουµε το βέλτιστο αποτέλεσµα, αξιοποιώντας στον µέγιστο δυνατό βαθµό τα ψηφιακά εργαλεία.

Εδώ και αρκετό καιρό, υπάρχει έλλειψη λειτουργών, ή προσωπικού γενικότερα. Πώς εσείς ως Υφυπουργός προτίθεστε να συµβάλετε σε αυτό το ζήτηµα;

Το ζήτηµα της υποστελέχωσης διερευνάται ως πυλώνας της στρατηγικής εκσυγχρονισµού των Υπηρεσιών. Για να είµαι όµως ειλικρινής τα τελευταία χρόνια το ανθρώπινο δυναµικό έχει αυξηθεί, ενώ συνεχώς προβαίνουµε σε προκηρύξεις για πρόσληψη ή και αγορά υπηρεσιών για την κάλυψη των αναγκών εκεί και όπου εντοπίζονται κενά.

Ωστόσο, καίριας σηµασίας για την οµαλή λειτουργία των ΥΚΕ είναι πρωτίστως η καλύτερη οργάνωση του υφιστάµενου προσωπικού και η ανάλογη εκπαίδευσή του, καθώς και ο επαναπροσδιορισµός των διαδικασιών, έτσι ώστε το ανθρώπινο δυναµικό να αξιοποιείται στο έπακρο. Μέσω προγραµµάτων εξειδικεύσεων στοχεύουµε στην περαιτέρω εµβάθυνση διαχείρισης των διαφόρων περιπτώσεων και στην αποφυγή σύγχυσης ρόλων και κατά συνέπεια τις αρνητικές συνέπειες στην παραγωγικότητα. Παράλληλα, µε την αυτοµατοποίηση και ψηφιοποίηση αρκετών διαδικασιών µας, θα µπορέσουµε να ανακατανέµουµε την τεχνογνωσία των λειτουργών µας σε τοµείς που είναι ουσιαστικοί για τους πολίτες.

Τι άλλαξε από τη µέρα που αναλάβατε το οµολογουµένως σηµαντικό αυτό πόστο και ποιες είναι οι σηµαντικότερες στοχεύσεις σας για το άµεσο µέλλον;

Ευθύς µετά την ανάληψη των καθηκόντων µου και την ενηµέρωση της οποίας έτυχα, διαπίστωσα ότι η επικοινωνία µε τον πολίτη, στη βάση της ανθρωποκεντρικής προσέγγισης, αποτελεί κλειδί για την επιθυµητή αλλαγή. Ως εκ τούτου, σε πρώτο στάδιο, έχει δροµολογηθεί η δηµιουργία 24ωρου τηλεφωνικού κέντρου για καλύτερη επικοινωνία µε τους πολίτες και την κατάλληλη στήριξή τους. Η επερχόµενη υλοποίηση του 24ωρου τηλεφωνικού κέντρου αποδεικνύει τη δέσµευσή µας για αµφίδροµη επικοινωνία και εξάλειψη της εσωστρέφειας, η οποία χαρακτήριζε τις ΥΚΕ µέχρι σήµερα.

Πρωταρχικό µέληµά µας είναι επίσης η ενίσχυση των δράσεων παιδικής προστασίας και ως εκ τούτου έχει δροµολογηθεί, σε συνεργασία µε την Επίτροπο Νοµοθεσίας, η δηµιουργία νοµοθετικού πλαισίου. Οι Κρατικές Παιδικές Στέγες θα παύσουν να αποτελούν µοναδική λύση για τα παιδιά, για τα οποία κρίνεται απαραίτητη η αποµάκρυνσή τους από τον οικογενειακό πυρήνα, αφού ο θεσµός της αναδοχής έρχεται να αγκαλιάσει κάθε παιδί προσφέροντάς του την απαραίτητη στήριξη. Το νοµοσχέδιο της αναδοχής βρίσκεται στο στάδιο ολοκλήρωσης, ενώ στόχος είναι να υποβληθεί το συντοµότερο στη Νοµική Υπηρεσία για νοµοτεχνικό έλεγχο.

Φυσικά, οι ίδιες οι Κρατικές Παιδικές Στέγες µέλλεται να αναδιοργανωθούν. Συγκεκριµένα, έχουµε ήδη προβεί στην εξασφάλιση επαγγελµατιών (π.χ. ψυχολόγοι, ψυχίατροι, παιδοψυχίατροι) µέσω της αγοράς υπηρεσιών, η οποία θα ενισχύσει περαιτέρω το πολυδιάστατο έργο των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευηµερίας.

Η προστασία των παιδιών δεν ολοκληρώνεται εδώ αφού µε απόφαση του Υπουργικού Συµβουλίου τον Οκτώβριο του 2021 έχει εγκριθεί το Τριετές Σχέδιο ∆ράσης για την Πρόληψη και Καταπολέµηση της Σεξουαλικής Κακοποίησης, έπειτα από υποβολή του από το συµβούλιο ΦΩΝΗ. Για την υλοποίηση των δράσεων του πιο πάνω σχεδίου έχουν διεκπεραιωθεί συναντήσεις για τη χρήση του εργαλείου CAN, το οποίο αναµένεται να συµβάλει στην πολυθεµατική και διατοµεακή προσέγγιση ζητηµάτων βίας, µέσω της καταγραφής των περιστατικών σε ένα κοινό µηχανογραφικό σύστηµα. Η αξιοποίηση του CAN δίνει την ευκαιρία στους επαγγελµατίες διαφόρων ειδικοτήτων να ενηµερώνονται άµεσα και να διακρίνουν τα περιστατικά υψηλού κινδύνου. Η αποτελεσµατική χρήση του εργαλείου απαιτεί τη συνεχή εκπαίδευση των Λειτουργών Κοινωνικής Ευηµερίας τόσο για την απόκτηση των κατάλληλων γνώσεων ως προς την αξιολόγηση, όσο και για την καλλιέργεια εξειδίκευσης για το χειρισµό συγκεκριµένων ζητηµάτων.

Προτεραιότητα του Υφυπουργείου είναι επίσης η συµφιλίωση της οικογενειακής και επαγγελµατικής ζωής µέσω της προώθησης µέτρων για την αύξηση του ποσοστού γυναικών στην αγορά εργασίας. Μέσω του Σχεδίου Ανάκαµψης και Ανθεκτικότητας 2021-2026, και σε συνεργασία µε την Τοπική Αυτοδιοίκηση, προωθείται η δηµιουργία κέντρων απασχόλησης παιδιών και ηλικιωµένων, ώστε να διευκολυνθεί η ένταξη κυρίως των νέων γονέων στην αγορά εργασίας. Τέλος, στο στόχο αυτό αναµένεται να συντείνει και ο θεσµός των φροντιστών για τους ηλικιωµένους, είτε αυτός αφορά την κατ’ οίκον φροντίδα είτε αφορά τη φροντίδα που παρέχεται σε στέγες ηλικιωµένων.

Ποιες κατηγορίες ανθρώπων κυρίως απευθύνονται στην Υπηρεσία και πού υπάρχουν τα περισσότερα προβλήµατα;

Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευηµερίας είναι προσβάσιµες βάσει κριτηρίων ευαλωτότητας θέτοντας ασφαλιστικές δικλίδες µε σκοπό την ολιστική στήριξη όσων έχουν πραγµατικά ανάγκη. Όπως έχω προαναφέρει, η σηµερινή εποχή εγκυµονεί πολλαπλές προκλήσεις. Ταυτόχρονα, η ευαλωτότητα αποτελεί µεταβλητό παράγοντα µε αποτέλεσµα οι Υπηρεσίες µας να απευθύνονται πλέον σε ένα ευρύ φάσµα της κοινωνίας.

Είναι σηµαντικό να έχουµε εις γνώσιν µας ότι ο καθένας µπορεί να παρουσιάσει ανάγκη για στήριξη από τις ΥΚΕ και ως εκ τούτου αποσκοπούµε στην προώθηση της προσβασιµότητας των Υπηρεσιών και την ενηµέρωση των πολιτών σχετικά µε τις παροχές µας.

Εάν αναλογιστεί κάποιος ότι οι υπηρεσίες µέριµνας αφορούν όλο το φάσµα της κοινωνίας, διαπιστώνει ότι οι ανάγκες των διαφόρων ατόµων και κοινωνικών οµάδων διαφέρουν τόσο στη φύση όσο και στο χειρισµό. Συνεπώς, δεν µπορεί να γίνεται σύγκριση ή να ιεραρχούνται κάποιες ως πιο σηµαντικές από κάποιες άλλες. Υπάρχει µεγάλη αφοσίωση τόσο στα ζητήµατα παιδικής προστασίας, στα άτοµα τρίτης ηλικίας καθώς και στα άτοµα µε αναπηρίες µε σκοπό την ενδυνάµωση και την επίλυση οποιωνδήποτε εµποδίων.

Τέλος, προτεραιότητά µας είναι η υιοθέτηση πολιτικών πρόληψης όπου κρίνεται δυνατόν, σε συντονισµό µε οργανωµένα εθελοντικά σύνολα και τους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

 

 

Οι καθυστερήσεις στην καταβολή επιδοµάτων και το σχέδιο εκσυγχρονισµού

 

Είναι γνωστό ότι παρατηρείται καθυστέρηση στην καταβολή κοινωνικών επιδοµάτων για διάφορες οµάδες του πληθυσµού. Συχνά όµως αυτοί που περιµένουν αυτά τα επιδόµατα αντιµετωπίζουν σοβαρότατα οικονοµικά προβλήµατα που άπτονται της επιβίωσής τους. Ένα σύγχρονο κράτος, κατά γενική οµολογία, θα έπρεπε να λειτουργεί τουλάχιστον µε ταχύτητα µε γνώµονα τον άνθρωπο.

«Με βρίσκει σύµφωνη το ότι ένα σύγχρονο κράτος πρέπει να λειτουργεί µε ταχύτητα µε επίκεντρο τον άνθρωπο. Ως εκ τούτου, από την 1η Ιανουαρίου οι προσπάθειες για εκσυγχρονισµό των υφιστάµενων συστηµάτων έχουν εντατικοποιηθεί», ανέφερε η Υφυπουργός.

«Η µηχανογράφηση της Υπηρεσίας ∆ιαχείρισης Επιδοµάτων Πρόνοιας, που πλέον είναι υπό την ευθύνη του Υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας, δροµολογείται παράλληλα µε άλλους σχεδιασµούς σε συνεργασία διαφόρων Υπηρεσιών και τη βελτίωση των διαδικασιών που θα διευκολύνουν την πρόσβαση των πολιτών στις παρεχόµενες υπηρεσίες. Στόχος η βελτιστοποίηση της αποτελεσµατικότητας της επιδοµατικής πολιτικής, αλλά και ο πολίτης να γνωρίζει τα δικαιώµατα και τις υποχρεώσεις του. Παράλληλα, η στενότερη συνεργασία των δύο υπηρεσιών, ΥΚΕ και Υ∆ΕΠ, θα θέσει τους µηχανισµούς ουσιαστικής στήριξης των ατόµων που λαµβάνουν επιδόµατα µε απώτερο στόχο την απεµπλοκή τους από αυτά και την εργασιακή αποκατάστασή τους. Μέληµά µας είναι η ενσωµάτωση των ατόµων αυτών στην κοινωνία».