Αναβαθµίζεται το ευρωπαϊκό πλαίσιο για το αίµα

Της Δρος Ανδρούλλας Ελευθερίου*

Ένα κρίσιµο βήµα προς την ενίσχυση της ασφάλειας, της ποιότητας και της διαθεσιµότητας του αίµατος και των προϊόντων του στην Ευρώπη σηµατοδοτεί η πρόσφατη πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για αντικατάσταση των υφιστάµενων oδηγιών για το αίµα, τους ιστούς και τα κύτταρα µε Κανονισµό, ο οποίος και υποβλήθηκε επισήµως προς έγκριση πριν µόλις λίγες ηµέρες.

Ο εν λόγω Κανονισµός θα ισχύει σε όλη την ευρωπαϊκή επικράτεια, διαµορφώνοντας έτσι ένα αναβαθµισµένο πλαίσιο που θα διασφαλίζει ότι τόσο αυτές όσο και άλλες ουσίες ανθρώπινης προέλευσης που χρησιµοποιούνται για ιατρική θεραπεία δεν µεταδίδουν ασθένειες και αποφέρουν συνεχώς πραγµατικά οφέλη για τους ασθενείς.

Πώς αποτιµάται, όµως, η πρόταση αυτή της ΕΕ και τι συνεπάγεται στην πράξη για τα κράτη-µέλη και τους πολίτες;

Κατ’ αρχάς, αντικατοπτρίζει επιτυχώς και σε σηµαντικό βαθµό τις ανησυχίες των κοινοτήτων ασθενών µε θαλασσαιµία, δρεπανοκυτταρική αναιµία και άλλες µεταγγισιοεξαρτώµενες νόσους σε σχέση µε ένα παρωχηµένο νοµικό πλαίσιο, το οποίο, αν και ήταν ουσιώδες και τεράστιας αξίας κατά τη σύλληψή του, άρχισε µε την πάροδο των χρόνων να εµφανίζει κενά και αδυναµίες, και όχι αδίκως.

Νέες ή επανεµφανιζόµενες µολυσµατικές ασθένειες, σύγχρονες επιστηµονικές εξελίξεις, αυξηµένη χρήση αίµατος, ιστών και κυττάρων σε έναν διαρκώς αυξανόµενο αριθµό ιατρικών και επιστηµονικών κλάδων προκάλεσαν σωρεία προκλήσεων σε όλο το φάσµα της νοµοθεσίας, συµπεριλαµβανοµένων, κυρίως για τον πληθυσµό των ασθενών που εκπροσωπεί η ∆ιεθνής Οµοσπονδία Θαλασσαιµίας (∆ΟΘ), των ελλείψεων αίµατος και της πρόσβασης σε νέες τεχνολογίες που περιλαµβάνουν την επεξεργασία του αίµατος, των ιστών και των κυττάρων.

Σήµερα έχουµε περίπου 15 εκατοµµύρια αιµοδότες στην ΕΕ. Μπορεί εύκολα κανείς να διαπιστώσει, συνεπώς, πόσο ουσιαστικό είναι να υφίστανται σαφείς, αυστηροί και εναρµονισµένοι µεταξύ των κρατών-µελών κανόνες που θα µεριµνούν για το ότι οι δωρεές είναι ασφαλείς, ότι επιτυγχάνουν το επιθυµητό θεραπευτικό αποτέλεσµα στον ασθενή και ότι οι δότες δεν τίθενται σε κίνδυνο.

Οι θεραπείες αυτές αποτελούν καθοριστικής σηµασίας τµήµα του συστήµατος υγειονοµικής περίθαλψης σε όλα τα κράτη-µέλη της ΕΕ, καθιστούν εφικτές την επείγουσα περίθαλψη, τις µεταµοσχεύσεις και άλλες χειρουργικές επεµβάσεις, και σώζουν αναρίθµητες ζωές κάθε χρόνο.

Ο προτεινόµενος Κανονισµός, εκτός από τη βελτίωση της ασφάλειας του αίµατος, προβλέπει µέτρα για την αντιµετώπιση των ελλείψεων. Επιπρόσθετα, αίρει τους υφιστάµενους φραγµούς και διευκολύνει την πρόσβαση των ασθενών σε νέες θεραπείες, εισάγοντας µια εκ των προτέρων αξιολόγηση κινδύνου.

Σε ό,τι αφορά την Κύπρο, ειδικότερα, αισιοδοξώ πως οι θετικές εξελίξεις που λαµβάνουν χώρα σε κοινοτικό επίπεδο θα δώσουν µεγαλύτερη ώθηση στις σοβαρές προσπάθειες που ήδη καταβάλλονται από το Υπουργείο Υγείας για εκσυγχρονισµό του περί Αιµοδοσίας Νόµου του 1997 (58(I)/1997), και του γενικότερου ισχύοντος εθνικού πλαισίου που άπτεται της συλλογής, ελέγχου, διαχείρισης και διάθεσης του αίµατος και των παραγώγων του.

Η επόµενη µέρα της πανδηµίας θέτει ενώπιόν µας την πρόκληση να αξιοποιήσουµε τα διδάγµατα της υγειονοµικής κρίσης που βιώσαµε, ανταποκρινόµενοι στη βιώσιµη διασφάλιση της επάρκειας στα αποθέµατα του αίµατος και τον περιορισµό των ελλείψεων. Για να ευοδώσει αυτή η προσπάθεια, απαιτείται η χάραξη µιας µακρόπνοης στρατηγικής για την αιµοδοσία, µε έµφαση µεταξύ άλλων και στην εκπαίδευση των αιµοδοτών.

Η νέα ευρωπαϊκή νοµοθεσία δηµιουργεί πρόσφορο έδαφος για τη βέλτιστη εφαρµογή του συστήµατος αιµοεπαγρύπνησης στην Κύπρο που θα συνεισφέρει στην εξασφάλιση της ποιότητας και της ασφάλειας του µεταγγιζόµενου αίµατος, µε στόχο την προστασία των ασθενών, πολυµεταγγιζόµενων και µη. Σε καµία περίπτωση δεν πρέπει να αφήσουµε την ευκαιρία και τα εργαλεία που µας παρέχει ο νέος Κανονισµός αναξιοποίητα.

* Ιολόγος BSC, MSc, PhD – Εκτελεστική ∆ιευθύντρια ∆ιεθνούς Οµοσπονδίας Θαλασσαιµίας (∆ΟΘ)