AΝΤΩΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ: «Το θέατρο είναι συλλογική υπόθεση»

Το έργο Λα Μπελότ του Κύπριου συγγραφέα ανεβαίνει σε Λευκωσία και Λεμεσό

Ο Κύπριος συγγραφέας (και νομικός) Αντώνης Γεωργίου «επιστρέφει» με ακόμη μια ενδιαφέρουσα δουλειά. Αυτή τη φορά το θεατρικό του έργο Λα Μπελότ, το οποίο είχε επιλεχθεί και παρουσιαστεί σε μορφή σκηνοθετημένου αναλογίου στο πλαίσιο του προγράμματος PLAY κάνει πρεμιέρα και θα παρουσιάζεται σε Λευκωσία και Λεμεσό μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου 2015.

Μπροστά από ένα τραπέζι πέντε άντρες παίζουν πιλόττα. Το έργο, όμως, αναλύει πολύ περισσότερα. Τις ανθρώπινες σχέσεις. Το πώς ο χρόνος και οι συνθήκες αλλάζουν τις σχέσεις. Πώς το σύστημα ελέγχει τους ανθρώπους. Αλλωστε, όπως ομολογεί και ο ίδιος ο Αντώνης Γεωργίου, το έργο προσπαθεί να διαγνώσει στο παρελθόν συμπτώματα του παρόντος.

Φυσικά εκτός από το θεατρικό έργο δεν θα μπορούσαμε να μην αναφερθούμε και στο τελευταίο βιβλίο του Αντώνη Γεωργίου «Ενα άλμπουμ ιστορίες». Ενα βιβλίο με δεκάδες καθημερινές ιστορίες απλών ανθρώπων. Ενα ψηφιδωτό μετα-μυθιστόρημα που, μέσα από τις σελίδες του, ο καθένας μας ανακαλύπτει κάτι οικείο. Λα Μπελότ, το νέο σας θεατρικό έργο.

Διαβάζοντας το σχετικό δελτίο Τύπου αναφέρει μεταξύ άλλων «πως διαδραματίζεται γύρω από ένα τραπέζι όπου παίζουν χαρτιά. Ενα έργο για την πιλόττα και όχι μόνο. Ενα έργο για την Κύπρο και όχι μόνο. Ενα έργο για τις ανθρώπινες σχέσεις…». Εχω την εντύπωση ότι μ’ αυτό το σκηνικό θα ταυτιστούν αρκετοί συμπατριώτες μας… λάτρεις της πιλόττας και όχι μόνο… Σίγουρα το έργο έχει αρκετά στοιχεία για να ταυτιστούν κάποιοι. Διαδραματίζεται στην Κύπρο, είναι στην κυπριακή καθομιλούμενη αναφέρεται σε σχετικά κοντινές μας χρονικές περιόδους, και κεντρικό σημείο είναι μια παρέα αντρών που παίζουν πιλόττα, δημοφιλές παιχνίδι στον τόπο μας. Αλλά το έργο νομίζω δεν είναι απλά επικαιρικό.

Διαδραματίζεται μεν γύρω από ένα τραπέζι όπου πέντε άντρες μαζεύονται για να παίξουν πιλόττα, το παιχνίδι, όμως παρόλο που είναι κυρίαρχο στοιχείο στο έργο, είναι το «όχημα», το μέσο για να παρουσιαστούν οι σχέσεις μεταξύ αυτών των ανθρώπων και πώς αλλάζουν στη διάρκεια του χρόνου όχι μόνο βέβαια εξαιτίας του χρόνου.

Ταυτόχρονα όμως μέσα από τις σχέσεις αυτές μπορούμε να διακρίνουμε τα στοιχεία των εποχών που διαδραματίζεται το έργο, και είμαι σίγουρος ότι πολλοί θα αναγνωρίσουν αρκετά από αυτά τα στοιχεία. Η πρώτη εποχή είναι το 1998, τα χρόνια της ανόδου του χρηματιστηρίου και λίγο πριν από το λαμπερό millennium, όπου όλα φάνταζαν δυνατά. Παίζοντας πιλόττα οι ήρωες κουβεντιάζουν για γυναίκες, πολιτική, χρηματιστήριο και φυσικά για λεφτά αφού, όπως λέει κάποιος από αυτούς: «Δαμέσα δα μόνο άμαν έσh’̌εις λεφτά υπολογίζουν σε».

Την ίδια παρέα συναντούμε ξανά το 2010 στην αρχή της οικονομικής κρίσης αλλά και της έξαρσης των πρακτορείων στοιχημάτων και των online casino. Πάλι γύρω από ένα τραπέζι, γι’ ακόμα ένα παιχνίδι πιλόττας. Ολα έχουν αλλάξει όμως. Το έργο μέσα από τις εναλλαγές των εποχών και όσα συμβαίνουν στις ζωές των ηρώων προσπαθεί να διαγνώσει στο παρελθόν συμπτώματα του παρόντος, παρακολουθεί όμως και πώς το κυρίαρχο σύστημα αξιών, όχι μόνο στον τόπο μας, αλλά και γενικά, ανάγει το κυνήγι του κέρδους, το χρήμα σε κυρίαρχο όνειρο των ανθρώπων, πώς παγιδευόμαστε όλοι σε δοτά όνειρα και πώς καταλήγουμε να μετράμε απώλειες, κυριολεκτικά και μεταφορικά.

Είχατε λόγο στο πώς θα στηθεί το έργο; Ή θεωρείτε ότι η «δουλειά» του συγγραφέα αρχίζει και τελειώνει μέσα στις σελίδες του κειμένου; Το έργο είχε επιλεχθεί και παρουσιαστεί σε μορφή σκηνοθετημένου αναλογίου στην τελική φάση του προγράμματος ανάπτυξης και προώθησης της κυπριακής θεατρικής γραφής PLAY, που συνδιοργάνωσαν το Κυπριακό Κέντρο του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου και ο Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου, σε σκηνοθεσία του Ευριπίδη Δίκαιου το Δεκέμβριο του 2013.

Μετά το αναλόγιο βρεθήκαμε αρκετές φορές με τον Ευριπίδη και συζητήσαμε το κείμενο. Αργότερα με το ανέβασμα του έργου, ιδίως στην αρχική φάση συζητούσαμε θέματα που αφορούσαν το στήσιμο, γνωρίζοντας πάντοτε ο καθένας τα όριά του. Το θέατρο είναι συλλογική υπόθεση. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που εμπλέκονται σε μια παράσταση, το στοίχημα είναι να εργάζονται όλοι για ένα κοινό ύφος και ο σκηνοθέτης είναι αυτός που ουσιαστικά καθορίζει το ύφος της, καλό θα είναι μετά από διαβούλευση και συζήτηση.

Είναι κατά κάποιο τρόπο ο συγγραφέας της παράστασης. Εμένα αυτό που με απασχολεί γενικά στο ανέβασμα είναι να μην αλλοιώνεται η ουσία του έργου, παρόλο που αναγνωρίζω ότι υπάρχουν ποικίλες αναγνώσεις του κάθε έργου. Ο Ευριπίδης αντιμετωπίζει το κείμενο με σεβασμό και κυρίως αγάπη και νιώθω ότι παρά τις όποιες εκατέρωθεν επιμέρους επιφυλάξεις είχαμε ουσιαστικά παρόμοια ανάγνωση του έργου.

Ενα άλμπουμ με οικείες ιστορίες

«Ενα άλμπουμ ιστορίες» τιτλοφορείται το βιβλίο σας, που εκδόθηκε πριν από μερικούς μήνες. Τι να περιμένει ο αναγνώστης μέσα από αυτό; Η ιδέα για το βιβλίο ξεκίνησε το Νοέμβριο του 2008 με αφορμή τις ιστορίες ενός φίλου για τη γιαγιά του που μόλις είχε πεθάνει. Και από τη γιαγιά πέρασε στην οικογένεια αλλά και στο χωριό και όχι μόνο. Ιστορίες που μου θύμιζαν ιστορίες της δικής μου οικογένειας ή άλλων φίλων ή που είχα ακούσει ή διαβάσει. Η μια έφερνε την άλλη και το κουβάρι ξετυλιγόταν και άρχισε να γράφεται. Ταυτόχρονα ένιωσα πως οι πρώτες αυτές ιστορίες ήταν σαν μια «μικρογραφία» του τόπου, τα θέματα αφορούσαν όχι απλά μια οικογένεια ή ένα χωριό αλλά την Κύπρο γενικότερα.

Προστέθηκαν κι άλλες ιστορίες, αποσπάσματα από εφημερίδες, συνταγές, μοιρολόγια, δημοτικά, ποιητάρικα, άλλα ποιήματα και πολλές, πολλές φωτογραφίες. Είναι, λοιπόν, ένα βιβλίο με δεκάδες καθημερινές ιστορίες απλών ανθρώπων στην κοινή ελληνική και στην κυπριακή διάλεκτο που μέσα από αυτές νομίζω ότι σκιαγραφείται η συλλογική ιστορία, αφού η ιστορία ενός τόπου είναι, ίσως, το σύνολο αυτών των ιδιωτικών ιστοριών.

Προσωπικά πάντα με ενδιέφεραν αυτές οι ιστορίες καθημερινών ανθρώπων που δεν θα τις γράψει καμιά επίσημη Ιστορία… Πώς ζουν, πώς αγαπούν και πώς αντιμετωπίζουν αυτό το «κάθε μέρα, τα δικά τους Βατερλό και Θερμοπύλες, τον πόνο, πώς στέκονται απέναντι στο θάνατο, πώς γίνονται έρμαιο των καταστάσεων, των παθών τους ή των παθών ενός τόπου ολόκληρου». Οσα δηλαδή αντιμετωπίζουμε όλοι. Γι’ αυτό, όπως λέει κάπου το βιβλίο, όλων μας τα άλμπουμ έχουν παρόμοιες φωτογραφίες και ιστορίες. Γι’ αυτό και οι ιστορίες αυτές φαντάζουν σε κάποιους τόσο οικείες. Αυτήν την αίσθηση της δύναμης των ιστοριών των ανθρώπων και της στενής συγγένειάς τους θα ένιωθα εγώ ως αναγνώστης αυτού του βιβλίου. Και ίσως κοίταζα αλλιώτικα τον κάθε άνθρωπο, κοντινό μου, συγγενή, γείτονα, φίλο, ντόπιο, ξένο.

Θεωρείτε ότι η χρήση της κυπριακής διαλέκτου περιορίζει την ανάγνωσή του;

Δεν μπορούσα να μιλήσω για την Κύπρο σε πρώτο πρόσωπο, να ακουστούν ιστορίες και να μην χρησιμοποιηθεί η διάλεκτος. Θα ήταν ψεύτικο νομίζω το αποτέλεσμα. Κατά κάποιο τρόπο με διάλεξε η διάλεκτος, δεν τη διάλεξα. Βέβαια αγαπώ την κυπριακή διάλεκτο, λέξεις και εκφράσεις της.

Η χρήση της Κυπριακής στη λογοτεχνία δεν πρέπει να γίνεται με κανένα «πρέπει», ούτε να αποκλείεται για γελοίους λόγους περί αφελληνισμού και τα σχετικά. Πιστεύω ότι οι λογοτέχνες του τόπου αν αφεθούν, καθαροί από «έξωθεν» παρεμβάσεις, μπορούν να νιώσουν σε ποιο είδος, διάλεκτος ή κοινή ελληνική, θέλουν να γράψουν κάθε φορά. Το βιβλίο χωρίς τη χρήση της Κυπριακής θα ήταν άλλο από αυτό που ήθελα. Από την άλλη, είναι γραμμένο με έναν τρόπο όπου συνυπάρχει η Κυπριακή με αφηγήσεις στην κοινή ελληνική. Ηθελα να δώσω αυτό όλο το μείγμα των διαφόρων γλωσσικών μέσων που χρησιμοποιούμε.

Οσο για το κοινό είτε στην Κύπρο είτε στην Ελλάδα πιστεύω πως είναι και θέμα συνήθειας. Πώς είναι να διαβάσει σήμερα κάποιος τη Φόνισσα του Παπαδιαμάντη, δεν θα νιώσει δυσκολίες; Σιγά-σιγά σε κερδίζει η γλώσσα (και η ιστορία βέβαια). Ελπίζω πως αυτό θα συμβεί και εδώ. Ιδιαίτερα διότι υπάρχει αυτή η εναλλαγή (διαλέκτου-κοινής ελληνικής) λες και το βιβλίο εκπαιδεύει τον αναγνώστη του.

Πάντως, από κάποια πρώτα σχόλια, φαίνεται πως η διάλεκτος δεν ενοχλεί τουλάχιστον τους Ελληνες αναγνώστες, για να μην πω ότι γοήτευσε κάποιους.

ΛΑ ΜΠΕΛΟΤ

Συγγραφέας: Αντώνης Γεωργίου

Σκηνοθέτης: Ευριπίδης Δίκαιος

Σκηνικά/κουστούμια: Γιώργος Γιάννου

Πρωτότυπη μουσική και σχεδιασμός ήχου: Γιώργος Κολιάς

Παίζουν: Νικόλας Αρκαδίου, Ζαχαρίας Ιορδανίδης, Μάριος Κακουλλή, Χρίστος Κωνσταντινίδης, Μαρία Παπακώστα, Μάριος Στυλιανού

Παραστάσεις:

Λευκωσία: Wherehaus 612, Μιχαήλ Κουσουλίδη 5, 1041-Παλουριώτισσα, Λευκωσία Ολα τα Σάββατα και Κυριακές από 23 Νοεμβρίου μέχρι 4 Ιανουαρίου και τις Παρασκευές 26 Δεκεμβρίου και 2 Ιανουαρίου.

Ωρα παραστάσεων: 20:30

Λεμεσός: Τεχνοχώρος της Ε.Θ.Α.Λ.: 
Ιανουάριος 2015: Πέμπτη 15 και 22 και ώρα 20:30
Κυριακή 18 και 25 και ώρα 18:30

Είσοδος: 12€ / 7€ Επικοινωνία: 99 803832 και 9777 8812, [email protected]

Χορηγοί: Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου, Πολιτιστικές Υπηρεσίες Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού Υποστηρικτές: Wherehaus 612 και Point To Contemporary Theater

Ελένη Κωνσταντίνου