Άντρη Χ. Κωνσταντίνου: Να γίνουν τα επόμενα βήματα στην κυπριακή θεατρολογία

Συναντήσεις/ Ορίζοντας

Άντρη Χ. Κωνσταντίνου: Να γίνουν τα επόμενα βήματα στην κυπριακή θεατρολογία

Ο Αντώνης Γεωργίου συναντά τη θεατρολόγο Άντρη Χ. Κωνσταντίνου και συνομιλάνε για το τόμο Το θέατρο στη νεότερη και στη σύγχρονη Κύπρο: Πρακτικά συνεδρίου, σε επιμέλεια Α. Χ. Κωνσταντίνου, Κ. Διαμαντάκου και Λ. Γαλάζη και για την κυπριακή θεατρολογία γενικότερα.

Τι περιλαμβάνει ο τόμος Το θέατρο στη νεότερη και στη σύγχρονη Κύπρο: Πρακτικά Συνεδρίου

Πρόκειται για μια έκδοση 652 σελίδων που την συναποτελούν 38 άρθρα από 39 θεατρολόγους και άλλους/ες ερευνητές/τριες από την Κύπρο και την Ελλάδα. Τον τόμο μάς έκανε την τιμή να προλογίσει ο κορυφαίος θεατρολόγος Βάλτερ Πούχνερ. Ο ομότιμος Καθηγητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών συμβάλλει και με άρθρο του όπως και ο επίσης ομότιμος Καθηγητής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Σάββας Πατσαλίδης. Οι δύο εγνωσμένου κύρους επιστήμονες είχαν παρευρεθεί στο συνέδριο ως προσκεκλημένοι ομιλητές. Τα μελετήματα του βιβλίου αφορούν την κυπριακή δραματουργία, παλαιότερη και σύγχρονη, διερευνούν τις σχέσεις του κυπριακού θεάτρου με την Ελλάδα, στέκονται στη σχέση του θεάτρου με την κοινωνία και την πολιτική, άπτονται θεμάτων κριτικής, μελετούν την πρόσληψη τόσο της αρχαίας ελληνικής όσο και της ξένης δραματουργίας.

Ποια η σημασία του τόμου και κατ’ επέκταση του πρώτου θεατρολογικού συνεδρίου της Κύπρου;

Κατά τη γνώμη μου, η σημασία τόσο του συνεδρίου όσο και του τόμου που αποτελεί απότοκό του είναι θεμελιώδης – κυριολεκτικά, καθώς έθεσε τις βάσεις της κυπριακής θεατρολογίας, της συστηματικής μελέτης της ιστορίας και της δραματολογίας του κυπριακού θεάτρου ενώ, πιστεύω ότι ανέδειξε τόσο την ανάγκη να ενισχυθεί αυτή η μελέτη όσο και μια υπάρχουσα, ήδη, δυναμική. Το συνέδριο, με την ανοιχτή πρόσκλησή του στην ελληνόφωνη θεατρολογική κοινότητα εντός και εκτός Κύπρου, κινητοποίησε το ενδιαφέρον μελετητών που δεν είχαν στο παρελθόν ασχοληθεί με τις θεματικές του θεάτρου του νησιού. Σημασία έχει βέβαια τώρα πού έχει εκδοθεί και παρουσιάζεται πλέον ο τόμος –έχει προηγηθεί η παρουσίασή του στην Αθήνα– να γίνουν τα επόμενα βήματα, ένα νέο συνέδριο, για παράδειγμα.

Οι ανθρωπιστικές επιστήμες και η μελέτη των τεχνών δεν είναι το αγαπημένο πεδίο των αναπτυξιακών μοντέλων που υιοθετούνται παγκοσμίως

Γιατί είναι ωφέλιμη στην ανάπτυξη του θεάτρου ενός τόπου η ύπαρξη της Θεατρολογίας ως επιστήμης;

Οι ανθρωπιστικές επιστήμες και η μελέτη των τεχνών δεν είναι το αγαπημένο πεδίο των αναπτυξιακών μοντέλων που υιοθετούνται παγκοσμίως που θέλουν την έρευνα να αποδίδει βραχυπρόθεσμα σε οικονομικό επίπεδο. Γι’ αυτό και βλέπουμε ιστορικά τμήματα κλασικών σπουδών, αρχαιολογίας κλπ. να συρρικνώνονται ή και να καταργούνται.

Σ’ αυτή την τάση, πιστεύω, πρέπει να αντισταθούμε γιατί, όσον αφορά τη Θεατρολογία εν προκειμένω, η γνώση του πολιτισμού μας καθίσταται αναγκαία αυτογνωσία, συνδέεται με τον αυτοσεβασμό μας και μπορεί να αποτελεί εφαλτήριο για την άνθηση τόσο του ίδιου του πολιτισμού όσο και της μελέτης του σε επιστημονικό επίπεδο, στη διαχρονία και τη συγχρονία του.

Ας θυμηθούμε την εύστοχη επισήμανση του Β. Πούχνερ, ότι με το συνέδριο του 2015 έλαβε χώρα η καταστατική πράξη της κυπριακής θεατρολογίας

Τόσο το συνέδριο όσο και ο τόμος αφιερώθηκαν στη μνήμη του Γιάννη Κατσούρη, θεμελιωτή της κυπριακής Θεατρολογίας (Φωτογραφία Κυριάκου Χριστοδουλίδη. Αρχείο Θεατρικού Μουσείου Κύπρου )

Υπάρχει ικανοποιητική βιβλιογραφία όσον αφορά τη μελέτη του κυπριακού θεάτρου;

Υπάρχει ένα καλό προζύμι πλέον, εκκινώντας από τη μελέτη του Γιάννη Κατσούρη, η οποία είναι μια δεξαμενή υλικού που μπορεί να οδηγήσει σε πολλές επί μέρους μελέτες που να  εμβαθύνουν στο ένα ή στο άλλο ζήτημα. Ακολούθησε η έκδοση διδακτορικών διατριβών (της δικής μου, του Λεωνίδα Γαλάζη, πρόσφατα της Μαρίνας Αθανασίου), επιμέρους μελέτες σε επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων, ο εν λόγω τόμος, καθώς και αδημοσίευτες διδακτορικές διατριβές και αξιόλογες εργασίες που απορρέουν από μεταπτυχιακές σπουδές. Επίσης, στα πρακτικά του καθιερωμένου συμποσίου του Κυπριακού Κέντρου του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου για το αρχαίο δράμα υπάρχουν πλέον αναφορές στο θέατρο στην Κύπρο.

Έχουν γίνει πολλά τα τελευταία δεκαπέντε περίπου χρόνια αλλά είμαστε μόνο στην αρχή. Από την άλλη, ας θυμηθούμε την εύστοχη επισήμανση του Β. Πούχνερ, ότι με το συνέδριο του 2015 έλαβε χώρα η καταστατική πράξη της κυπριακής θεατρολογίας.

Υπάρχει ένα καλό προζύμι πλέον, εκκινώντας από τη μελέτη του Γιάννη Κατσούρη, η οποία είναι μια δεξαμενή υλικού που μπορεί να οδηγήσει σε πολλές επί μέρους μελέτες που να  εμβαθύνουν στο ένα ή στο άλλο ζήτημα

Τι θα πρέπει να γίνει για ανάπτυξη και εδραίωσή της;

Πολλά. Συνεργαζόμενοι οργανισμοί θα μπορούσαν να διεκδικήσουν και ευρωπαϊκά κονδύλια αλλά ο τοπικός χαρακτήρας και το είδος της έρευνας δεν είναι το πιο εύκολο πεδίο για να επιτευχθεί τέτοια χρηματοδότηση. Χωρίς φυσικά να αποκλείεται, αν δυναμικές/οι επιστημόνισσες/νες δημιουργήσουν συνέργειες και επινοήσουν ευφάνταστους τρόπους και σύγχρονες οπτικές για ερευνητικά προγράμματα. Αλλά λόγω των ευνόητων δυσκολιών, έμφαση θα μπορούσε να δοθεί στην εγχώρια χρηματοδότηση ερευνητικών προγραμμάτων. Σημαντική υποδομή θα αποτελέσει η κατάρτιση βάσεων δεδομένων και η ελεύθερη πρόσβαση σε αυτές μέσω διαδικτύου. Παράλληλα, αναγκαία είναι η δημιουργία συστημάτων συλλογής και ψηφιοποίησης του νέου υλικού που προκύπτει συνεχώς, δεδομένου ότι είναι πλούσια και πολυσχιδής πλέον η θεατρική δραστηριότητα στο νησί. Θα προσέθετα την περαιτέρω και σταθερή δραστηριότητα του Θεατρικού Μουσείου προς αυτή την κατεύθυνση της μελέτης της ιστορίας του κυπριακού θεάτρου. Αλλά και, γιατί όχι, ένα προπτυχιακό πρόγραμμα θεάτρου/θεατρολογίας σε δημόσιο πανεπιστήμιο.

Παρουσίαση του τόμου

Τρίτη 17 Μαΐου 2022, στις 7.30 μ.μ.

Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Κύπρου

(Φανερωμένης 86-90, Λευκωσία 1011)

Κύριοι ομιλητές θα είναι ο Καθηγητής Βάιος Λιαπής και ο σκηνοθέτης Πάρις Ερωτοκρίτου ενώ χαιρετισμό θα απευθύνει η Αντιγόνη Παπαφιλίππου, Πρόεδρος των Δ.Σ. του Θεατρικού Μουσείου Κύπρου και του ΘΟΚ. Την εκδήλωση θα συντονίσει η Άντρη Χ. Κωνσταντίνου ενώ ο Λεωνίδας Γαλάζης θα κλείσει την παρουσίαση με αντιφώνηση εκ μέρους της ομάδας της επιστημονικής επιμέλειας.

Από την εκδήλωση της Αθήνας. Στο βήμα: Καίτη Διαμαντάκου και στο πάνελ: Άντρη Χ. Κωνσταντίνου, Ειρήνη Μουντράκη, Γρηγόρης Ιωαννίδης (Αρχείο: Σπίτι της Κύπρου)