• Η ανάγνωση του φαινομένου της αποχής
• Κώστας Χριστοφίδης και Κώστας Γουλιάμος παίρνουν θέση απέναντι στο πρόβλημα
Του Κώστα Α. Κωνσταντίνου
Με την τελική καταμέτρηση των ψήφων και την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων σε παγκύπρια βάση το βράδυ του δεύτερου γύρου των προεδρικών εκλογών, έγινε γνωστό και το ποσοστό της αποχής από την εκλογική διαδικασία. Στην επαναληπτική ψηφοφορία των Προεδρικών του 2018 η αποχή έφτασε το 26%. Πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό σε εκλογική διαδικασία ανάδειξης Προέδρου της Δημοκρατίας.
143 χιλιάδες άτομα δεν προσήλθαν στις κάλπες, κάτι το οποίο υπογραμμίστηκε από τους υποψηφίους για την προεδρία. Εντύπωση προκαλεί η αποχή ακόμη και στις κάλπες που στήθηκαν στο εξωτερικό, ένα μέτρο το οποίο υποτίθεται ότι ήρθε για να διευκολύνει τη ζωή των ψηφοφόρων, να μειώσει τις αχρείαστες μεταφορές προς την Κύπρο και να προσφέρει τέλος πάντων ένα επιπλέον κίνητρο για να πάει ο κόσμος στις κάλπες. Και όμως στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στην Ελλάδα η αποχή έφτασε το 30%.
Η πορεία της αποχής
Ανατρέχοντας στα στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών η «Χ» παραθέτει την πορεία της αποχής, από το 2003 μέχρι σήμερα, στις τρεις εκλογικές διαδικασίες για τις οποίες υπάρχουν συγκεντρωτικά επίσημα αποτελέσματα σε παγκύπρια βάση. Προεδρικές, βουλευτικές και ευρωεκλογές. Με βάση τα στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών φαίνεται η απότομη αύξηση της αποχής και στις τρεις ψηφοφορίες. Σε ό,τι αφορά την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, η αποχή κρατείτο σε χαμηλά επίπεδα μέχρι και το 2008. Το 2003, όταν είχε εκλεγεί στην προεδρία ο Τάσσος Παπαδόπουλος χωρίς επαναληπτική διαδικασία, λαμβάνοντας ποσοστό 51,51% από τον πρώτο γύρο, η αποχή είχε φτάσει στο 09,45%, κάτι που είχε μεταφραστεί σε 45.068 ψηφοφόρους. Σε χαμηλά ποσοστά είχε κρατηθεί και κατά την εκλογή στην προεδρία του κ. Δημήτρη Χριστόφια το 2008, όταν στην επαναληπτική ψηφοφορία οι ψηφοφόροι προσήλθαν μαζικά στις κάλπες με το φαινόμενο να ανέρχεται στο 09,16% αφού 47.305 δεν ψήφισαν για ανάδειξη Προέδρου της Δημοκρατίας.
Κατά την επαναληπτική ψηφοφορία το 2013 δεν προσήλθαν στις κάλπες 100.484 ψηφοφόροι, με το ποσοστό να φτάνει στο 18,42%. Στην τελευταία επαναληπτική ψηφοφορία το ποσοστό έφτασε στο 26,03% με 143.401 ψηφοφόρους να επιλέγουν την αποχή. Στις τρεις τελευταίες βουλευτικές εκλογές, του 2006, 2011 και 2016 η αποχή αυξήθηκε με γεωμετρική πρόοδο από το 11,00% στο 21,30% και στο 33,26% αντίστοιχα. Σε αριθμούς οι ψηφοφόροι που “έγραψαν” απουσία από τις τρεις βουλευτικές αυξήθηκαν από 55.109 στις 113.216 και τις 180.644. Οι πρώτες ευρωεκλογές πραγματοποιήθηκαν στην Κύπρο το 2004. Η αποχή των 132.924 ψηφοφόρων είχε φτάσει το 27,54%. Μέσα σε δέκα χρόνια οι απόντες έφτασαν το 2014 τις 340.025 με ποσοστό 56,03%.
Η ανάγνωση των ακαδημαϊκών
Δύο Πρυτάνεις, του Πανεπιστημίου Κύπρου και του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου, δίδουν τη δική τους ανάλυση ως προς το φαινόμενο, μετά την ολοκλήρωση της εκλογικής διαδικασίας. Ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου επανέλαβε, μιλώντας στην “Κυριακάτικη Χαραυγή”, αρκετές φορές την ανάγκη για αλλαγή, λέγοντας ότι η Κύπρος χρειάζεται κάτι καινούργιο. Συζητώντας για το τι μεσολάβησε μεταξύ πρώτου και δεύτερου γύρου των εκλογών υποστήριξε ότι η θέση κάποιων πολιτικών σχηματισμών φαίνεται ότι έβλαψε τη Δημοκρατία. «Όταν κάποιος μεταξύ των δύο γύρων έχει διλήμματα, τότε πρέπει να παίρνει μια θέση. Δεν μπορείς περίπου να λες στους ψηφοφόρους σου να μην πάνε να ψηφίσουν ή να κάνουν λίγο πολύ ό,τι θέλουν», ανέφερε χαρακτηριστικά, τονίζοντας ότι το πολιτικό σύστημα είπε πολλές φορές ψέματα στους πολίτες δίδοντάς τους ελπίδες για λύση στο Κυπριακό και πρόοδο. Αυτά πληρώνει σήμερα, τόνισε, το πολιτικό σύστημα. Του γυρίζουν οι πολίτες την πλάτη.
Για τον κ. Χριστοφίδη απαιτείται μεταρρύθμιση του συστήματος, καθώς η κατάσταση στην Κύπρο σήμερα δημιουργεί παντού αδιέξοδα. «Χρειαζόμαστε ένα ηλεκτροσόκ. Ό,τι δεν έγινε σωστά το ’60 και μας οδήγησε στα γεγονότα του 1963 και 1974 πρέπει το ξανασκεφτούμε σε ένα νέο κόσμο με νέα δεδομένα. Η Κύπρος πρέπει να γίνει σύγχρονη χώρα και έχει τις δυνατότητες», ανέφερε ο κ. Χριστοφίδης.
Η κοινωνικοποίηση της αποχής
«Η αποχή εμπεριέχει μια διάσταση σύγχρονης ατομικιστικής αποδέσμευσης από την πολιτική. Μια ισχυρή διάσταση διαμαρτυρίας και άμυνας έναντι του πολιτικού συστήματος που πρέπει να συνδυαστεί με φαινόμενα ακραίας αντιπολιτικής ψήφου». Με τη φράση αυτή ο Πρύτανης του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου, Δρ Κώστας Γουλιάμος, καθορίζει το εννοιολογικό πλαίσιο του φαινομένου, λέγοντας ότι οι προεδρικές εκλογές σηματοδότησαν την κοινωνικοποίηση της αποχής. Μιλώντας στην “Κυριακάτικη Χαραυγή” επισημαίνει ότι στην περίπτωση της Κύπρου, παρά τη δεδομένη παραδοσιακή κομματικοποίηση, το ισχυρό, όπως λέει, πελατειακό κράτος, αλλά και σε ένα βαθμό όπως εκτιμά, την υποχρεωτική συμμετοχή, έχουν αποτυπωθεί ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά αποχής στις προεδρικές εκλογές και φαίνεται, όπως υποστηρίζει, ότι το κομματικό σύστημα δεν πέτυχε να απαντήσει στις ανάγκες της κοινωνίας και στα κενά που δημιουργούνται από την κεφαλαιοκρατική, κατά την έκφρασή του, κρίση.
Η τεράστια αποχή, επισημαίνει ο κ. Γουλιάμος, σηματοδοτεί όχι απλώς ένα επώδυνο γεγονός, αλλά πρωτίστως δείχνει την κρίση της πολιτικής συμμετοχής. «Η κυνική στάση των πολιτών έναντι της πολιτικής σε συνδυασμό με το μειωμένο πολιτικό ενδιαφέρον, αλλά και την απαξίωση του πολιτικού συστήματος έχουν δημιουργήσει την κρίση της πολιτικής συμμετοχής», αναφέρει ο Πρύτανης του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου, ο οποίος παραθέτει τη θέση του για το φαινόμενο που ο ίδιος ονομάζει “κοινωνικοποίηση της αποχής”.
Όσο το φαινόμενο αυτό, υποστηρίζει ο κ. Γουλιάμος, εντείνεται, σε κάθε εκλογική μάχη ευρισκόμενο, σε αντιστοιχία με τον βιοϊστορικό κύκλο των κομμάτων, τόσο πιο επιτακτική είναι η ανάγκη να γίνουν στην Κύπρο μελέτες ποιοτικής μεθοδολογίας. Σε τέτοιες μελέτες, τονίζει, θα πρέπει να ανιχνευτεί κατά πόσον η σοβαρή αποδυνάμωση της εσωκομματικής ζωής όλων των πολιτικών υποκειμένων συμβαδίζει με την κάμψη της οργανωμένης συμμετοχής στα κόμματα και κατ’ επέκταση στις εκλογές. Ο κ. Γουλιάμος τονίζει ότι παράλληλα θα πρέπει να ανοιχθεί ένας δημόσιος διάλογος με τη συμμετοχή των πολιτικών υποκειμένων που οφείλουν, όπως αναφέρει, να ακούσουν τα κοινωνικά σύνολα και όχι απλά να ομιλούν κατά την έκφρασή του.
Ευρωεκλογές 2004 27,54% 132.924
Ευρωεκλογές 2009 40,00% 213.581
Ευρωεκλογές 2014 56,03% 340.025
Βουλευτικές 2006 11,00% 55.109
Βουλευτικές 2011 21,30% 113.216
Βουλευτικές 2016 33,26% 180.644
Προεδρικές 2003 09,45% 45.068
Προεδρικές 2008 09,16% 47.305
Προεδρικές 2013 18,42% 100.484
Προεδρικές 2018 26,03% 143.401
Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy