Στο προηγούμενο σημείωμα αναφερθήκαμε στο ότι ο Γρίβας ευνοούσε μια διχοτομική λύση στην Κύπρο, ακόμα και από την άποψη ότι έστω κι ένα κομμάτι της Κύπρου περνούσε στην κατοχή της Τουρκίας.
Δεν έχει σημασία το μέγεθος της έκτασης που θα περνούσε στα χέρια της Τουρκίας κι αν αυτή ήταν ολόκληρη η Καρπασία ή η περιοχή της Δεκέλειας που τελούσε (και τελεί) υπό βρετανικό έλεγχο.
Ο Γρίβας θιασώτης του σχεδίου Άτσεσον
Υπάρχουν πηγές που συνηγορούν σε αυτό τον στόχο του Γρίβα.
Όταν στις ομιλίες του στην Αθήνα μιλούσε για χαμένες ευκαιρίες για την ένωση, τις οποίες δεν αποδέχθηκε ο Μακάριος, υπονοούσε το σχέδιο Άτσεσον. Το οποίο σχέδιο ο Γρίβας υποστήριζε, όπως φαίνεται από τις μαρτυρίες και τις αναφορές.
Θεωρούμε ως πολύ σημαντική την αναφορά του Σπύρου Παπαγεωργίου, ο οποίος εκτός από θεωρητικός της Ένωσης ήταν και στενός συνεργάτης του Γρίβα στην ΕΟΚΑ Β και κατά το πραξικόπημα ανέλαβε ως διευθυντής του Γραφείου Τύπου και Πληροφοριών. Με άλλα λόγια ο Παπαγεωργίου, που κατείχε και το αρχείο του Γρίβα, ήταν άριστος γνώστης των προθέσεων του Γρίβα.
Γράφει λοιπόν ότι ο Γρίβας την περίοδο εκείνη έστελνε για δημοσίευση στις φιλικές του εφημερίδες τα δυο σχέδια του Άτσεσον για το Κυπριακό και έγραφε στους συνεργάτες του: «Να δώσουμε προβολή. Σ’ αυτά θα στηρίξουμε την πολιτική μας»[1].
Ο Παπαγεωργίου σημειώνει ότι ο Γρίβας δεν είπε ποτέ δημόσια ότι αποδέχεται τα σχέδια αυτά, που ο Γ. Παπανδρέου, αφού ξεπέρασε την γνωστή άποψή του «ρετιρέ και της πολυκατοικίας», έλεγε ότι «έχουν για επικεφαλίδα την Ένωση και σαν περιεχόμενο την διχοτόμηση»!
Και συνεχίζει: «Οι άνδρες του Γρίβα είχαν μια επικίνδυνα απλουστευμένη άποψη: θα κτυπήσουμε τον Μακάριο για την Ένωση. Αδημονούσαν να δώσουν το κτύπημα αυτό και απορούσαν γιατί ο αόρατος αρχηγός τους δεν έδινε το σύνθημα της εξορμήσεως. Στο μυαλό των πιο ώριμων Γριβικών» τριβελιζόταν η υποψία «τι κάνει ο Αρχηγός; Γιατί δεν κτυπά;», «τί περιμένει, επιτέλους;». Ο Γρίβας όλο ήταν έτοιμος για σαρωτικές νίκες, όλο κατηγορούσε τον Μακάριο, άλλα δεν αποφάσισε την ολοκληρωτική αναμέτρηση. Κάτι περίμενε από τούς συνεργάτες του στην Αθήνα που σε αρκετές περιπτώσεις φαινόταν ότι αυτοί καθοδηγούσαν έντεχνα την ΕΟΚΑ Β’ προς αυτήν ή εκείνην την κατεύθυνση. Αυτοί, όμως, ήταν αυθύπαρκτοι και ενεργούσαν άδολα και με ανιδιοτέλεια για το καλό της Κύπρου; Όχι! Για έναν τουλάχιστον απ’ αυτούς, είναι βέβαιο ότι είχε συνεργασία τόσο με την Χούντα, όσο και με Αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες, ενώ είναι επίσης βέβαιο, ότι υπήρχαν και συνεργάτες του που τους παρακινούσε μόνο ο πατριωτισμός»[2].
Το Άτσεσον μοναδική ευκαιρία για ένωση
Σημαντικά επί του θέματος είναι και όσα καταγράφει και ο Μακάριος Δρουσιώτης. Όπως αναφέρει, ο Μακάριος κάλεσε τα κόμματα και ζήτησε τη στήριξη τους, πράγμα που πέτυχε και στις 27 Ιανουαρίου 1971 αναφέρθηκε ενώπιον τους στα σχέδια του Γρίβα για κάθοδο στην Κύπρο. Ενώ ο Μακάριος αναθεμάτιζε το Άτσεσον, ο Γρίβας το θεωρούσε ως μια χαμένη ευκαιρία[3].
Στις 8 Φεβρουαρίου οι φιλογριβικές εφημερίδες «Πατρίς» και «Ελληνικός Βορράς» δημοσίευσαν ένα πανομοιότυπο κείμενο με διαφορετικούς τίτλους. Παρουσίαζαν το Άτσεσον ως τη μοναδική ευκαιρία για ένωση που χάθηκε χάρις στον Μακάριο.
Η «Εστία» των Αθηνών δημοσίευσε επίσης το κείμενο με τίτλο: «Το σχέδιο Άτσεσον αποτελή δικαίωσιν των ελληνικών αιτημάτων δια την Κύπρον. Η αντεθνική απόρριψις του υπό του Μακαρίου».[4]
Ο ενωτικός Μακάριος
Το καλοκαίρι του 1971, πριν ξεκινήσει ο Γρίβας για την Κύπρο, ο Μακάριος είχε καταφέρει να δημιουργήσει θετικές εκτιμήσεις μέσα στην κοινή γνώμη της Κύπρου και της Ελλάδας.
Αποτελεί γεγονός ότι στην προσπάθεια του να αφοπλίσει τον Γρίβα δεν δίστασε να μιλήσει ξανά για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Η στάση του Μακαρίου ήταν και πάλι αντιφατική σε σχέση με την τελευταία οριστική απόφαση του για στροφή στο εφικτό (ανεξαρτησία) και όχι στο ευκταίο (ένωση).
Από τη μια καταφερόταν εναντίον του σχεδίου Άτσεσον, κάνοντας αναφορά σε γνήσια ένωση, χωρίς παραχωρήσεις εδαφών στην Τουρκία. Μιλώντας στη Γιαλούσα στις 14 Μαρτίου 1971, ο Μακάριος τόνιζε ότι η Κύπρος ήταν πάντα ελληνική και θα παραμείνει ελληνική και ότι αδιαίρετη θα την παραδώσουμε στην Ελλάδα.[5]
Είπε συγκεκριμένα ο Μακάριος: «… Ακεραίαv παρελάβoμεv τηv Κύπρov και ακεραίαv θα την παραδώσωμεv εις την Μητέρα Πατρίδα”.
Όπως σημειώνει ο Παναγιώτης Παπαδημήτρης, στο επίσημο κείμενο της ομιλίας του προέδρου Μακαρίου που δόθηκε στη δημοσιότητα από το Γραφείο Δημοσίων Πληροφοριών είχε απαλειφθεί το επίμαχο αυτό σημείο, ωστόσο μεταδόθηκε ηχογραφημένο στα ραδιοφωνικά επίκαιρα την επομένη.[6]
Αντιδρούν Τουρκία και Ντενκτάς
Κι ενώ ο Μακάριος επιχειρούσε με την ομιλία εκείνη να αφαιρέσει το έδαφος κάτω από τα πόδια του Γρίβα, η ομιλία προκάλεσε άλλες αντιδράσεις. Αντέδρασαν η Τουρκία και ο Ραούφ Ντενκτάς οι οποίοι κατηγόρησαν τον Μακάριο για έλλειψη καλής θέλησης για λύση του Κυπριακού και ότι είχε στόχο όχι τη λύση αλλά την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.
Ο Π. Παπαδημήτρης σημειώνει ότι και προηγουμένως οι Τούρκοι είχαν διαμαρτυρηθεί για παρόμοιες δηλώσεις, κυρίως από τον Υπουργό Εσωτερικών Επαμεινώνδα Κωμοδρόμο.
Ο εκπρόσωπος του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών δήλωσε στην Άγκυρα στις 16 Μαρτίου 1971 ότι «τέτοιες δηλώσεις αποδεικνύουν γιατί σημειώνουν αποτυχία μέχρι τώρα οι διακοινοτικές συνομιλίες».
Δύο μέρες αργότερα o Ντενκτάς σε ομιλία του στη Αμμόχωστε έθεσε σαν προϋπόθεση για την επίτευξη “ρεαλιστικής λύσης” την αποκήρυξη της ένωσης.
Διατύπωνε μάλιστα εμμέσως την απειλή για διακοπή των ενδοκυπριακών συνομιλιών.
Μεταξύ άλλων ο Ντενκτάς είχε πει ότι «Εάν αποκλεισθεί η ένωση θα είναι δυνατή η επίτευξη λύσης με βάση την αρχή της ανεξαρτησίας “νοουμένου ότι θα εξευρεθεί φόρμουλα, η οποία θα προνοεί για την προστασία της ζωής και της περιουσίας της τουρκοκυπριακής κοινότητας και η οποία δεν θα περιορίζει την οικονομική ανέλιξη των Τουρκοκυπρίων και δεν θα επηρεάσει την συνεταιριστική τους ιδιότητα».[7]
Καλούσε μάλιστα την Ελληνοκυπριακή ηγεσία να επιλέξει την οδό της λογικής και του ανθρωπισμού, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι η διεθνής κοινότητα δεν θα επιτρέψει να επαναληφθούν τα αιματηρά γεγονότα του 1963.
Πρόσθετε ότι «τα γεγονότα και οι πρόσφατες δηλώσεις του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου καταδεικνύουν ότι η ελληνοκυπριακή ηγεσία δεν έχει τα μέσα να εκλέξει την οδό που υπαγορεύει η κοινή λογική και ότι οι ελληνοκύπριοι ηγέτες τελούν υπό τον έλεγχο των εξτρεμιστικών ενόπλων πυρήνων τους οποίους δημιούργησαν οι ίδιοι για την εφαρμογή της ενωτικής αυτής πολιτικής».
Ο Γρίβας αρνείται πρόταση του Μακαρίου
Ακριβώς εκείνη την περίοδο ο Μακάριος επιχειρεί άνοιγμα προς τον Γρίβα, στέλνοντας του μήνυμα για να έρθει στην Κύπρο και να συνεργαστούν, διαβλέποντας ότι ερχόταν σύγκρουση με τη χούντα η οποία φλέρταρε με την Άγκυρα για λύση τύπου Άτσεσον.
Στις 14 Φεβρουαρίου με μήνυμα που έστειλε στον Γρίβα μέσω του μητροπολίτη Κιτίου Άνθιμου (ο οποίος είχε επαφές με τον Γρίβα), ο Μακάριος δεν απέκλειε και την επιστροφή του στρατηγού στην Κύπρο.
Το μήνυμα Μακαρίου πήγε στον Γρίβα στις 18 του μήνα μέσω του στενού συνεργάτη του Γρίβα, του Σωκράτη Ηλιάδη. Στις 22 Φεβρουάριου ο Ηλιάδης έγραψε στον ταγματάρχη του ελληνικού στρατού Σταύρο Σταύρου – Σύρο, ο οποίος προετοιμαζόταν να κατέβει στην Κύπρο ως επιτελής στην οργάνωση του Γρίβα, ότι ο στρατηγός είχε παρατηρήσει ότι ο Μακάριος τον ξεγέλασε δύο φορές, επισημαίνοντας ότι αυτή τη φορά ο Μακάριος τα έχει χαμένα[8].
Παράλληλα ο Γρίβας διαμήνυσε στον Μακάριο μέσω του Άνθιμου ότι ήθελε δημόσια δήλωση – πρόσκληση – από τον Μακάριο για να αναλάβουν μαζί τον αγώνα για την ένωση.
Ο Μακάριος όμως του απάντησε ότι ο ενωτικός αγώνας εκείνη την περίοδο ήταν ανέφικτος και ότι εκείνο που προείχε ήταν η αντιμετώπιση των σχεδίων της χούντας. Ο Γρίβας συμφωνούσε όχι ο κίνδυνος από τη χούντα ήταν υπαρκτός,, αποδεχόταν τη συμφιλίωση, αλλά υπό την αμετάκλητη προϋπόθεση να αγωνιστούν για την ένωση, κάτι που δεν αποδέχθηκε ο Μακάριος.
http://dialogos.com.cy/blog/apo-ti-chounta-sto-praxikopima-tou-1974-meros-10o/#.Wb_I2thx11M
[1] Σπ. Παπαγεωργίου «Μακάριος δια πυρός και σιδήρου» σελ. 77-78.
[2] Στο ίδιο.
[3] Μ. Δρουσιώτη «ΕΟΚΑ Β & CIA», σελ. 87.
[4] Πρέπει να σημειωθεί ότι το 1964 η «Εστία» ήταν πολύ εχθρική απέναντι στα σχέδια Άτσεσον και ήταν η μόνη ελληνική εφημερίδα που χαρακτήριζε τα σχέδια ως διχοτομικά.
[5] Υπενθυμίζεται ότι η Καρπασία, με βάση τα σχέδια Άτσεσον θα περνούσε υπό την κυριαρχία της Τουρκίας.
[6] http://www.papademetris.net, περίοδος 1967-1972.
[7] Βλ. Ε/κυπριακές εφημερίδες ημερομηνίας 19.3.1971.
[8] Μ. Δρουσιώτη «ΕΟΚΑ Β & CIA», σελ. 89.
Aκολουθήστε μας στο Google News
Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy
