Από τη χούντα στο πραξικόπημα του 1974 (Μέρος 4ο)

Η παρουσία του Γρίβα στην Κύπρο, την άφιξη του οποίου εξετάσαμε στο προηγούμενο σημείωμα μας, δημιούργησε αρκετά προβλήματα.

Η ανάληψη της αρχηγίας των ενόπλων δυνάμεων τον έφερε σε σύγκρουση με πολλούς, περιλαμβανομένου και του αρχηγού της Εθνικής Φρουράς στρατηγού Καραγιάννη.

Μάλιστα ο Καραγιάννης παραιτήθηκε από το πόστο του μετά τους κακούς χειρισμούς του Γρίβα για την αντιμετώπιση της κρίσης στη Μανσούρα που είχε ως αποτέλεσμα τον βομβαρδισμό της Τηλλυρίας τον Αύγουστο του 1964.

Για την περίοδο αυτή θα κάνουμε ξεχωριστή αναφορά σε άλλα σημειώματα.

Το πραξικόπημα της χούντας στην Ελλάδα

Την 21^η Απριλίου 1967 μια νέα κατάσταση πραγμάτων δημιουργείται στην Ελλάδα. Διενεργείται το πραξικόπημα της χούντας των συνταγματαρχών η οποία όχι μόνο δεν θα λύσει εσωτερικά και εξωτερικά προβλήματα αλλά θα τα εντείνει.

Το τίμημα θα το πληρώσει τελικά η Κύπρος αφού από την πρώτη στιγμή η χούντα άρχισε να ανακατεύεται στο Κυπριακό και θεωρώντας τον εαυτό της ως το «Εθνικόν Κέντρον», επιδίωκε να επιβάλει τις πολιτικές της στην Κύπρο και στον πρόεδρο Μακάριο.

Όπως αναφέραμε και στο 1^ο σημείωμα, στην Κύπρο κανένας δεν μπορούσε να αντιληφθεί τι πραγματικά συνέβαινε.

Χρειάστηκε να περάσουν αρκετές μέρες για να σχηματιστεί σαφής άποψη περί τίνος επρόκειτο.

Ο Μακάριος ζήτησε από τον Υπουργό Εσωτερικών Πολύκαρπο Γιωρκάτζη να τον πληροφορήσει για το ποιον των πραξικοπηματιών. Ο Γιωρκάτζης γνωριζόταν με αρκετούς από αυτούς αφού οι πλείστοι είχαν υπηρετήσει και στην Κύπρο, όπως ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, ο μετέπειτα δικτάτορας Δημήτριος Ιωαννίδης και άλλοι.[1]

Ο Μακάριος τήρησε μια στάση αναμονής και έστειλε συγχαρητήριο τηλεγράφημα στις 30 Μαΐου 1967, δηλαδή σαράντα μέρες μετά το πραξικόπημα.

Ο Γρίβας απέστειλε τηλεγράφημα συμπαράστασης μία εβδομάδα μετά το πραξικόπημα.

«Εvoπλoι δυvάµεις Κύπρoυ συµπαρίσταvται εις Υµετέραv Κυβέρvησιv δι’  επιτέλεσιv αvαληφθέvτoς εθvικoύ έργoυ και είvαι πεπεισµέvαι ότι αύτη θα βoηθήση εις τηv εκπλήρωσιv της αvατεθείσης εις αυτάς εθvικής απoστoλής εv Κύπρω».[2]

Υπήρξε ωστόσο και μια ομάδα λεγόμενων εθνικοφρόνων, οπαδών του Γρίβα που έστειλαν αμέσως συγχαρητήρια τηλεγραφήματα με ύμνους για την τιμημένη στολή του Έλληνα αξιωματικού.[3]

Παραθέτουμε ως παράδειγμα το τηλεγράφημα που έστειλε στη χούντα η ΚΕΑΚ (Κίνησις Εθνικής Αποκαταστάσεως Κύπρου):

«Πρόεδρον και μέλη ελληνικής Κυβερνήσεως, Αθήνας.

Κίνησις Εθνικής Αποκασταστάσεως Κύπρου (ΚΕΑΚ) Λεμεσού συγχαίρουσα υμάς επί τη αναλήψει διακυβερνήσεως μητρός πατρίδος εις κρίσιμους στιγμάς χαιρετίζει δι’ υμών ενδόξους ενόπλους δυνάμεις και υπερήφανον ελληνικόν λαόν, αναμένει δε δι’ εθνοσωτηρίων ενεργειών σας πραγματοποίησιν ενώσεως”.

Το ΑΚΕΛ καταδικάζει το πραξικόπημα

Η μόνη πολιτική δύναμη που αντέδρασε αρνητικά και άμεσα στο χουντικό πραξικόπημα ήταν το ΑΚΕΛ.

Τρεις μέρες μετά το πραξικόπημα το Πολιτικό Γραφείο του ΑΚΕΛ καταδίκαζε έντονα το πραξικόπημα και εξέφραζε την πίστη ότι ο ελληνικός λαός θα εύρισκε τη δύναμη για να απαλλαγή από τη δικτατορία.

Μεταξύ άλλων στην ανακοίνωση που δημοσιεύθηκε στις 25 Απριλίου[4], αναφερόταν μεταξύ άλλων ότι η ηγεσία, τα στελέχη και τα μέλη του ΑΚΕΛ «και ολόκληρος ο κυπριακός λαός ανεπιφύλακτα καταδικάζουν και στιγματίζουν τη στυγνή στρατιωτική δικτατορία που επεβλήθη στον ελληνικό λαό την αυγή της 21ης Απριλίου 1967 με την άμεση σύμπραξη των Ανακτόρων και της άκρας δεξιάς». Αναφερόταν ότι αναμφίβολα το πραξικόπημα συνιστά επίθεση ενάντια στα δημοκρατικό δικαιώματα και τις ελευθερίες του λαού και ότι «όχι μόνο ενθαρρύνθηκε, αλλά και οργανώθηκε και καθοδηγήθηκε τόσο από εσωτερικούς όσο και από εξωτερικούς εχθρούς της Ελλάδας από τους κύκλους της αμερικανικής ΚΥΠ και της επιθετικής ιμπεριαλιστικής συμμαχίας του ΝΑΤΟ».

Η ανακοίνωση του ΑΚΕΛ αναφέρεται ακόμη στην κατάργηση της Δημοκρατίας και των ελευθεριών στην Ελλάδα και στις συλλήψεις και φυλακίσεις δημοκρατικών πολιτών.

Σοβαροί οι κίνδυνοι για το Κυπριακό

Το ΑΚΕΛ στην ανακοίνωση του διέβλεψε έγκαιρα για ακόμη μια φορά ότι η χούντα θα ήταν επικίνδυνη για την Κύπρο.

Στην ανακοίνωση γινόταν εκτενής αναφορά στο Κυπριακό με επισήμανση στη δήλωση της χούντας ότι «θα επιδίωξη διά διαπραγματεύσεων και δι’ ειρηνικής οδού λύσιν του μεγάλου εθνικού θέματος». Το ΑΚΕΛ διερωτάτο ποια λύση θα προωθούσε η χούντα και ποια βοήθεια θα μπορούσε να αναμένει ο κυπριακός λαός από μια δικτατορική κυβέρνηση που κατέλυσε κάθε ίχνος Δημοκρατίας στη χώρα.

Και πρόσθετε το ΑΚΕΛ στην ανακοίνωση του: «Δεν υπάρχει καμμιά αμφιβολία ότι το στρατιωτικό πραξικόπημα στην Ελλάδα προμηνύει σοβαρούς κινδύνους για το Κυπριακό. Είναι σ’ όλους γνωστό πως αν τα υποδουλωτικά σχέδια των αμερικανών ιμπεριαλιστών και του ΝΑΤΟ απέτυχαν μέχρι σήμερα αυτό οφείλεται στην ακλόνητη στάση και την ενότητα του κυπριακού λαού και της Κυβέρνησης του και στον κοινοβουλευτικό δημοκρατικό έλεγχο του αδελφού ελληνικού λαού. Με την εκτροπή από το σύνταγμα, με τη φίμωση του κοινοβουλευτικού και γενικά του δημοκρατικού ελέγχου στην Ελλάδα ο ιμπεριαλισμός και το ΝΑΤΟ βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για την προώθηση και επιβολή των σατανικών διαμελιστικών τους σχεδίων. Η δικτατορία στην Ελλάδα ανοίγει τον δρόμο στις αντικυπριακές δυνάμεις και εγκυμονεί νέους σοβαρότατους κινδύνους για το εθνικό μας ζήτημα».

Η ανακοίνωση αυτή αποτελεί αποστομωτική απάντηση σε όσους απολογητές της ακροδεξιάς έρχονται σήμερα, χωρίς ίχνος ντροπής, να επιχειρούν να διαστρεβλώσουν την ιστορία, προβάλλοντας το ΑΚΕΛ ως φιλοχουντικό που ανέχθηκε, δήθεν τη χούντα.

Και προς απόδειξη τούτου, προβάλλουν την παρουσία της ηγεσίας του ΑΚΕΛ στη δεξίωση που έδωσε ο Πρόεδρος Μακάριος στο προεδρικό προς τιμήν του δικτάτορα Παπαδόπουλου.

Ο αραβοϊσραηλινός πόλεμος περιπλέκει την κατάσταση

 Λίγες μέρες μετά το πραξικόπημα της χούντας στην Ελλάδα, ένα αναπάντεχο γεγονός στην περιοχή θα δημιουργήσει νέα δεδομένα. Αρχές Ιουνίου του 1967 ξεσπά ο αραβοϊσραηλινός πόλεμος των έξι ημερών.

Το Ισραήλ, με την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών, επιτέθηκε αιφνιδιαστικά ενάντια στις γειτονικές του Αραβικές χώρες, με σκοπό να ανατρέψει τα προοδευτικά καθεστώτα της Αιγύπτου και της Συρίας, και να αποσπάσει από την Ιορδανία τη δυτική όχθη του Ιορδάνη.

Ο πόλεμος αυτός έδωσε αφορμή για μια νέα αντιπαράταξη των ναυτικών δυνάμεων των Ηνωμένων Πολιτειών και της Σοβιετικής Ένωσης στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου.

Μια άλλη συνέπεια του πολέμου αυτού ήταν η ενίσχυση της πλεονεκτικής θέσης της Τουρκίας που μοιραία επηρέασε και τις εξελίξεις στο Κυπριακό.[5]

Νωρίτερα η Τουρκία για να διακριβώσει τις προθέσεις της χούντας απέναντι της ενεθάρρυνε δράση των Τ/κυπρίων εξτρεμιστών που προκάλεσαν επεισόδια στην Πάφο όπου σημειώθηκαν ένοπλες συγκρούσεις. Η χούντα δεν αντέδρασε…[6]

Παράλληλα οι κύκλοι του ΝΑΤΟ, λίγες μέρες μετά την έκρηξη του πολέμου, πιέζουν, στη Σύνοδο του Λουξεμβούργου, για συνέχιση του Ελληνοτουρκικού διαλόγου, και ενθαρρύνουν τη δικτατορική Κυβέρνηση των Αθηνών στον αγώνα της εναντίον του Μακαρίου και των «διασπαστών της Ένωσης», που αποτελούν το κύριο εμπόδιο στην επιβολή των διχοτομικών σχεδίων τους.[7]

Ο Γ. Παπαδόπουλος στην Κύπρο

Η χούντα επιχειρεί να ελέγξει τα πράγματα στην Κύπρο και τον Αύγουστο του 1967 ο δικτάτορας Παπαδόπουλος, ως υπουργός προεδρίας, επισκέπτεται επίσημα την Κύπρο.

Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο νησί έχει επαφές με τον Πρόεδρος Μακάριο (τρεις συναντήσεις) και με άλλους παράγοντες.

Ο Μακάριος τον δεξιώνεται στο προεδρικό μέγαρο στην παρουσία της πολιτικής ηγεσίας και άλλων επιφανών παραγόντων της κυπριακής οικονομικής και κοινωνικής ζωής.

Ο Παπαδόπουλος ζήτησε μεταξύ άλλων από τον Μακάριο να μην είναι σκληρός απέναντι στους Τ/κύπριους, επειδή η Ελλάδα – προς το παρόν – δεν ήταν σε θέση να ορθώσει ολόκληρο το ανάστημά της απέναντι στην Τουρκία.

Πληροφόρησε επίσης τον Πρόεδρο Μακάριο ότι η Ελλάδα θα συνέχισε τον διάλογο με την Τουρκία για το Κυπριακό που είχε ξεκινήσει η κυβέρνηση των αποστατών.

Κατά την παραμονή του στην Κύπρο ο Παπαδόπουλος συναντήθηκε και με τον Γρίβα, ενώ συναντήθηκε και με «ενωτικούς» που γιόρτασαν κατάλληλα τον ερχομό του στην Κύπρο.

Αναχωρώντας από την Κύπρο στις 12 Αυγούστου ο Παπαδόπουλος δήλωνε ότι δεν είδε ανθενωτικούς στην Κύπρο, διότι δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν Έλληνες ανθενωτικοί![8]

Σήμερα, όσοι επιχειρούν να ξεπλύνουν την ΕΟΚΑ Β’ για όσα ακολούθησαν, υποβάλλουν ότι ο Γρίβας έκανε αντιχουντικό αγώνα και ότι τάχθηκαν υπέρ της χούντας όλοι όσοι πολεμήθηκαν στην ουσία από τη χούντα, δηλαδή οι μακαριακές δυνάμεις και το ΑΚΕΛ.

Σημ:

1. Άντρου Παυλίδη, «Μακάριος», τ. Β, σελ. 709.
2. Αρχείο Παν. Παπαδημήτρη, http://www.papademetris.net
3. Στο ίδιο.
4. Βλ. εφημερίδα «Χαραυγή» 25 Απριλίου 1967.
5. Ν. Κρανιδιώτη, «Ανοχύρωτη Πολιτεία» τ. Α, σελ. 432
6. Αν. Παυλίδη, «Μακάριος», τ. Β, σελ. 709.
7. Βλ. Ν. Κρανιδιώτη.
8. Αν. Παυλίδη, «Μακάριος», τ. Β, σελ. 710.