Από τη χούντα στο πραξικόπημα του 1974 (Μέρος 7ο)

Ο Γρίβας και η χούντα

Στο προηγούμενο σημείωμα αναφερθήκαμε στην προσπάθεια του Γρίβα να οργανώσει κίνημα εναντίον της χούντας. Ωστόσο το κίνημα αυτό δεν είχε καμία σχέση με θέματα Δημοκρατίας. Ο Γρίβας ήθελε επιστροφή του Βασιλιά αλλά το έφερε και βαρέως διότι η χούντα αποτελείτο από κατώτερους και όχι ανώτερους στρατιωτικούς, δηλαδή της δικής του βαθμίδας. Θεωρούσε ότι αυτό που έγινε ήταν προσβλητικό για τους ανώτερους αξιωματικούς.

Ο Γρίβας προσπαθεί να εμπλέξει του Τούρκους

Ο Γρίβας δεν χώνεψε ποτέ το ότι η χούντα τον ανακάλεσε στην Ελλάδα, πράγμα που το θεωρούσε προσβλητικό για το πρόσωπο του.

Όπως αναφέρει ο Παναγιώτης Παπαδημήτρης, «Ήδη από τις πρώτες μέρες της απομακρύνσεως του από την Κύπρο, το Νοέμβριο του 1967 είχε προσπαθήσει να δημιουργήσει καταστάσεις που θα προκαλούσαν προβλήματα γι’ αυτούς. Λίγες μέρες μετά την άφιξη του στην Αθήνα το 1967 είχε δώσει οδηγίες να προκληθούν επεισόδια που θα εξωθούσαν τους τούρκους σε αντίδραση. Ένα δικό του πρόσωπο έφθασε από την Αθήνα, (μετέπειτα στενός του συνεργάτης στη ΕΟΚΑ Β), και πήγα στον Λιμvίτη και πυρoβoλoύσαv όλη τη νύκτα εvαvτίov των σπιτιών των τούρκων. Κατά έvα περίεργο τρόπο, όμως, οι τούρκοι δεν αvακoίvωσαv καν το επεισόδιο αυτό, ενώ καvovικά θα έπρεπε να προκαλέσουν θέμα. Ήταν για την ώρα ικαvoπoιημέvoι με τα όσα είχα πετύχει, δηλαδή την συμφωνία για απομάκρυνση της Μεραρχίας και του στρατηγού Γρίβα. Δεν ήθελαν να διακιvδυvεύσoυv την εφαρμογή της για έvα επεισόδιο, που όσο σοβαρό και να ήταν για τους τούρκους του Λιμvίτη, ήταν στην ουσία ασήμαντο και χωρίς ευρύτερη σημασία για την Τουρκία».[1]

Μετά από την αποτυχία του εγχειρήματος του εναντίον της χούντας, ο Γρίβας αποφασίζει πλέον να τα βάλει με τον Μακάριο.

Σημειώνουμε εξαρχής ότι όσα λέγονται ότι ο Γρίβας ήθελε συνεργασία με τον Μακάριο για να ανατρέψει τη χούντα δεν ευσταθούν. Κι αυτό δεν είναι ισχυρισμός αλλά αποδεικνύεται από μια σειρά γεγονότα τα οποία και θα παραθέσουμε.

Η δήθεν απόδραση του Γρίβα από την Αθήνα

Είναι γνωστός ο ισχυρισμός ότι ο Γρίβας είχε τεθεί υπό κατοίκον περιορισμό από τη χούντα και ότι ξεγέλασε τη φρουρά του και ήρθε μυστικά στην Κύπρο.

Ωστόσο αυτό τον ισχυρισμό δεν τον πιστεύουν ούτε και κάποιοι από τους υποστηρικτές του Γρίβα, όπως ο εκδότης Άδωνης Κύρου ο οποίος έγραψε στην εφημερίδα του, την «Εστία» των Αθηνών, ότι «μια τοιαύτη υπόθεσις είναι μάλλον απίστευτος, το πιθανότερο δε είναι, ότι ο μόνος που επίστευσε ότι ανεχώρη λαθραίως ήτο ο ίδιος ο Γρίβας».[2]

Ο Νίκος Κρανιδιώτης[3] (τότε πρέσβης της Κύπρου στην Ελλάδα) γράφει για την «απόδραση» του Γρίβα ότι: «είχε προφανώς την «σιωπηλή συγκατάθεση της Χούντας, η οποία αποκτούσε τώρα στο νησί ένα δυναμικό σύμμαχο στον αγώνα της κατά του Μακαρίου».

Η υπόνοια ότι ο Γρίβας αφέθηκε από τη χούντα να αποδράσει ενισχύεται και από τις μαρτυρίες προς την επιτροπή της Βουλής για το Φάκελο της Κύπρου. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες, «κατά το τελευταίο χρονικό διάστημα υπήρξε σταδιακή μείωση των μελών της αστυνομικής φρουράς στην οικία του Γρίβα στο Χαλάνδρι, γεγονός που ενισχύει την άποψη της διευκόλυνσης της προγραμματισμένης φυγής του. (…) αμέσως μετά την άφιξή του στην Κύπρο ο Γ. Γρίβας έτυχε άμεσης υποστήριξης από τους Ελλαδίτες αξιωματικούς που υπηρετούσαν τόσο στην ΕΦ όσο και στην ΕΛΔΥΚ. Δεν είναι δυνατή η επιβεβαίωση αν και σε ποιο βαθμό ο Γ. Γρίβας γνώριζε τις παραπάνω σχέσεις των συνεργατών του. Λογικά θα έπρεπε, εάν όχι στο σύνολό τους, τουλάχιστον στο μεγαλύτερο μέρος τους να τις γνώριζε.[4]

Προετοιμασία ένοπλης οργάνωσης εναντίον του Μακαρίου

20793309_10211213995819173_1453113746_nΣύμφωνα με τον Μ. Δρουσιώτη, προς τα τέλη του 1968 ο Γρίβας ζήτησε από τον Κροίσο Χριστοδουλίδη εισηγήσεις για την ίδρυση οργάνωσης στην Κύπρο με σκοπό την ανατροπή του Μακαρίου και την πραγματοποίηση της ένωσης.

Στο υπόμνημα του ο Χριστοδουλίδης εισηγείτο τη δημιουργία αυστηρά μυστικής οργάνωσης που θα δρούσε αιφνιδιαστικά για να καταλύσει την κυβέρνηση Μακαρίου και τα κόμματα.

Τον Μάρτιο του 1970 επανεκδόθηκε και κυκλοφόρησε σε εβδομαδιαία βάση η εφημερίδα «Πατρίς» η οποία εξέφραζε τον Γρίβα, με χρηματοδότηση του εφοπλιστή Ποταμιάνου.

Η εφημερίδα αυτή ξεκίνησε μια έντονη και ισοπεδωτική κριτική στον Μακάριο, θεωρώντας τον ως τον άμεσα υπεύθυνο για τη μη επίτευξη της ένωσης.

Παράλληλα οι υποστηρικτές του Γρίβα ίδρυσαν και το Δημοκρατικό Εθνικό Κόμμα (ΔΕΚ) που στις εκλογές του 1968 πήρε το 3% των ψήφων.

Πρέπει να αναγνωριστεί ότι το ΔΕΚ δεν έτυχε ευμενούς υποδοχής από το μακαριακό στρατόπεδο και παρεμβλήθηκαν πάρα πολλά εμπόδια στη λειτουργία του. Παρενοχλήσεις στις προεκλογικές του συγκεντρώσεις αλλά και απαγόρευση παρουσίασης των θέσεων του από το ΡΙΚ.

Επίσης είναι γνωστή η επίθεση που έγινε εναντίον συγκέντρωσης του ΔΕΚ στη Λευκωσία, που έμεινε γνωστή ως «το γιαούρτωμα του Ευδόκα» που ήταν ο υποψήφιος του κόμματος στις εκλογές. Την επίθεση επέβλεπε προσωπικά ο τότε υπουργός Εσωτερικών Πολύκαρπος Γιωρκάτζης.

Από το 1969 οι προετοιμασίες για κάθοδο του Γρίβα

Ταυτόχρονα με όλα αυτά οι διάφορες γριβικές ομάδες συνασπίστηκαν σε ένα γριβικό μέτωπο και άρχισαν τις μεθοδεύσεις για την κάθοδο του Γρίβα στην Κύπρο.

Πρωταγωνιστές αυτής της μεθόδευσης ήταν οι Σωκράτης Ηλιάδης, Σπύρος Παπαγεωργίου, Τάκης Ευδόκας, Γαβριήλ Μηνά, Θάσος Σοφοκλέους, Φώτης Παπαφώτης, Ιωάννης Κασίνης, Πολύκαρπος Ιωαννίδης και Κωστάκης Ιωαννίδης.[5]

Ένας εκ των πρωταγωνιστών, ο Σπύρος Παπαγεωργίου, έγραψε ότι «από το 1967 μέχρι το 1971 o στρατηγός σε διάφορες ευκαιρίες τα έβαζε με τον Μακάριο, που τον κατηγορούσε για «ανθενωτικό» και «εθνικό μειοδότη».

Από το 1969 άρχισε να προγραμματίζει την νέα μυστική κάθοδο του στην Κύπρο ενώ παράλληλα άνθρωποι του στο νησί στρατολογούσαν παλιούς αγωνιστές και νέους οπαδούς του στην ΕΟΚΑ Β’. Μαζεύονταν όπλα και εκρηκτικές ύλες, γίνονταν παρακολουθήσεις στόχων και δημιουργούνταν κρησφύγετα. Όλα αυτά, φυσικά, με στόχο το Κυπριακό Κράτος και την ηγεσία του.

Στο τέλος του Αυγούστου 1971, ό Γρίβας, «αφού διέσπασε τον κλοιόν των πολιορκητών του» – όπως ο ίδιος έγραφε – έφυγε από το Χαλάνδρι και έφθασε στην Κύπρο με μια μικρή θαλαμηγό.

«Θα έρθω και θα αποβιβαστώ όπου εγώ νομίζω καλύτερα. Μπορεί να έρθω με καΐκι, μπορεί με αεροπλάνο, μπορεί να βγω σε ελληνική περιοχή, μπορεί σε τουρκοκυπριακό θύλακο, μπορεί και να μπω από την περιοχή των Αγγλικών βάσεων».[6]

Ο Παν. Παπαδημήτρης, όπως και άλλοι ιστορικοί και ερευνητές επιβεβαιώνουν ότι ο Γρίβας σκεφτόταν την κάθοδο του στην Κύπρο από το 1969 και το συζητούσε με δικούς του ανθρώπους από την Κύπρο που τον επισκέπτονταν στην Αθήνα. Όμως ο Γρίβας δεν αποκάλυπτε τις σκέψεις του.

Η οριστική απόφαση του Γρίβα για κάθοδο στην Κύπρο λήφθηκε από τον ίδιο τον Αύγουστο ή Σεπτέμβριο του 1970.[7]

Η προετοιμασία της καθόδου μέσω κωδικοποιημένης αλληλογραφίας κράτησε περίπου ένα χρόνο.

Συγκρότηση στρατιωτικής οργάνωσης

20840230_10211213995779172_2111863224_nΟ Γρίβας έδωσε οδηγίες για τη συγκρότηση στρατιωτικής οργάνωσης και την εκπόνηση σχεδίου δράσης το οποίο ολοκληρώθηκε περίπου σε δύο μήνες και συνοδευόταν από χάρτες της Κύπρου.

Το σχέδιο αυτό προέβλεπε:

– Ψυχολογική προετοιμασία του λαού.

– Ανεύρεση εμψύχου υλικού και δημιουργία πυρήνων.

– Ανεύρεση χώρων δράσεως για ανταρτικά τμήματα, λίγα και ευέλικτα, από απόψεως καλύψεως αποκρύψεως και αυτοδιαλύσεως.

– Δημιουργία μικρού αριθμού αξιόμαχων ομάδων στις πόλεις και την ύπαιθρο και υπαγωγή τους σε τομείς.

– Επέκταση του αριθμού των ομάδων.

– Δημιουργία ομάδων εκτελεστώ και ομάδων και δoλιoφθoρέωv.

– Διεύρυνση και επέκταση της οργανώσεως σε όλη την Κύπρο αναλόγως των εξελίξεων.[8]

Όλα αυτά αποδεικνύουν ότι ο Γρίβας ήρθε στην Κύπρο τον Σεπτέμβριο του 1971, πλήρως έτοιμος για αντάρτικο εναντίον του Μακαρίου.

Βεβαίως η ψυχολογική προετοιμασία του λαού, όπως και τα υπόλοιπα που προνοούσε το σχέδιο μπήκαν αμέσως σε εφαρμογή.

Το ιδεολογικό πλαίσιο της όλης κατάστασης θα ξεκινούσε να καθορίζεται από τον Γρίβα με δημόσιες ομιλίες του στην Αθήνα, σημεία των οποίων θα παραθέσουμε στο επόμενο σημείωμα μας.

 

[1] Αρχείο Παν. Παπαδημήτρη, http://www.papademetris.net

[2] Βλ. εφ. «Εστία» Αθηνών 26 Ιουνίου 1977. Σημειώνεται ότι η «Εστία» για αρκετό καιρό ήταν το εκφραστικό όργανο του Γρίβα.

[3] «Ανοχύρωτη Πολιτεία» τομ. Β’ σελ. 146.

[4] Πόρισμα Βουλής για το Φάκελο της Κύπρου σελ. 64.

[5] Μ. Δρουσιώτης «ΕΟΚΑ Β &CIA» σελ. 85.

[6] Σπ. Παπαγεωργίου, «Μακάριος πορεία δια πυρός και σιδήρου», σελ. 75.

[7] Αρχείο Παν. Παπαδημήτρη, http://www.papademetris.net

[8] Στο ίδιο.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy