Η «αποκρυπτογράφηση» του εκλογικού αποτελέσµατος στην Ελλάδα και η επόµενη αναµέτρηση

Στις 25 Ιουνίου, η Ελλάδα πηγαίνει σε διαφορετικές εκλογές, αφού το «θάψιµο» της απλής αναλογικής ίσως διαφοροποιήσει την εκλογική συµπεριφορά των ψηφοφόρων.

«Αφενός η προεξοφληµένη σχεδόν επανάληψη της νίκης της Ν∆ και η µεταφορά του ενδιαφέροντος στο χώρο της αντιπολίτευσης και ειδικά της κεντροαριστεράς, µε τον διαφαινόµενο ιδιότυπο ανταγωνισµό µεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ, ενδέχεται να αντιστρέψει σε ένα βαθµό τις αντιλήψεις του εκλογικού σώµατος. Να καταστήσει δηλαδή πιο “χαλαρή” την ψήφο στη Ν∆ και να µετατοπίσει το κέντρο βάρους στο εσωτερικό ξεκαθάρισµα της αντιπολίτευσης», εξηγεί στη «Χαραυγή» ο Παναγιώτης Κουστένης.

Του Κυριάκου Λοΐζου

Το εκλογικό αποτέλεσµα της 21ης Μαΐου στην Ελλάδα θα µείνει στην ιστορία για πολλούς και διαφόρους λόγους, αλλά κυρίως για τη µεγάλη διαφορά µεταξύ Νέας ∆ηµοκρατίας και ΣΥΡΙΖΑ, µετά από µία καταστροφική τετραετία για τη χώρα από πολλές απόψεις.

Τα ερωτήµατα πολλά. Από τη µεγάλη αποχή και το πρώην πλέον στοίχηµα της απλής αναλογικής, µέχρι την εµπιστοσύνη που έδειξε ένα µεγάλο µέρος της κοινωνίας στον Κυριάκο Μητσοτάκη και την επόµενη εκλογική αναµέτρηση της 25ης Ιουνίου.

Η όποια µετατόπιση των ψηφοφόρων του κέντρου ή του ενδιάµεσου χώρου έπαιξε σηµαντικό ρόλο, ωστόσο η ουσία φαίνεται να διαφέρει από προηγούµενες δεκαετίες.

Π. Κουστένης: Ρευστός ο ρόλος του ενδιάµεσου χώρου

Όπως ανέφερε στη «Χαραυγή» ο ∆ρ Πολιτικής Επιστήµης, Παναγιώτης Κουστένης, το φαινόµενο κατά το οποίο ο ενδιάµεσος χώρος έγερνε την πλάστιγγα, συνέβαινε κατεξοχήν σε όλη την προηγούµενη περίοδο της µεταπολίτευσης, ακόµα και µετά τα µέσα της δεκαετίας του ’90. Ήταν περίοδος που η ισχύς του παραδοσιακού ιδεολογικού άξονα Αριστερά-∆εξιά άρχισε να αµφισβητείται και να υποκαθίσταται από εναλλακτικά σχήµατα, όπως εκείνο της «τριγωνοποίησης». Η διεκδίκηση του ενδιάµεσου χώρου παρέµεινε η βασική συνθήκη του εκλογικού ανταγωνισµού και η αναγκαία προϋπόθεση κάθε κυβερνητικής αλλαγής.

Φυσικά, συνέχισε, η σηµασία της υποχώρησε αισθητά κατά την εποχή της οικονοµικής κρίσης. Στην περίοδο αυτή, αναδύθηκε µια νέα αντίθεση, Μνηµόνιο/Αντιµνηµόνιο, οι οποία διέτεµνε τον παραδοσιακό ιδεολογικό άξονα, επιτρέποντας την πολιτική σύγκλιση ή έστω τον αριθµητικό συνυπολογισµό της εκλογικής επιρροής, ακόµα και εντελώς αντιδιαµετρικών ιδεολογικά δυνάµεων. Αυτό εναργώς συνέβη µε τα ποσοστά του ΟΧΙ στο δηµοψήφισµα του 2015, τα οποία τροφοδοτήθηκαν κατά πλειοψηφία από ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ, των Ανεξάρτητων Ελλήνων, της Χρυσής Αυγής, ακόµα και του ΚΚΕ, παρά την επίσηµη κοµµατική γραµµή του τελευταίου για άκυρο ψηφοδέλτιο.

«Παρ’ όλα αυτά, οι όποιες κυβερνητικές εναλλαγές παρέµειναν στενά συνδεδεµένες µε την απευθείας µετακίνηση των ψηφοφόρων από το κυβερνών κόµµα στην αντιπολίτευση, κάτι που επαναλήφθηκε στις εκλογές του 2019, όταν πλέον η αντίθεση του Μνηµονίου είχε εξαλειφθεί από τους όρους του εκλογικού ανταγωνισµού».

Η ιδεολογική επέκταση και ηγεµονική θέση της Νέας ∆ηµοκρατίας στο πολιτικό σύστηµα

Εξηγώντας την πρόσφατη συγκυρία, ο κ. Κουστένης ανέφερε ότι στις πρόσφατες εκλογές στην Ελλάδα είναι χαρακτηριστικό ότι αποτυπώθηκε το αντίστροφο φαινόµενο, καθώς το κυβερνών κόµµα της Νέας ∆ηµοκρατίας ήταν το κατεξοχήν ωφεληµένο από τις διαρροές του ΣΥΡΙΖΑ. Το γεγονός µάλιστα ότι συνοδεύτηκε από τη σαφή υπερίσχυση της Ν∆ µεταξύ των ψηφοφόρων που αυτοτοποθετούνται στο Κέντρο, συνιστά ένδειξη όχι µόνο της ιδεολογικής επέκτασης, αλλά και της ηγεµονικής θέσης της Νέας ∆ηµοκρατίας στο πολιτικό σύστηµα, εφόσον φυσικά επιβεβαιωθεί και στις αµέσως επόµενες εκλογές του Ιουνίου.

Υψηλή η αποχή, αν και πλασµατικά διογκωµένη

Ένα φαινόµενο το οποίο δείχνει να παγιώνεται είναι αυτό της αποχής, όπου και πάλι άγγιξε το 40%. Κληθείς να σχολιάσει το ότι ενώ είναι εµφανή τα προβλήµατα της σύγχρονης κοινωνίας, πολύς κόσµος απέχει από τη συµµετοχή, ο ∆ρ Κουστένης διευκρίνισε πως τα επίσηµα ποσοστά αποχής στην Ελλάδα είναι πλασµατικά διογκωµένα λόγω των ανεκκαθάριστων εκλογικών καταλόγων.

Παρ’ όλα αυτά, εξήγησε, δεν µπορεί να παραβλεφθεί το γεγονός ότι από ένα πραγµατικό εκλογικό σώµα λίγο ανώτερο των 8 εκατοµµυρίων, που το 2004 έδωσε την υψηλότερή του συµµετοχή (7,4 εκατ.), µέσα σε 11 χρόνια παρατηρήθηκε σταδιακά µία µαζική έξοδος 2.000.000 ψηφοφόρων, µε το αρνητικό ρεκόρ συµµετοχής να καταγράφεται τον Σεπτέµβριο του 2015 (5,4 εκατ.).

Φυσικά η τάση αυτή δεν ήταν συνεχής, καταγράφηκε ουσιαστικά σε τρία διακριτά κύµατα (2007-2009, 2012, 2015) και είχε κάθε φορά συγκεκριµένη πολιτική προέλευση, συνδεόµενη δε µε την κρίση εµπιστοσύνης απέναντι στα παραδοσιακά κόµµατα εξουσίας. «Εντούτοις, στις εκλογές του 2019 παρατηρήθηκε για πρώτη φορά µια αύξηση της συµµετοχής, η οποία επαναλήφθηκε στις πρόσφατες εκλογές, µε τον αριθµό των έγκυρων να φτάνει τα 5,9 εκατ., γεγονός που αποδίδεται στην ενίσχυση των παραδοσιακών κοµµατικών δυνάµεων, µετά το πέρας της δηµοσιονοµικής κρίσης», τόνισε.

Τι έπαιξε ρόλο στην ιστορική ήττα του ΣΥΡΙΖΑ

Φυσικά δεν θα µπορούσε να λείπει η ιστορική ήττα του ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα, το εύρος της οποίας κανείς δεν περίµενε και ούτε αντικατοπτριζόταν στις δηµοσκοπήσεις σε καµία φάση της προηγούµενης τετραετίας.

«Η δηµοσκοπική αδυναµία του ΣΥΡΙΖΑ εξακολούθησε να καταγράφεται όλη την προηγούµενη τετραετία, γεγονός που µπορεί να αποδοθεί όχι µόνο στην προβληµατική αντιπολιτευτική τακτική του, την οποία προφανώς δυσχέρανε η συνθήκη της πανδηµίας, αλλά και στα κατάλοιπα της προηγούµενης κυβερνητικής του τετραετίας, για την οποία ποτέ δεν έγινε επαρκής απολογισµός.

Αυτό φαίνεται να λειτούργησε ανασταλτικά ακόµα και για την όποια δυνητική ωφέλεια του ΣΥΡΙΖΑ από τη φθορά της κυβέρνησης, ενώ σε µεγάλο βαθµό συνδέεται µε άστοχες επιλογές ή επικοινωνιακές τακτικές των τελευταίων ηµερών της προεκλογικής περιόδου», είπε ο Παναγιώτης Κουστένης.

Υπογράµµισε ακόµα τον παράγοντα του αναλογικού εκλογικού συστήµατος, το οποίο εξελίχθηκε σε µια ολέθρια δική του επιλογή, καθώς η µη έγκαιρη επεξεργασία των συνθηκών ευρύτερης συναίνεσης µε άλλα κόµµατα της αντιπολίτευσης, εγκατέστησε εν πολλοίς τη λογική της «χαλαρής» ή «χαµένης» ψήφου ενόψει του διαφαινόµενου αποτελέσµατος ακυβερνησίας.

Αντιστρόφως, επεσήµανε ο επιστήµονας, είναι εντυπωσιακό ότι αυτός ο παράγοντας δεν έπληξε ούτε κατ’ ελάχιστο τη Ν∆, παρά τη µονοσήµαντη επιµονή της στο στόχο της αυτοδυναµίας, ο οποίος καθίστατο ανέφικτος στη συγκεκριµένη αναµέτρηση, µε το εν λόγω εκλογικό σύστηµα.

Όλα αυτά, ίσως και άλλα πολλά που µπορεί να εµφανιστούν αργότερα, αποτελούν τους λόγους που είδαµε ένα κατά γενική οµολογία ιστορικό αποτέλεσµα, από κάθε άποψη.

Τα διακυβεύµατα των εκλογών της 25ης Ιουνίου

Ωστόσο, υπάρχει στον ορίζοντα η µάχη της 25ης Ιουνίου όπου η Ελλάδα ψηφίζει µε το σύστηµα της ενισχυµένης αναλογικής, πράγµα που µπορεί να αλλάξει τις ισορροπίες, όχι όµως να ανατρέψει την υπάρχουσα κατάσταση συνολικά.

Ερωτηθείς αν αναµένεται κάποια διαφοροποίηση στις επαναληπτικές εκλογές, ο κ. Κουστένης είπε ότι το διακύβευµα της κυβερνησιµότητας θεωρητικά αναµένεται να µεταβάλει την πρόσληψη του περιεχοµένου της διαδικασίας στην αντίληψη των ψηφοφόρων.

Εντούτοις, τόνισε, αφενός η προεξοφληµένη σχεδόν επανάληψη της νίκης της Ν∆ και η µεταφορά του ενδιαφέροντος στο χώρο της αντιπολίτευσης και ειδικά της κεντροαριστεράς, µε τον διαφαινόµενο ιδιότυπο ανταγωνισµό µεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ, ενδέχεται να αντιστρέψει σε ένα βαθµό τις αντιλήψεις του εκλογικού σώµατος. Να καταστήσει δηλαδή πιο «χαλαρή» την ψήφο στη Ν∆ και να µετατοπίσει το κέντρο βάρους στο εσωτερικό ξεκαθάρισµα της αντιπολίτευσης, µε το παιχνίδι να είναι εντελώς ανοιχτό.

Υπό αυτές τις συνθήκες ακόµα και ο στόχος της αυτοδυναµίας είναι πιθανό να τεθεί υπό αίρεση.

«Μια πιθανότατη µείωση του ποσοστού των κοµµάτων εκτός Βουλής, από το 16% που έφτασε στις τελευταίες εκλογές, σε επίπεδα της τάξης 6-10%, θα έδινε στη Νέα ∆ηµοκρατία, µε τη σηµερινή της δύναµη του 41%, από 159 έως 164 έδρες, αντί για τις 171 που θα λάµβανε µε την πλήρη επανάληψη του τελευταίου εκλογικού αποτελέσµατος.

Αν µάλιστα το φαινόµενο της “χαλαρής” ψήφου µειώσει ελαφρώς και το ποσοστό της σε επίπεδα 38-39%, τότε η αυτοδυναµία της µπορεί να καταλήξει ακόµα πιο περιορισµένη, ίσως µάλιστα και οριακή (151-158 έδρες)», σηµείωσε καταληκτικά ο ∆ρ Κουστένης.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy