H επικεφαλής της αρχιτεκτονικής οµάδας XZA architects για το Νέο Κυπριακό Μουσείο, αρχιτέκτονας Θεώνη Ξάνθη, µιλάει στη «Χαραυγή» για το µεγάλο έργο, το οποίο πρόκειται να αλλάξει το χαρακτήρα της πόλης, αλλά και του νησιού.
Όπως υπογραµµίζει η κα Ξάνθη, όραµά τους ήταν και είναι να δηµιουργηθεί ένας προορισµός για τους κατοίκους της Λευκωσίας και όχι µόνο, και µέσα από το µουσείο να αναδειχθεί η κυπριακή αρχαιολογία και η διαχρονική συµβολή της στην εξέλιξη του τόπου.
Επιπλέον, η αρχιτέκτονας αναφέρεται στις δυσκολίες που προέκυψαν κατά τη διάρκεια της πανδηµίας, οι οποίες, όπως τονίζει, λειτούργησαν θετικά στο σχεδιασµό αυτού του σηµαντικού έργου, το οποίο µπορεί να µας δώσει τη βεβαιότητα ότι «µπορούµε ως λαός να συνεχίσουµε».
Συνέντευξη στον Κυριάκο Λοΐζου
Σε ποιο στάδιο βρίσκεται το έργο αυτή τη στιγµή;
Έχουν ολοκληρωθεί οι µελέτες και τα τεύχη του έργου, ενώ το ίδιο το έργο έχει δηµοπρατηθεί και το τελευταίο εξάµηνο οι προσφοροδότες µελετούν το έργο για να δώσουν σωστά την προσφορά τους, όπως άλλωστε ορίζει και η νοµοθεσία. Αυτό το διάστηµα, το εξάµηνο δηλαδή, όλοι οι µελετητές απαντούν στις ερωτήσεις των ενδιαφεροµένων προκειµένου να έχουν καθαρή εικόνα για να δώσουν τη σωστή προσφορά τους. Τέλος Ιουλίου περιµένουµε να δοθούν οι προσφορές και δυο – τρεις µήνες µετά θα ξέρουµε τον κατάλληλο που θα υλοποιήσει το έργο.
Προέκυψαν δυσκολίες σε ό,τι αφορά το σχεδιασµό του έργου;
Κατά τη διάρκεια της πανδηµίας, η οποία µας βρήκε στα µισά του χρόνου που είχαµε να µελετήσουµε το σχέδιο, υπήρξαν πάρα πολλές δυσκολίες, οι οποίες ίσχυσαν για όλους µας, για τους µελετητές, για τις Υπηρεσίες κ.λπ. Παρ’ όλα αυτά, αντεπεξήλθαµε πολύ καλά, διότι αυτό το διάστηµα βοήθησε, ούτως ώστε να ωριµάσουν πολλά θέµατα. Ένα µουσείο δεν είναι απλά ένα τεχνικό έργο, αν αναλογιστεί κανείς ότι η έκθεση του µουσείου θα περιλαµβάνει περίπου 7.000 αντικείµενα, τα οποία µε την κατάλληλη µουσειολογική µελέτη και την κατάλληλη παρουσίασή τους διηγούνται έναν Πολιτισµό.
Πώς ήταν η συνεργασία µε όλους τους εµπλεκόµενους φορείς και Υπηρεσίες;
Να πω αρχικά πως πάντοτε µια τέτοια σύµβαση αυτού του µεγέθους, αυτών των προδιαγραφών, αλλά και αυτών των εκτεταµένων θεµάτων, θα συναντήσει προβλήµατα. Η ενασχόληση ήταν πολύπλοκη. Από το πώς θα εκθέσουµε µέσα στο µουσείο, µέχρι όλα τα υδρολογικά δεδοµένα της πόλης της Λευκωσίας.
∆ηλαδή, ασχοληθήκαµε µε υδραυλικές και µελέτες διήθησης εδάφους, µε κυκλοφοριακά ζητήµατα, όπως και µε θέµατα σεισµικότητας κ.λπ. Αυτή η συνθετότητα απασχολούσε, πέρα από τη δική µας οµάδα, άλλες περίπου 22 οµάδες διαφόρων ειδικοτήτων από πολλές χώρες, όπως και τον κυπριακό κρατικό µηχανισµό. Μέσα σε όλη αυτή την πολυπλοκότητα, υπήρξε µία πολύ καλή συνεργασία, ωστόσο πάντοτε θα υπάρχουν οι καθυστερήσεις οι οποίες παρατηρούνται παντού.
Εµείς είδαµε µία πολύ καλή πρόθεση, τόσο από το Τµήµα Αρχαιοτήτων, όσο και από τις άλλες Υπηρεσίες. Ειδικότερα, το Τµήμα Αρχαιοτήτων είχε µεγάλη συµβολή στη σύνταξη της συλλογής που θα εκτεθεί και στη µουσειολογία. Θα το ξαναπώ, το µουσείο έχει να κάνει µε το πώς θα παρουσιαστεί ο Πολιτισµός του τόπου και αυτό δεν γίνεται µε έναν τρόπο, ούτε υπάρχουν νόρµες.
Ποιο ήταν το όραµά σας σχεδιάζοντας το σηµαντικό αυτό πρότζεκτ;
Αρχικά το όραµα ήταν ο δικός µας σχεδιασµός, όσον αφορά τον συνολικό υπαίθριο χώρο, αλλά και γενικότερα το κτίριο. Επιπλέον, σχετικά µε την παρουσίαση των συλλογών, στόχος µας ήταν και είναι να αναδείξουµε την κυπριακή αρχαιολογία, τη συµβολή της διαχρονικά στην εξέλιξη του τόπου.
Ταυτόχρονα, θέλουµε να δηµιουργηθεί ένας προορισµός για την πόλη της Λευκωσίας που θα επικοινωνήσει την κυπριακή πολιτιστική ταυτότητα σε ένα ευρύτερο και διεθνές κοινό. Επιπλέον, θα θέλαµε να δηµιουργηθεί ένα τοπόσηµο, όχι µε την έννοια του καινοφανούς, αλλά ως ένα σηµείο αναφοράς για τους κατοίκους της πόλης και της Κύπρου γενικότερα.
Πώς προσεγγίσατε το τελευταίο πιο συγκεκριµένα;
Υπάρχει ένας εκτεταµένος αστικός σχεδιασµός, ενώ µπορούµε να πάρουµε το παράδειγµα του ισογείου του κτιρίου, όπου όλος ο χώρος που διατίθεται για το µουσείο επικοινωνεί τόσο µε τα πράσινα κοµµάτια της πόλης, όπως είναι ο Κήπος, ο Πεδιαίος Ποταµός και η Τάφρος, όσο και µε τα υπόλοιπα δηµόσια κτίρια που βρίσκονται δίπλα, όπως το παλιό Μουσείο, η Βουλή των Αντιπροσώπων, τα ∆ικαστήρια κ.λπ. ∆ηλαδή, να δηµιουργηθεί ένα πλέγµα στην πόλη που να επικοινωνεί µε τα ήδη υπάρχοντα.
Άρα, το πρώτο πράγµα που θέλαµε είναι να συνδεθεί το ίδιο το µουσείο µε την πόλη και να αποτελεί ένα σηµαντικό προορισµό. Επιπλέον, οι δραστηριότητες που υπάρχουν στα ισόγεια (καταστήµατα, καφετέριες, εστιατόρια, πωλητήριο) µπορούν να δηµιουργήσουν ένα νέο πολιτιστικό πόλο στην πόλη, πριν ακόµα µπει ο επισκέπτης στο µουσείο. Όλη αυτή η περιοχή έχει δουλευτεί ως ένα ανοιχτό µουσείο, αφού θα υπάρχουν εκθέσεις σε ανοιχτούς χώρους, κάτι που θα αποτελεί «χώρο εκτόνωσης» της πόλης.
Και την παρουσίαση των συλλογών του µουσείου…
Το ίδιο το µουσείο, εκ των πραγµάτων, είναι κάτι που θα διηγηθεί τα χαρακτηριστικά των Κυπρίων, του κυπριακού λαού. Ανάµεσα σε αυτά είναι η επικοινωνία, η επαφή µε άλλους λαούς της Μεσογείου, η πολυπολιτισµικότητα, η ικανότητα ενός λαού να παράγει, να ταξιδεύει, να αλλάζει και κατά εποχές να κυριαρχεί.
Έχουµε προσπαθήσει να παρουσιάσουµε όχι µόνο ιστορικά τις συλλογές, αλλά και το τι εκπέµπεται µέσα από αυτό. Όλα αυτά φαίνονται µέσα από τη γραφή, µέσα από τις ανταλλαγές στο εµπόριο, στα τάλαντα, στα ευρήµατα των βασιλικών γραφών κ.α. Αναδεικνύεται ο ανθρωποκεντρισµός του λαού των Κυπρίων, η αγάπη του να ταξιδεύει και να επικοινωνεί, ενώ επιβεβαιώνεται ότι µέσα στις πολύχρονες αλλαγές της Ιστορίας, οι Κύπριοι μπορούν να προσφέρουν, αλλά και να συνεργάζονται. Οπότε, το πνεύµα του κυπριακού λαού µέσα στα χρόνια, τα επιτεύγµατά του, καλλιτεχνικά και ιστορικά, θα µπορούν να γίνουν ορατά στους επισκέπτες του µουσείου.
Σε ποιο βαθµό θα αλλάξει η πρωτεύουσα µε το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο;
Ελπίζουµε να µπει το µουσείο αυτό µέσα στον καµβά των µεγάλων µουσείων που θα θέλει κανείς να επισκεφτεί, από έναν ερευνητή µέχρι κάποιον επισκέπτη ή τουρίστα. Το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο θα αλλάξει το χάρτη της Λευκωσίας και του νησιού και θα γίνει ένας προορισµός. Το έργο έχει έναν πολύ σύγχρονο σχεδιασµό, υλικά και εξοπλισµό υψηλών προδιαγραφών, ενώ η τεχνολογία και η τεχνογνωσία του θα προσφέρει στην κοινωνία και θα είναι σταθµός για τη συνέχεια της ανάπτυξης, τόσο της πόλης, όσο και του νησιού γενικότερα.
Το να επενδύει κανείς σε ένα έργο Πολιτισµού δεν είναι πάντοτε το σύνηθες, αφού συνηθίσαµε άλλα έργα, µε πιο χειροπιαστή αποδοτικότητα. Ωστόσο, τα χειροπιαστά αποτελέσµατα ενός έργου που αφορά τον Πολιτισµό ενός τόπου φαίνονται µέσα στο πέρασµα των χρόνων. Και είναι σηµαντικό να καταλάβουµε ότι οι δικοί µας λαοί έχουν να επιδείξουν πολλά στον Πολιτισµό παρά στην τεχνολογία.
Επιπλέον, έργα όπως το εν λόγω µουσείο δίνουν ένα νόηµα και µία ταυτότητα στην κοινωνία, ενώ χαρακτηριστικό παράδειγµα όσον αφορά τη νέα πνοή σε µία πόλη -εν προκειµένω στη Λευκωσία- είναι το Μουσείο της Ακρόπολης στην Αθήνα. Πριν κατασκευαστεί το µουσείο, το 2009, η Αθήνα δεν ήταν προορισµός για τους τουρίστες, οι οποίοι στάθµευαν στην πόλη και µετά πήγαιναν στα νησιά. Από τη στιγµή που έγινε το Μουσείο της Ακρόπολης, η πολυήµερη διαµονή τουριστών στην Αθήνα αυξήθηκε, ή καλύτερα εκτοξεύτηκε. Ένα µουσείο, πέρα από την ταυτότητα, δίνει και ένα αίσθηµα βεβαιότητας ότι «µπορούµε να συνεχίσουµε ως λαός».
Η αρχιτεκτονική πρόταση
Η αρχιτεκτονική πρόταση προσέγγισε το περιεχόµενο της µόνιµης έκθεσης, διαχωρίζοντάς το σε τρεις χωρικές και νοηµατικές ενότητες:
– Τον Τόπο, που διηγείται την προϊστορία, από την πρώιµη κατοίκηση του νησιού µέχρι την εποχή του λίθου και του χαλκού.
– Τη Θάλασσα, που αναφέρεται στη αδιάλειπτη σχέση του νησιού µε το θαλάσσιο στοιχείο, και
– Τον Κόσµο, που διηγείται τους ιστορικούς χρόνους των κυπριακών βασιλείων µέχρι τη ρωµαϊκή εποχή και το τέλος της αρχαιότητας, εστιάζοντας στις µετακινήσεις και τις αλληλεπιδράσεις των µεσογειακών πολιτισµών.
Αυτές οι τρεις ενότητες παρήγαγαν την ιδέα των τριών διακριτών όγκων, όπου φυλάσσονται οι συλλογές.
∆ηµιουργούνται ταυτόχρονα τρεις οριζόντιες ζώνες. Η ανώτερη ζώνη αφορά το αιωρούµενο σώµα του µουσείου – Memory layer, η ενδιάµεση ζώνη υποδέχεται την πόλη – City layer, ενώ στην κάτω ζώνη – River layer, οργανώνεται µια µικρή πόλη όπου συγκεντρώνονται οι καθηµερινές λειτουργίες του κτιρίου.
Aκολουθήστε μας στο Google News
