Ας πούμε σας πιστεύουμε, σας νιώθουμε, ξέρουμε πως καμιά μόνη της δεν μπορεί

Κάθετα/Ορίζοντας

Ας πούμε σας πιστεύουμε, σας νιώθουμε, ξέρουμε πως καμιά μόνη της δεν μπορεί

Τούτα ούλλα ξέρουμεν τα ούλλοι, γίνουνται μπροστά στα μάθκια μας, τζαι κανένας εν λαλεί τίποτε. Γιατί; Γιατί τους αφήνουμε να κάμνουν ό,τι θέλουν; Ωσπού εν να πάει τούτο το πράμα; Ανδρούλα Καφά

Η απόφαση της μουσικού Ανδρούλα Καφά να μεταφέρει σε μια δημόσια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μια δική της εμπειρία-καταγγελία για παρενόχληση στον χώρο του θεάτρου, ταυτόχρονα με τις αποκαλύψεις που παρακολουθούμε στην Ελλάδα και που αφορούν τον ίδιο χώρο, έφερε στο προσκήνιο και άλλες καταγγελίες, το κυριότερο όμως: άνοιξε τη συζήτηση και στην Κύπρο.

Αντί να γράψω κάτι καινούργιο θα προτιμήσω να παραθέσω και να σχολιάσω κάποια σημεία από αναρτήσεις και άρθρα γυναικών – νιώθω πως είναι η στιγμή να ακούσουμε περισσότερο αυτές τις φωνές, δανείζομαι λοιπόν και εμπνέομαι από τη γυναικεία ματιά:

Καταρχήν μου κάνει εντύπωση ότι αποφεύγεται o όρος «έμφυλη βία». Η βία έχει γένος. Και η εξουσία το ίδιο. Είναι σημαντικό, πιστεύω, να επικεντρωθούμε σε κάποια ερωτήματα. Ποιοι είναι οι κανόνες του παιχνιδιού; Πώς διαμορφώθηκαν; Προς όφελος ποιανού; Με ποια λογική, ποια συλλογιστική, με ποιες προτεραιότητες; Ποιοι μέσα σε αυτό το σύστημα που ζούμε επιβραβεύονται και ποιοι τιμωρούνται; Μαρία Ιόλη Καρολιδου

Το θέμα αυτό δεν πρέπει να ξεχαστεί. Τώρα είναι η ώρα να υπάρξει ένα πλαίσιο ασφάλειας για τις εργαζόμενες στον χώρο, που να δημιουργεί τις συνθήκες για να μιλήσουν όσοι/ες θέλουν και να αποτρέπει άλλα περιστατικά παρενόχλησης/εργασιακής βίας. Είναι θετικό που η Ένωση Ηθοποιών Κύπρου και οι Καλλιτέχνες του Θεάτρου της ΠΕΟ, που αναπτύσσουν το τελευταίο διάστημα και οι δυο συλλογικότητες μια δυναμική δράση, προχωρούν στη δημιουργία επιτροπών ή προωθούν κώδικες δεοντολογίας. Απομένει να δούμε πώς αυτά υλοποιούνται στην πράξη.

Παρόμοιες και πιο θεσμικές πρωτοβουλίες αναμένουμε όμως κυρίως από τους φορείς του θεάτρου.

Ευελπιστούμε πως το πρώτο πράγμα που θα σπεύσουν οι θεσμοί να κάνουν είναι να γυρίσουν το βλέμμα προς τα μέσα με ειλικρίνεια, να κάνουν αυτοκριτική, να παραδεχτούν την ύπαρξη και να ονομάσουν αυτό το οποίο συμβαίνει εδώ και δεκαετίες και είναι εις γνώσιν πολλών: δηλαδή την κουλτούρα που δέχεται τη σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο του θεάτρου σαν να είναι κομμάτι της δουλειάς, σαν να είναι μέρος της διαδικασίας, το οποίο η κάθε γυναίκα πρέπει να βρει μόνη της (ή με τη βοήθεια άλλων γυναικών) τον τρόπο να αντιμετωπίσει, και σίγουρα όχι δημόσια. Σεζόν Γυναίκες 2019-2021

Ο ΘΟΚ πρώτα από όλους πρέπει να βρει χρόνο ανάμεσα σε πρεμιέρες, εορτασμούς και απονομή βραβείων να ασχοληθεί με το θέμα ως ο φορέας που είναι κατεξοχήν αρμόδιος για το θέατρο στον τόπο. Κι αυτό δεν αναιρεί τις ευθύνες του αρμοδίου Υπουργείου.

Ο χώρος του πολιτισμού και δη ο μοναδικός ημικρατικός φορέας που χειρίζεται το θέατρο, θα ήταν σοφό να διεκδικήσει δυναμικά τη θέση του στην κοινωνία με το να πάρει θέση, να συζητήσει το ζήτημα με σοβαρότητα και νηφαλιότητα. Αλλά για αρχή, ας δηλώσει ότι απλά αυτά που ολ@ ξέραμε δεν πέρασαν απαρατήρητα και ότι τουλάχιστον δεν θα ξαναγίνουν.  Ελλάδα Ευαγγέλου

Το ίδιο πρέπει να πράξουν και οι άλλοι θεατρικοί φορείς. Να αναρωτηθούν, να προβληματιστούν για συμπεριφορές και ενέργειες που ίσως θεωρούνταν ανεκτές παλιά ή αποσιωπήθηκαν, όταν κάποιοι βολεύονταν πίσω από τον φόβο των θυμάτων να μιλήσουν, ας μη βιαστούν να κρυφτούν πίσω από μισόλογα, νομικίστικες προσεγγίσεις  και παιχνίδια λέξεων, ας μην δηλώνουν άγνοια.

 Δεν θα πρέπει οι δηλώσεις άγνοιας για τέτοια περιστατικά να ερμηνευτούν ως –και εύχομαι να μην αποτελούν– υπόρρητες δηλώσεις ότι: αφού δεν γνωρίζω προσωπικά για τέτοια περιστατικά ή αφού δεν μου καταγγέλθηκαν επισήμως, αποκλείεται να υπήρξαν κιόλας. Κάτι τέτοιο θα συντελούσε στην επαναθυματοποίηση των μελών της θεατρικής κοινότητας που έχουν ήδη δηλώσει πως έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση, ενώ θα λειτουργούσε αποτρεπτικά για άλλα θύματα που ενδεχομένως επιθυμούν να μιλήσουν. Άντρη Παναγιώτου

Πολύ πιο  ευαίσθητοι οφείλουν να είναι φορείς που, μέσα από τις καταγγελίες, φαίνεται να φωτογραφίζονται ως οι χώροι όπου συνέβησαν κάποια περιστατικά, εκ των πραγμάτων τίθενται περισσότερο στο μικροσκόπιο και αναμένονται από αυτούς πιο συγκεκριμένες ενέργειες.

Γι’ αρχή, ας επικοινωνήσουν κάποιοι από αυτούς που δεν υπέπεσε ποτέ στην αντίληψή τους να έχουν υπάρξει τέτοια περιστατικά, υπεύθυνα και εκ μέρους των θεατρικών οργανισμών στους οποίους εργάζονται ή τους οποίους διοικούν, με τα άτομα που έχουν κάνει δημόσιες δηλώσεις ότι έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση ή γίνει μάρτυρες τέτοιων περιστατικών. Τότε ίσως μάθουν ότι τελικά υπήρξαν τέτοια περιστατικά στους οργανισμούς τους. Στη συνέχεια, ας διεκδικήσει αυτή η «οικογένεια» έναν κώδικα δεοντολογίας και ένα πλαίσιο για τη δημιουργία ενός ασφαλούς «χώρου» για τέτοιου είδους καταγγελίες. Άντρη Παναγιώτου

Τα θύματα μιλούν όποτε θέλουν, λένε όσα θέλουν να πουν, προχωρούν όσο μπορούν και αντέχουν. Οι υπόλοιπες/οι ας βρούμε ένα τρόπο να πούμε στα θύματα όχι «μιλήστε», αλλά έστω ένα «σας πιστεύουμε», «σας νιώθουμε», ξέρουμε πως «καμία/κανείς μόνη/ος της/ου δεν μπορεί».

Τώρα είναι η ώρα. Τώρα μαθαίνουμε μαζί, πώς θα αντιμετωπιστεί. Μαζικά θα ήθελα. Αυτό που γίνεται τώρα δεν έχει γίνει ξανά με αυτό τον τρόπο. Περιμένω, όπως πολλοί άλλοι άνθρωποι, να δω πού θα οδηγήσει όλη αυτή μάχη του καθενός, η προσωπική, η κοινωνική, που ευτυχώς, βρήκε, έστω τώρα, χώρο να υπάρξει. Εγώ από μόνη μου δε μπορώ να κάνω πολλά. Κανένας μόνος του δεν μπορεί μάλλον. Γι᾽ αυτό η συσπείρωση. Και το θάρρος που βρήκε και παίρνει ο ένας άνθρωπος από τον άλλον. Αντωνία Χαραλάμπους.

Το πρόβλημα λοιπόν υπάρχει και στην Κύπρο, το πρόβλημα απαιτεί να παρθούν μέτρα. Κάποιες/οι βρήκαν τη δύναμη να μιλήσουν, κάποιοι/ες άλλοι/ες υψώνουν φωνές συμπαράστασης, κάποια θύματα παρόμοιων συμπεριφορών παρακολουθούν ίσως να δουν αν θα υπάρξει αυτό το πλαίσιο ασφάλειας ώστε να μιλήσουν ή, έστω, να νιώσουν πως δημιουργείται ένα νέο κλίμα που να αποτρέπει, να δυσκολεύει τουλάχιστον την εμφάνιση νέων περιστατικών. Αυτό είναι  το ζητούμενο. Προς τους θεσμούς και τους αρμοδίους ας στραφούμε ζητώντας σαφή μέτρα  και θεσμικές αλλαγές. Τώρα πρέπει. Τώρα είναι η ώρα. Ας μη χαθεί η ευκαιρία τούτη για περισσότερο φως στο θέατρο και παντού.

Αντώνης Γεωργίου

Υ.Γ. Και κάτι τελευταίο. Φυσικά και υπάρχει φως στο θέατρο. Το φως το βλέπουμε. Το σκοτάδι όχι. Γι᾽ αυτό μιλάμε γι᾽ αυτό. ΜΟΝΟ φως στο θέατρο. Γι᾽ αυτό παραμένουμε, γι᾽ αυτό υπομένουμε, γι᾽ αυτό συνεχίζουμε με όλο μας το είναι. Και ΜΟΝΟ αυτό να (υπο)στηρίζουμε. Το φως και την αλήθεια. Ό,τι χρειάζεσαι δηλαδή και πάνω στη σκηνή. Αντωνία Χαραλάμπους