Η συγκεκριµένη συζήτηση και πρόταση ψηφίσµατος προέκυψε επ’ αφορµή ερωτήσεις από την αρµόδια επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (EMPL).
Υπενθυµίζεται ότι το 2014 το ΕΚ κάλεσε την Επιτροπή να θεσπίσει ευρωπαϊκό αριθµό κοινωνικής ασφάλισης. Το 2019 υπερψηφίστηκε έκθεση σχετικά µε το συντονισµό των συστηµάτων κοινωνικής ασφάλισης. Το 2021 η Επιτροπή ανακοίνωσε την έναρξη των διαδικασιών προς αυτή την κατεύθυνση µε πρώτη φάση ένα πιλοτικό πρόγραµµα. Βασική επιδίωξη είναι η καθιέρωση ευρωπαϊκής κάρτας κοινωνικής ασφάλισης (ΕΚΚΑ) έως το 2023, η οποία να βασίζεται και να συµπληρώνει την ευρωπαϊκή ηλεκτρονική ταυτότητα, την ευρωπαϊκή κάρτα ασφάλισης υγείας (EHIC) και την ηλεκτρονική ανταλλαγή πληροφοριών κοινωνικής ασφάλισης (EESSI).
Η επιτροπή του ΕΚ καταπιάστηκε κατά κύριο λόγο µε τους λόγους της καθυστέρησης. Ακόµη ζήτησε πρόσβαση του Κοινοβουλίου σε όλα τα σχετικά έγγραφα και στοιχεία. Επιπρόσθετα ασκεί πίεση για να προκύψει νοµοθετική πρόταση µέσα στο 2022 πάρα το 2023 που είναι η εξαγγελία της Επιτροπής. Τέλος, µπαίνει σε επιµέρους ζητήµατα σχετικά µε την ΕΚΚΑ, όπως το πώς θα καταστεί δυνατή η επαλήθευση σε πραγµατικό χρόνο του τόπου εργασίας, του τόπου απασχόλησης, της σχέσης εργασίας, της ταυτότητας και των τυποποιηµένων παροχών κοινωνικής ασφάλισης, των διατάξεων και των σχετικών πιστοποιητικών, εάν θα καλύπτει όλους τους µετακινούµενους πολίτες και εργαζοµένους, συµπεριλαµβανοµένων των αυτοαπασχολούµενων, καθώς και όλους τους µετακινούµενους υπηκόους τρίτων χωρών, εάν θα επιτραπεί στα κράτη-µέλη να χρησιµοποιούν την κάρτα για να αξιοποιούν πληροφορίες που διατίθενται από εθνικές κάρτες ή παρόµοια µέσα για σκοπούς εργατικού δικαίου και κατά πόσο θα µπορεί να λειτουργήσει σε συνδυασµό µε άλλες ψηφιοποιηµένες διαδικασίες.
Ανοδική η τάση της κινητικότητας εντός της Ε.Ε.
Σύµφωνα µε την πρόταση ψηφίσµατος που κατατέθηκε, η κινητικότητα εντός της ΕΕ ακολούθησε ανοδική τάση τα τελευταία χρόνια. Πιο συγκεκριµένα το 2019, 17,9 εκατοµµύρια άνθρωποι από την ΕΕ-28 µετακινήθηκαν σε άλλη χώρα της ΕΕ, 13 εκατοµµύρια από τα οποία ήταν σε ηλικία εργασίας και το 78% από αυτούς απασχολούνταν. Ο αριθµός των διασυνοριακών εργαζόµενων στην ΕΕ το 2019 ήταν 1,5 εκατοµµύρια, ενώ οι ενεργοί µετακινούµενοι αντιπροσώπευαν το 4,3% του συνολικού εργατικού δυναµικού το 2019.
Το 2019 εκδόθηκαν στην ΕΕ 4,6 εκατοµµύρια έγγραφα A1, τα οποία υπολογίζεται ότι αναφέρονται σε 3,06 εκατοµµύρια εργαζοµένους. Τα έγγραφα αυτά παρέχουν πληροφορίες για το σύστηµα κοινωνικής ασφάλισης που καλύπτει έναν εργαζόµενο και είναι απαραίτητα για τους αποσπώµενους εργαζοµένους.
Όσον αφορά την αδήλωτη εργασία, τα στοιχεία της Επιτροπής για το 2017 εκτιµούν ότι είναι περίπου 11,6% της συνολικής εισροής εργασίας στον ιδιωτικό τοµέα της ΕΕ και 16,4% της ακαθάριστης προστιθέµενης αξίας.
Τέλος, το 50% των µετακινούµενων µένουν στη χώρα υποδοχής για ένα έως τέσσερα χρόνια, ενώ η κινητικότητα επιστροφής έχει επίσης αυξηθεί. Για κάθε τέσσερα άτοµα που έφυγαν από ένα κράτος-µέλος το 2017, επέστρεψαν τρία.
Στόχος η συµπερίληψη της προστασίας των δικαιωµάτων των εργαζοµένων
Βασική επιδίωξη του συγκεκριµένου εγχειρήµατος είναι η δηµιουργία ενός ψηφιακού µέσου σε όλη την ΕΕ για το συντονισµό της κοινωνικής ασφάλισης και τη διασφάλιση και ενίσχυση της κινητικότητας εργασίας. Βασική προϋπόθεση είναι, πέραν της κάλυψης κοινωνικής ασφάλισης, η συµπερίληψη της προστασίας των δικαιωµάτων των εργαζοµένων.
Πιο συγκεκριµένα πρέπει να στοχεύει: στη διασφάλιση αποτελεσµατικής αναγνώρισης, ιχνηλασιµότητας, συγκέντρωσης και φορητότητας των δικαιωµάτων κοινωνικής ασφάλισης, να επιτρέπει την επαλήθευση σε πραγµατικό χρόνο του ασφαλιστικού καθεστώτος και των εισφορών των µετακινούµενων εργαζοµένων από τις αρµόδιες εθνικές αρχές (π.χ. οι επιθεωρήσεις εργασίας και κοινωνικής ασφάλισης, οι κοινωνικοί εταίροι κ.λπ.). Επιδιώκει να προσφέρει στην πρόληψη και καταπολέµηση αθέµιτων πρακτικών, να συµβάλει στην αδήλωτη εργασία και τη µη συµµόρφωση µε τους µηχανισµούς καθορισµού µισθών.
∆υστυχώς, στην έκθεση ήταν έντονα διακριτό το στοιχείο της αγοράς. Κεντρικό ρόλο έχει επίσης η ανταγωνιστικότητα τόσο µεταξύ των κρατών-µελών όσο και του «συνόλου της ευρωπαϊκής αγοράς». Θεωρεί δε σηµαντικό τη µη διοικητική επιβάρυνση των επιχειρήσεων.
Θετικό στοιχείο είναι ότι λόγω της πανδηµίας αναγνωρίζεται η επιδείνωση των επισφαλών συνθηκών εργασίας και διαβίωσης πολλών µετακινούµενων και διασυνοριακών εργαζοµένων στην ΕΕ και αναδεικνύεται η σηµασία των ισχυρών και σταθερών συστηµάτων κοινωνικής ασφάλισης, που όµως θα ενισχύει την ελεύθερη κυκλοφορία.
Η κινητικότητα είναι δικαίωµα, αλλά έχει και κινδύνους
Η έκθεση έχει ως βασικό στόχο την ενίσχυση της κινητικότητας. Ως Αριστερά και ως ΑΚΕΛ δεν είµαστε ενάντια στην εθελούσια απόφαση ενός εργαζοµένου να εργάζεται σε άλλο ΚΜ. Είµαστε ενάντια όµως στην αντίληψη της ΕΕ ότι η κινητικότητα είναι η λύση για όλα τα προβλήµατα των εργαζοµένων. Ουσιαστικά η συγκεκριµένη µορφή ενισχύει περαιτέρω την ανισοµέρεια µεταξύ των ΚΜ. Τα ανεπτυγµένα ΚΜ απορροφούν εργατικό δυναµικό, πολλές φορές ειδικευµένο, ενισχύοντας τις οικονοµίες τους, στερώντας το από ΚΜ που οι οικονοµίες τους είναι µικρότερες και µε περισσότερα προβλήµατα. Η φυγή αυτή του εργατικού δυναµικού δυσχεραίνει ακόµα περισσότερο τις οικονοµίες τους κρατώντας τες σε χαµηλά επίπεδα.
Σηµαντικό ζήτηµα που προκύπτει είναι και η προστασία προσωπικών δεδοµένων. Ουσιαστικά δεν υπάρχει σαφής αναφορά στο ποιοι θεσµοί θα µπορούν να συµµετέχουν σε αυτή την ανταλλαγή. Όπως επίσης και η αντιστοίχιση των κοινωνικών συστηµάτων.
Υπάρχουν σίγουρα µια σειρά από ζητήµατα που µπορεί να καλύψει η ΕΚΚΑ, όπως το ντάµπινγκ. Αναφέρεται και στην επιθεώρηση εργασίας, όχι όµως ως απαραίτητο στοιχείο που πρέπει να ενισχυθεί, αλλά σαν κάτι που προϋπάρχει και θα µπορούσε να αξιοποιήσει την ΕΚΚΑ.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης η πρόεδρος της επιτροπής EMPL, Lucia Ďuriš Nicholsonová, υπογράµµισε ότι θεωρεί ότι η Επιτροπή εγκατέλειψε την προοπτική δηµιουργίας ενός ευρωπαϊκού αριθµού κοινωνικής ασφάλισης και την αντικατέστησε µε το πιλοτικό πρόγραµµα.
Από µέρους της Επιτροπής ο επίτροπος Nicolas Schmit ανέφερε ότι το πιλοτικό πρόγραµµα εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της ψηφιακής µετάβασης. Βασική επιδίωξη, όπως ανέφερε, είναι η ικανοποίηση της συνεχώς µεταβαλλόµενης αγοράς ενισχύοντας την κινητικότητα και όχι η προστασία των εργασιακών δικαιωµάτων. Τέλος, ανέφερε ότι 14 ΚΜ έδειξαν ενδιαφέρον για το πιλοτικό πρόγραµµα, αλλά κανένα δεν ενεπλάκη σε αυτό ενεργά.
Οι περισσότερες οµάδες στο ΕΚ υποστήριξαν την πρωτοβουλία αυτή τονίζοντας τη σηµασία της κινητικότητας, όπως οι ίδιοι την αντιλαµβάνονται. Όπως ήταν αναµενόµενο, η ακροδεξιά οµάδα Ταυτότητας και Δηµοκρατίας ανέπτυξε µια αντι-µεταναστευτική ρητορική.
Ο ευρωβουλευτής της Αριστεράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Nikolaj Villumsen τόνισε ότι η κινητικότητα δηµιουργεί συµπίεση των δικαιωµάτων των εργαζόµενων. Οι εργοδότες εκµεταλλεύονται τους εργαζοµένους από άλλες χώρες στερώντας τους δικαιώµατα και παρέχοντάς τους χαµηλότερους µισθούς. Υπογράµµισε τη σηµασία του ρόλου που πρέπει να έχουν οι συνδικαλιστικές οργανώσεις στις επιθεωρήσεις εργασίας.
Aκολουθήστε μας στο Google News
