Απονεμήθηκε την Τετάρτη 14 Οκτωβρίου σε μια διαδικτυακή τελετή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες, το τρίτο ετήσιο βραβείο που έχει θεσπίσει η Ομάδα της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς – Βόρεια Πράσινη Αριστερά (GUE/NGL) για τους «δημοσιογράφους, καταγγέλλοντες και υπερασπιστές του δικαιώματος στην ενημέρωση».

Το βραβείο δημιουργήθηκε το 2018 προς τιμήν της δολοφονηθείσας Μαλτέζας δημοσιογράφου Daphne Caruana Galizia. Η σταυροφορία της Daphne Caruana Galizia για την αλήθεια και την ελευθερία της έκφρασης, ως βασικό ανθρώπινο δικαίωμα, οδήγησε τελικά στη δολοφονία της τον Οκτώβριο του 2017. Η Daphne Caruana Galizia ήταν αγκάθι στο πλευρό των πολιτικών, της μαφίας και των πολυεθνικών, φοβούμενη από εκείνους που είχαν κάτι να κρύψουν, αλλά σεβαστή από τους συναδέλφους και τους αναγνώστες της. Η φωνή της Μάλτας μπορεί να έχει σωπάσει, αλλά η κληρονομιά της Daphne Caruana Galizia ζει.

Οι βραβευθέντες

Το βραβείο τιμά τα πρόσωπα που δεν φοβήθηκαν να πουν την αλήθεια για το κουράγιο τους να θέσουν σε κίνδυνο την επαγγελματική τους καριέρα και την προσωπική τους ελευθερία.

Το 2018 απονεμήθηκε από κοινού στον δολοφονημένο Σλοβάκο δημοσιογράφο, τον Ján Kuciak και τον πληροφοριοδότη LuxLeaks Raphaël Halet και το 2019 απονεμήθηκε στον Τζούλιαν Ασάνζ, τη Γιασμίν Μοταργέμι (εργαζόταν στη Nestlé) και στον μάρτυρα για το σκάνδαλο Football Leaks, Ρούι Πίντο. Η βράβευση του 2020 αφιερώνεται στον Δρα Li Wenliang, τον Κινέζο οφθαλμίατρο, που αποκάλυψε για πρώτη φορά τη σοβαρότητα του κορονοϊού στον κόσμο, αλλά αργότερα πέθανε σε νοσοκομείο στη Γουχάν.

Το βραβείο φέτος πηγαίνει στην Τσέλσι Μάνινγκ, πρώην στέλεχος των μυστικών υπηρεσιών του αμερικανικού στρατού, στη γερμανική ερευνητική οργάνωση Correctiv και στους προστατευόμενους μάρτυρες για την υπόθεση Novartis στην Ελλάδα.

– Η Τσέλσι Μάνινγκ είναι πρώην αναλυτής πληροφοριών του Στρατού των ΗΠΑ και υπηρέτησε στο Ιράκ το 2009. Το 2010 διέρρευσε στο Wikileaks στρατιωτικά έγγραφα, στα οποία συμπεριλαμβανόταν βίντεο με τη δολοφονία άοπλων Ιρακινών πολιτών. Συνελήφθη και το 2013 καταδικάστηκε σε 35 χρόνια φυλάκισης. Εξέτισε επτά χρόνια από την ποινή της και το 2017 της χορηγήθηκε χάρη από τον Μπαράκ Ομπάμα.

– Η Correctiv είναι ένα μη κερδοσκοπικό ερευνητικό κέντρο δημοσιογράφων που έχει συμβάλει στην αποκάλυψη του σκάνδαλου «cum-ex», της πανευρωπαϊκής απάτης στο χρηματιστήριο από τραπεζίτες, μεσίτες, hedge funds, διεθνείς φορολογικές εταιρείες, εταιρείες επενδύσεων, δικηγόρους και ασφαλιστικές εταιρείες, το οποίο εκτιμάται ότι θα έχει κόστος στους φορολογούμενους της ΕΕ τουλάχιστον 55 δισεκατομμύρια ευρώ.

– Οι πληροφοριοδότες της Novartis έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην αποκάλυψη της δωροδοκίας κρατικών αξιωματούχων, γιατρών, ερευνητικών ιδρυμάτων και άλλων από την εταιρεία, οδηγώντας τελικά σε εξωδικαστικό συμβιβασμό 347 εκατομμυρίων δολαρίων στις ΗΠΑ και 310 εκατομμυρίων δολαρίων από τη Novartis Hellas.

Η Κριτική Επιτροπή του Βραβείου

Την Κριτική Επιτροπή, που αξιολόγησε τις υποψηφιότητες αποτελούν οι: Matthew Caruana Galizia – Δημοσιογράφος, Stephanie Gibaut – UBS Whistleblower, Ana Gomes – πρώην ευρωβουλευτής, Miguel Ongil – Αντιπρόσωπος στη Συνέλευση της Μαδρίτης, Στέλιος Κούλογλου – ευρωβουλευτής GUE/NGL, Marisa Matias – ευρωβουλευτής GUE/NGL και Miguel Urbán – ευρωβουλευτής GUE/NGL.

Οι νικητές θα λάβουν επίσης €5.000 που θα βοηθήσουν στην υποστήριξη και τη διάδοση του ερευνητικού τους έργου σε μια προσπάθεια διασφάλισης και προώθησης της ελευθερίας του Τύπου και του δικαιώματος στην πληροφόρηση -ειδικά εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο ευρωβουλευτής Στέλιος Κούλογλου, με δήλωσή του επεσήμανε ότι «το βραβείο αυτό, που πλέον γίνεται θεσμός, έχει σκοπό να υποστηρίξει και να επιβραβεύσει ηθικά τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος, που θέτουν σε κίνδυνο την καριέρα τους, την ελευθερία τους και συχνά τη ζωή τους για να αποκαλύψουν την αλήθεια προς όφελος της κοινωνίας».

 

Συντάσσεται στην προσπάθεια και το Ευρωκοινοβούλιο

Στην τρίτη επέτειο της δολοφονίας της Μαλτέζας δημοσιογράφου το Ευρωκοινοβούλιο αποφάσισε τη θέσπιση βραβείου δημοσιογραφίας «Caruana Galizia», πρόταση που έθετε εδώ και καιρό η GUE/NGL.

Η διαχείριση του βραβείου θα γίνεται από ανεξάρτητο συνεργάτη-μέσο ενημέρωσης με έδρα την ΕΕ, προκειμένου να προστατευθεί η ανεξαρτησία του βραβείου και το έργο των ΜΜΕ. Η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για υποβολή αιτήσεων υποψηφιότητας για το βραβείο θα προκηρυχθεί κοντά στις 3 Μαΐου 2021 – Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου. Η ετήσια τελετή απονομής του βραβείου θα πραγματοποιείται κάθε χρόνο σε ημερομηνία κοντινή με την επέτειο του θανάτου της Daphne Caruana Galizia.

 

Το δικαίωμα στην ενημέρωση

Ένα δικαίωμα του οποίου η διεκδίκηση είναι επικίνδυνη ακόμα και στην εποχή μας. Ακόμα και στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν υπάρχουν εγγυήσεις ασφάλειας για να είναι ένας whistleblower ή δημοσιογράφος. Κάθε μέρα ακούμε για δημοσιογράφους και whistleblowers που αντιμετωπίζουν εκφοβισμό, απειλές, νομικές διώξεις και χειρότερα.

Ορισμένοι έχουν δίκτυα υποστήριξης, άλλοι όμως εργάζονται ανεξάρτητα χωρίς καμία προστασία πέραν του κράτους δικαίου. Συχνά, δημοσιογράφοι και whistleblowers παραπέμπονται στο δικαστήριο από κυβερνήσεις που δέχονται υποδείξεις από πολυεθνικές εταιρείες. Δυστυχώς, με ανησυχητική συχνότητα, βλέπουμε κιόλας να δολοφονούνται στο φως της ημέρας.

Με τη σίγαση των φωνών τους, το κοινό γίνεται λιγότερο ενημερωμένο, ενώ οι ελίτ και οι κυβερνήσεις κρατούν τα βρόμικα μυστικά και τα χρήματά τους ιδιωτικά. Η προστασία τους προστατεύει ταυτόχρονα και τα δημοκρατικά δικαιώματα και αξίες που αξίζει ο καθένας μας.