Αύξηση του ιδιωτικού χρέους εντός της Ευρωζώνης

* Του Δρος Αμβρόσιου Προδρόμου

Τα πρόσφατα στατιστικά στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας (Eurostat) έχουν φέρει στην επιφάνεια ένα από τα βασικότερα προβλήματα τα οποία μπορεί να αντιμετωπίσει η παγκόσμια και ως εκ τούτου η ευρωπαϊκή οικονομία. Αυτό δεν είναι άλλο από το ιδιωτικό χρέος, δηλαδή το χρέος των νοικοκυριών σε σχέση με το εισόδημά τους, καθώς επίσης και σε σχέση με το ΑΕΠ της χώρας. Είναι γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας και με την έναρξη της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία πολλοί οικονομολόγοι και αναλυτές είχαν σπεύσει να αναφερθούν στους κινδύνους που παραμονεύουν σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα, αναφέροντας ότι τυχόν αύξηση του ιδιωτικού χρέους μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτές αρνητικές εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο.

Τα στοιχεία της Eurostat αναφέρονται μέχρι το τέλος του 2021 και ως εκ τούτου δεν υπάρχουν κάποιες στατιστικές ενδείξεις για το 2022. Η εμπειρία όμως λέει ότι σε περιόδους οικονομικής ύφεσης τα οικονομικά δεδομένα και οι προοπτικές είναι αρνητικές. Οπότε αυτό αναμένεται να αποδειχθεί στην πράξη, κάτι το οποίο θα οδηγήσει σε πιο ασφαλή συμπεράσματα. Το ιδιωτικό χρέος στην Ευρωζώνη έχει φτάσει στο τεράστιο 96,79% του εισοδήματος των νοικοκυριών, στο υψηλότερο σημείο από το 2013, όταν ήταν στο 93,33%. Το πιο ανησυχητικό όμως είναι ότι η αυξητική τάση του ιδιωτικού χρέους έχει αρχίσει πριν από την έναρξη της πανδημίας, γεγονός το οποίο δείχνει ότι η αύξηση αυτή δεν οφείλεται μόνο στην πανδημία, αλλά πιο πιθανό σενάριο είναι να υπάρχουν και κάποιοι άλλοι οικονομικοί λόγοι που θα πρέπει να εντοπιστούν, να αναλυθούν και σίγουρα να αντιμετωπισθούν πριν η κατάσταση να ξεφύγει εντελώς. Η αύξηση του 3,5% μέσα σε μόνο τρία χρόνια είναι μεγάλη, αναμένεται να αυξηθεί αισθητά και ως εκ τούτου η αναχαίτισή του δεν είναι κάτι το οποίο μπορεί να περιμένει.

Για την Κύπρο τα δεδομένα όσον αφορά το ιδιωτικό χρέος είναι άκρως ανησυχητικά, αφού το ύψος φτάνει στο 131,31%, ποσοστό εξαιρετικά υψηλό, αφού το γεγονός ότι είναι πέραν του 100% αποτελεί άμεσα τεράστιο κίνδυνο, ο οποίος δεν μπορεί να παραγνωριστεί. Φυσικά κάποιος μπορεί να επικαλεσθεί το γεγονός ότι το ποσοστό αυτό είναι εξαιρετικά μικρότερο από αυτό του 2014, οπότε και έφτασε στο 203%. Αυτό θα ήταν ορθό εάν δεν υπήρχε ο βραχνάς των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (Κόκκινα Δάνεια). Το να μεταφέρονται τα οικιστικά δάνεια από τις τράπεζες σε ιδιωτικές εταιρείες διαχείρισης δανείων και μέσα από λογιστικές αλχημείες να προσπαθούμε να διαφοροποιήσουμε τα στατιστικά στοιχεία, μπορεί να δίνει μια πιο θετική εικόνα, αλλά η πραγματικότητα δεν αλλάζει. Ήδη η Κεντρική Τράπεζα με ανακοίνωσή της στις 11/8 έχει αναφερθεί στα προβλήματα των δανείων των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, οι οποίες, όπως είναι καλά γνωστό, είναι οικογενειακές επιχειρήσεις και βασίζονται σε προσωπικά δάνεια, βρίσκονται μπροστά σε σοβαρά προβλήματα τα οποία έχουν επιδεινωθεί λόγω της πανδημίας και αναμένεται να αυξηθούν ακόμα περισσότερο λόγω της κρίσης στην Ουκρανία, ειδικά όσες από αυτές σχετίζονται άμεσα με τον τουριστικό τομέα.

Φυσικά, υπάρχουν και άλλες πολλές χώρες εντός Ευρωζώνης που αντιμετωπίζουν ανησυχητική αύξηση του ιδιωτικού χρέους, όπως η Γερμανία, η οποία από το 2017 αντιμετωπίζει μικρή αλλά σταθερή αύξηση του ποσοστού (ήταν στο 83,27 και έχει ανέλθει στο 87,16%). Μπορεί αυτό να οφείλεται σε καταναλωτικά δάνεια κατά την περίοδο της ανάπτυξης, αλλά τα αρνητικά δεδομένα τη συγκεκριμένη στιγμή είναι πιθανόν να οδηγήσουν τόσο τα νοικοκυριά στη Γερμανία όσο και άλλες οικονομίες που είναι συνδεδεμένες με τη χώρα σε περιπέτειες.

Τα στοιχεία τα οποία μπορούν να παρατεθούν είναι πάρα πολλά και σίγουρα σκοπός δεν είναι να γίνει πλήρης ανάλυση όλων αυτών των δεδομένων. Το σημαντικό που θα πρέπει να κρατήσουμε είναι το γεγονός ότι το ιδιωτικό χρέος αποτελεί μια βραδυφλεγή βόμβα στα θεμέλια της οικονομίας. Εάν δεν παρθούν στρατηγικά μέτρα για (α) την αναχαίτιση της αύξησης και (β) τη δραστική μείωση του ιδωτικού χρέους, τότε η οικονομία της Ένωσης θα βρεθεί μπροστά από σημαντικά προβλήματα. Για την Κύπρο τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Μέτρα για τη μείωση του ιδιωτικού χρέους τώρα.

* Ακαδημαϊκός – Σύμβουλος Εκπαίδευσης και Επιχειρήσεων

[email protected]