Μπήκαν συνειδητά στον κίνδυνο μιας πνευματικής περιπέτειας

Σημεία κοινού

Μπήκαν συνειδητά στον κίνδυνο μιας πνευματικής περιπέτειας

της Ευφροσύνης Μαντά -Λαζάρου

Τόλμησαν κι ανέβασαν στη θεατρική σκηνή για πρώτη φορά στην Κύπρο Thomas Bernhard.

Το έργο Μινέττι είναι μια ευφυέστατη δραματουργική σύλληψη του Αυστριακού συγγραφέα Thomas Bernhard, ένα θεατρικό που η γραφή του φέρει μέσα της όλα τα στοιχεία σε μια θαυμαστή συμπαγή ενότητα: Τον γέρο καλλιτέχνη, το κεντρικό πρόσωπο, που ως χαρακτήρα και ηθοποιό ο συγγραφέας τον σπουδάζει γράφοντας το έργο ειδικά για τον ηθοποιό Bernhard Minetti. Τον θαυμάζει, τον θεωρεί ευφυή, πνευματικό καλλιτέχνη, ιδανικό ηθοποιό για να ενσαρκώνει τους χαρακτήρες των έργων του. Η παρουσία όλων των άλλων προσώπων, ο λόγος, η σιωπή, η εμφάνιση, η κίνησή τους, είναι αναγκαία για να υπογραμμιστούν σημασίες, να φωτιστεί το ταυτόχρονα τραγικό και κωμικό, γελοίο και τρομακτικό, το πικρό να γίνει πικρότερο, το τρυφερό, τρυφερότερο… Επιπλέον ο μονόλογος του κεντρικού προσώπου, που, με την αναπαράσταση ενός περίγυρου, δεν είναι μονόλογος, φωτίζεται ακόμη περισσότερο.

Το κείμενο ερεθιστικό και αφυπνιστικό υπηρετεί το σκοπό του συγγραφέα. «Να αφυπνίζεις τον κόσμο, δεν υπάρχει μεγαλύτερη ικανοποίηση». Η πυκνότητα και πιο πολύ η μετατόπιση από σκέψη σε σκέψη από θεώρημα σε θεώρημα, από συναίσθημα σε συναίσθημα, ίσως είναι και το ιδιαίτερο εύρημα, τέχνασμα του δημιουργού ώστε να μην προλαβαίνεις να χάνεσαι αναζητώντας ματαίως συμβολισμούς ή άλλα μηνύματα. Να δέχεσαι απλώς την ευεργεσία ενός ξυπνήματος, καθώς ο Μινέττι ανάβει μες το μυαλό σου τον ένα σπινθήρα μετά τον άλλο. Εκτός από αυτό που ονομάζουμε «διάνοια» είναι και η «λέξη» του δραματουργού. Οι λέξεις έχουν τη μουσικότητά τους, το ρυθμό τους, επαναλήψεις/επανεκκινήσεις συχνά προς άλλη κατεύθυνση. Όλα βρίσκονται μέσα στη γραφή του κορυφαίου δραματουργού. Σκηνικά, μάσκες, ενδύματα, μουσική, κίνηση, φωτισμός.

Οι συντελεστές ήταν με επιτυχία ερμηνευτές ενός δύσκολου κι απαιτητικού έργου. Ερμηνευτές ενός εσωτερικού τοπίου. Οι ηθοποιοί ήταν εξαιρετικοί. Σκηνικά, κοστούμια, φωτισμός, η κίνηση, όλα φανέρωναν μόχθο, μελέτη κι αφοσίωση. Οι μάσκες δεν έκρυβαν αλλά αποκάλυπταν, κυρίως αποκάλυπταν πως πάντα υπάρχει κάτι βαθύτερο από αυτό που φαίνεται. Η μουσική/ηχητικό περιβάλλον ερμήνευσε λέξη προς λέξη το έργο και συνομίλησε με κάθε στιγμή της παράστασης. Το αποτέλεσμα ήταν ως να έπαιζε μια συμφωνική ορχήστρα που διηύθυνε με επιτυχία ο σκηνοθέτης.

Είναι φανερό από την παράσταση που παρακολουθήσαμε πως πρόκειται για μια ομάδα αφοσιωμένων καλλιτεχνών και πως όλοι είχαν δεσμευτεί να κυνηγήσουν το καλύτερο ως το άπιαστο απόλυτο, ανεξαρτήτως συνεπειών. Μπήκαν συνειδητά στον κίνδυνο μιας πνευματικής περιπέτειας. Τολμώ να προσθέσω συνειδητά και προκλητικά απέναντι σε μια απαθή κυπριακή κοινωνία που ζητά μόνο να ψυχαγωγηθεί, αποφεύγει να ταραχτεί, φοβάται να τραυματιστεί θανάσιμα. Κόντρα σε μια εποχή πνευματικών απορριμμάτων και σε έναν κόσμο αντιπνευματικό. «Κι ακόμη με την ύλη σε διάσταση, κύριοι μου» έπαιξαν, «εναντίον του κοινού». Μόνο ευχαριστίες και εύγε τούς αξίζουν, ενώ όποια τυχόν παρατήρηση κι επιφύλαξη, θα έμοιαζε μικροψυχία.

Thomas Bernhard, Μινέττι

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ:

Παραγωγή: Θέατρο ΔΕΝΤΡΟ, Μετάφραση: Στέλιος Παυλίδης, Σκηνοθεσία: Θανάσης Γεωργίου, Σκηνικά: Έλενα Κοτασβήλι, Κοστούμια: Κωνσταντίνα Ανδρέου, Σχεδιασμός φωτισμού: Παναγιώτης Λαμπής, Επιμέλεια κίνησης: Φώτης Νικολάου, Μάσκες: Μάρθα Φωκά, Ηχητικό περιβάλλον: Δημήτρης Σπύρου, Οργάνωση Παραγωγής: Φώτης Νικολάου.

Έπαιξαν: Θανάσης Γεωργίου, Έλενα Αγαθοκλέους, Μαρίνα Μανδρή, Νίκος Βαρέλλας, Αλεξία Νικολάου, Φαίδων Οδυσσέως, Μιχάλης Στεφανίδης, Παναγιώτης Τοφή, Δημήτρης Σπύρου.