Δεν ξεχωρίζει το χωράφι απ’ την καρδιά του κι από τα στάχυα δε χωρίζει τα παιδιά του

Της Χαράς Βασιλείου

Ο αγρότης στις μέρες μας ανασυντάσσεται και διεκδικεί αυτό που αξίζει στη γη και στην παραγωγή

• «Για να πετύχεις σε τούτη τη δουλειά πρέπει να την αγαπάς. Είναι όπως το μωρό που το γεννάς τζαι πρέπει να το μεγαλώσεις. Το ίδιο είναι τζαι ο σπόρος τζαι το φυτό. Πρέπει να το προσέχουμε να μεγαλώσει»
•  «Οι γεωργοί με την παραγωγή τους και ο καταναλωτής με το πιρούνι του»

Μάνα γη… Η μάνα όλου του κόσμου, κυρίως των αγροτών. Των καλλιεργητών της γης που την ποτίζουν καθημερινά με τον ιδρώτα τους… Αυτών που πηγαίνουν στα χωράφια πριν ξεπροβάλει ο ήλιος και φεύγουν από εκεί όταν βγει το φεγγάρι…

Η σχέση γης και αγρότη λοιπόν είναι ιδιαίτερη, ίσως και αμοιβαία. Οι αγρότες ξημεροβραδιάζονται μέσα στα χωράφια, οργώνουν, σπέρνουν, ποτίζουν. Και η γη, σιγά-σιγά, τους δίνει πίσω τους καρπούς της.

Με τα χρόνια έχουν αλλάξει πολλά για το επάγγελμα. Από το παραδοσιακό αλέτρι που τραβούσαν τα βόδια για να οργώσουν τη γη, μέχρι τα σημερινά μηχανοκίνητα που χρησιμοποιούν πλέον οι αγρότες.

Κι αν με την πάροδο του χρόνου έχουν γίνει κάπως πιο εύκολα τα πράγματα γι’ αυτούς, εξακολουθεί να είναι ένα κοπιαστικό και πολύ απαιτητικό επάγγελμα. Αυτό που δεν μπορεί να αλλάξει για τους αγρότες, όσα χρόνια κι αν περάσουν, είναι η αγάπη και η αφοσίωση προς τη γη. Το λέει και το τραγούδι, άλλωστε. Ο αγρότης «δεν ξεχωρίζει το χωράφι απ’ την καρδιά του κι από τα στάχυα δε χωρίζει τα παιδιά του»…

Αλλιώς τα μετρούν οι βιομηχανίες

Οι σπόροι, απαραίτητοι για την τροφή του ανθρώπου, είναι για τους αγρότες σαν τα παιδιά τους. Οργώνουν τη γη, φυτεύουν τους σπόρους, τους περιποιούνται με ευλάβεια, αναμένοντας τα αποτελέσματα. Οι βιομηχανίες, όμως, αλλιώς τα λογαριάζουν… Γι’ αυτές, πάνω από όλα είναι τα κέρδη.

Οι αγρότες είναι τα πρώτα θύματα των βιομηχανιών και των παραγωγών τους, σε μια προσπάθεια προώθησης των μεταλλαγμένων προϊόντων, αυτών δηλαδή που έχουν υποστεί τεχνητή τροποποίηση στα γονίδια τους.

Παράλληλα, γίνεται προσπάθεια επιβολής των υβριδίων στην αγορά και στον κόσμο, τα οποία είναι δημιούργημα διασταύρωσης ποικιλιών. Και στις δύο περιπτώσεις, οι βιομηχανίες δρουν με γνώμονα το κέρδος, σε μια προσπάθεια να καθιερώσουν τα υπό αναφορά τρόφιμα στην αγορά αλλά και να «κλειδώσουν» πελάτες. Κάθε εταιρεία παράγει συγκεκριμένα υβρίδια ή μεταλλαγμένα προϊόντα, τα οποία η ίδια προωθεί μονοπωλιακά.

Ποικιλίες σπάνιες και αγώνας διατήρησής τους

Σε αυτές τις συνθήκες, λοιπόν, οι αγρότες και όλοι όσοι ξέρουν από τον κόπο και το μόχθο τους, όλοι όσοι βρίσκονται δίπλα τους προσφέροντας τεχνογνωσία και επιστημονικές ή άλλες συμβουλές, αναλαμβάνουν δράση. Για διάσωση, προφύλαξη, διατήρηση και ενίσχυση των παραδοσιακών ποικιλιών. Που κινδυνεύουν και από τις κλιματικές αλλαγές και τις φυσικές καταστροφές.

Ένας τέτοιος σύμμαχος της αγροτιάς και της αγροτικής παραγωγής είναι η εναλλακτική κοινότητα «Πελίτι». Ενα κίνημα που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα από το 1995 και ξεκίνησε ως όραμα και προσωπική ανάγκη του Παναγιώτη Σαϊνατούδη. Για να διατηρηθούν οι παραδοσιακές καλλιέργειες, να διαδοθούν οι παραδοσιακές ποικιλίες και χωρίς τη διαμεσολάβηση του χρήματος να γίνεται ανταλλαγή υπηρεσιών και αγαθών.

Η κοινότητα «Πελίτι» δραστηριοποιείται σε όλη την Ελλάδα με 20 τοπικές ομάδες και μία ομάδα στη Βουλγαρία. Από το 1999 ξεκίνησε να διοργανώνει σωρεία εκδηλώσεων για διάδοση και δημόσια ανταλλαγή παραδοσιακών ποικιλιών, ενώ φέτος πραγματοποίησε την 1η Παγκόσμια Ολυμπιάδα Σπόρων.

Η πρωτοβουλία αυτή του «Πελίτι», αλλά και η ίδια η εκδήλωση, ένωσε οργανώσεις και κινήματα από 17 χώρες. Πέραν της ανταλλαγής σπόρων, εκπρόσωποι από κάθε χώρα αντάλλαξαν τις εμπειρίες τους, μίλησαν για τις συνθήκες στον τόπο τους, ενώ τόνισαν την από κοινού εναντίωσή τους στους Γενετικά Τροποποιημένους Οργανισμούς. Μέσα από διάφορες αποστολές και δραστηριότητες του «Πελίτι» εκφράζεται η στήριξη στους ερασιτέχνες και επαγγελματίες καλλιεργητές, οι οποίοι παράγουν τα προϊόντα τους με πλήρη σεβασμό στη γη, στον άνθρωπο και σε όλες τις μορφές ζωής.

Η αγνή αγάπη των καλλιεργητών προς τους σπόρους της γης έχει αγκαλιάσει αυτή την προσπάθεια, ενώ γίνονται βήματα σε πολλές χώρες του κόσμου, ούτως ώστε να διατηρηθούν οι παραδοσιακοί σπόροι του κάθε τόπου.

Κάθε αυλή και μπαλκόνι να γίνει ένα μικρό σπορείο

Με τη σειρά της η Κύπρος έρχεται να συμβάλει κι αυτή στην προώθηση των παραδοσιακών ποικιλιών. Με πρωτοβουλία της ΕΚΑ, η οποία έχει ενεργό δράση και πρωτοστατεί στη διατήρηση, διαφύλαξη και ενίσχυση των παραδοσιακών καλλιεργειών και των σπόρων, πραγματοποιείται την Παρασκευή 30 Ιουνίου στις 20:30 η πρώτη γιορτή Παραδοσιακών Σπόρων, στην πλατεία της κοινότητας Ακακίου.

Μια εκδήλωση ξεχωριστή με πλούσιο πρόγραμμα, ποιοτική μουσική και κυπριακούς χορούς, έκθεση κυπριακών γεωργικών και άλλων αντικειμένων, ανοικτό σπορείο και παιδότοπο. Επίσης, στο χώρο θα υπάρχει εργαστήρι ψηφιδωτού με σπόρους, ενώ παράλληλα θα λειτουργήσει Ταμιευτήριο Σπόρων, όπου ο κόσμος θα μπορέσει να συνδράμει στη δημιουργία Κυπριακής Κοινοτικής Τράπεζας Σπόρων, φέρνοντας φυτά ή σπόρους. Στην εκδήλωση θα μαγειρευτούν παραδοσιακά φαγητά και ο κόσμος θα μπορεί να κεραστεί.

Μιλώντας στη «Χ» ο Γ.Γ. της ΕΚΑ, Πανίκος Χάμπας, δήλωσε πως είναι στο χέρι όλων μας να αντισταθούμε στις μεγάλες βιομηχανίες, οι οποίες στηρίζονται από την Ε.Ε. με σχετικές νομοθεσίες.

Όπως χαρακτηριστικά είπε, «οι γεωργοί με την παραγωγή τους και ο καταναλωτής με το πιρούνι του», μπορούν να απορρίψουν τα μεταλλαγμένα προϊόντα. Με αυτή την εκδήλωση, ανέφερε, θα σταλεί ένα μήνυμα αντίστασης με πρωτοστάτες τους αγρότες του λαϊκού κινήματος, οι οποίοι θα σταθούν στη εμπροσθοφυλακή για διαφύλαξη των σπόρων και κατ’ επέκταση της υγιεινής και ποιοτικής διατροφής των Κυπρίων.

Σημαντικό είναι να αναφέρουμε πως η ΕΚΑ έχει κάνει αρκετά βήματα για τη διαφύλαξη των κυπριακών ποικιλιών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η δημιουργία Κοινοτικής Τράπεζας Σπόρων στον Καλοπαναγιώτη, διαδικασία που έχει ήδη ξεκινήσει και αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2019. Στην πρόσφατη συμμετοχή της στην Παγκόσμια Ολυμπιάδα Σπόρων, η ΕΚΑ έδωσε υπόσχεση και ανέλαβε να πραγματοποιήσει μια από τις επόμενες Παγκόσμιες Ολυμπιάδες Σπόρων.

Μια τράπεζα… σε παγωμένο βουνό

Στη Νορβηγία υπάρχει η «Παγκόσμια Τράπεζα Σπόρων», κτισμένη μέσα σε παγωμένο βουνό, για την καλύτερη διαφύλαξη των σπόρων. Εκεί φυλάσσονται σπόροι σχεδόν από όλες τις χώρες του κόσμου, ενώ υπάρχουν αρκετές ποικιλίες που είναι πολύ σπάνιες, έως και μοναδικές. Αν και υπάρχουν σε πολλές χώρες τράπεζες σπόρων, η συγκεκριμένη θεωρείται η ασφαλέστερη, αφού τόσο ο τρόπος φύλαξης των ποικιλιών όσο και η φυσική θερμοκρασία – σε περίπτωση βλάβης της τεχνικής θερμοκρασίας- είναι ιδανική για τη διατήρηση των σπόρων.

Σπίτι-δουλειά, σπίτι-δουλειά, αυτή είναι η αγροτιά

Γέννημα θρέμμα της κοινότητας Ακακίου η κ. Μυρούλα, μια αγρότισσα που αφιέρωσε τη ζωή της στις καλλιέργειες και στα χωράφια της. Παράγει από όσπρια μέχρι λαχανικά και φρούτα. Δεν λείπει τίποτα από τα χωράφια της, όπως δεν λείπει και τίποτα από το τραπέζι της. Με δύο γονείς γεωργούς, η κ. Μυρούλα δεν είχε άλλη επιλογή από το να μπει από νωρίς στη δουλειά. Και κατάφερε, μαζί με την αδερφή της Λένια, να ξεχωρίσουν στον τομέα της γεωργίας. Μικρές, βέβαια, πήγαιναν με το ζόρι στα χωράφια, όπως είπε.

Κι ενώ τα αδέλφια της έβρισκαν δικαιολογίες, μέχρι και στάβλους καθάριζαν για να γλιτώσουν από τα χωράφια, η κ. Μυρούλα λάτρεψε σιγά σιγά την αγροτική ζωή. Αυτό ήθελε να είναι το επάγγελμά της και παρά το γεγονός ότι οι γονείς της την δίδαξαν, δεν της σύστηναν να το συνεχίσει ως τρόπο ζωής.

Η μάνα της την προειδοποίησε πως δεν θα βλέπει το σπίτι της εάν συνεχίσει ως αγρότισσα, αλλά δεν μπόρεσε να την μεταπείσει. Ξεκίνησε με ένα χωράφι και σήμερα στα 58 της χρόνια περνάει τουλάχιστον δώδεκα ώρες την ημέρα καλλιεργώντας τη γη. Όσο για τα προϊόντα της, δεν θέλει μεσάζοντες. Τα διαθέτει η ίδια στη λαϊκή αγορά δύο φορές την εβδομάδα.

Η κ. Μυρούλα δεν θέλει να φεύγει από τα χωράφια της… Μάλιστα πρότεινε στον άντρα της να αφήσουν το σπίτι στο γιο τους και να φτιάξουν ένα χώρο στα χωράφια τους. Με τη γνωστή αγάπη της για τη γη, τον ενθουσιασμό για τις καλλιέργειες και τη συνεχή προσπάθεια για κάτι νέο και καλύτερο, ένα ήταν βέβαιο για το σύζυγο της κ. Μυρούλας. «Είσαι άξια να μην κοιμάσαι και να καλλιεργείς», όπως της είπε, απορρίπτοντας την πρόταση…

«Για να πετύχεις σε τούτη τη δουλειά πρέπει να την αγαπάς. Είναι όπως το μωρό που το γεννάς τζαι πρέπει να το μεγαλώσεις. Το ίδιο είναι τζαι ο σπόρος τζαι το φυτό. Πρέπει να το προσέχουμε να μεγαλώσει», λέει η ίδια χαρακτηριστικά.