Γιατί η κλειτοριδεκτομή είναι και δικό μας θέμα

• Εκτιμάται ότι 200 εκατομμύρια κορίτσια και γυναίκες έχουν υποστεί ΑΓΓΟ.
• Περίπου 20.000 γυναίκες και κορίτσια από χώρες καταγωγής όπου διατρέχουν τον κίνδυνο υποβάλλουν αίτηση για άσυλο στην ΕΕ

 

 

Εκατομμύρια γυναίκες παγκοσμίως έχουν υποστεί τη βάρβαρη πρακτική του Ακρωτηριασμού Γυναικείων Γεννητικών Οργάνων (ΑΓΓΟ), με σκοπό να παραμείνουν «καθαρές» και να μπορέσουν να παντρευτούν. Σε κάποιες χώρες αποτελεί παράδοση, σε κάποιες άλλες έθιμο που αναβιώνει έως σήμερα. Ποιο όμως έθιμο και ποια παράδοση, είτε αυτή προέρχεται μέσα από θρησκευτικές πεποιθήσεις είτε μέσα από κοινωνικές, μπορούν να γίνουν αποδεκτά, όταν ένα λεπίδι «κόβει» άτσαλα και βάρβαρα την ψυχή μικρών κοριτσιών; Όταν καταπατά κάθε ανθρώπινο δικαίωμα και θέτει σε τεράστιο κίνδυνο ανθρώπινες ζωές; Βιασμός της ψυχής μιας γυναίκας, αυτό είναι ο ΑΓΓΟ. Πρακτική απάνθρωπη επάνω στο σώμα μικρών κοριτσιών, με συνέπειες που κουβαλούν μια ζωή… Εάν έχουν ζωή…

 

Της Μαρίνας Κουμάστα

 

Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας εκτιμά ότι περίπου 200 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια έχουν υποβληθεί σε ΑΓΓΟ και ότι 3 εκατομμύρια κινδυνεύουν να υποβληθούν σε αυτόν κάθε χρόνο (8.000 διατρέχουν κίνδυνο κάθε ημέρα). Η πλειονότητα των κοριτσιών υφίσταται την πρακτική πριν την ηλικία των 15 χρονών. Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων παρατηρείται σε 30 χώρες, κυρίως της Αφρικανικής Ηπείρου, καθώς και στη Μέση Ανατολή, την Ασία και τη Νότια Αμερική. Στην επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), λόγω των ολοένα αυξανόμενων μεταναστευτικών ροών, ο ΑΓΓΟ παρατηρείται σε μετανάστριες προερχόμενες από χώρες προέλευσης  που τον ασκούν. Ο ακριβής αριθμός των γυναικών που έχουν υποστεί ΑΓΓΟ παραμένει ουσιαστικά άγνωστος. Διεθνώς και στην ΕΕ αναγνωρίζεται η πρακτική του ΑΓΓΟ ως μορφή έμφυλης βίας και ως παραβίαση των δικαιωμάτων των γυναικών και των κοριτσιών, μεταξύ άλλων των σεξουαλικών και αναπαραγωγικών δικαιωμάτων τους. Περίπου 20.000 γυναίκες και κορίτσια από χώρες καταγωγής όπου διατρέχουν τον κίνδυνο υποβολής σε ΑΓΓΟ υποβάλλουν αίτηση για άσυλο στην ΕΕ. Ωστόσο στην Ευρώπη εξακολουθεί να υπάρχει έλλειψη δεδομένων και περιορισμένη έρευνα.

 

Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα Μάθησης

Παρά το γεγονός ότι ο ΑΓΓΟ δεν θεωρείται ακόμα σημαντικό πρόβλημα στην Κύπρο, οι ευρύτερες δράσεις για θέματα όπως η ενδοοικογενειακή βία, η ισότητα των φύλων και η προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έχουν θέσει ένα γερό θεμέλιο για την ανάπτυξη ενός πιο ολοκληρωμένου πλαισίου πολιτικής για την αντιμετώπιση του ΑΓΓΟ. Το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου και το Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου (MIGS) ηγήθηκαν την ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Πλατφόρμας Μάθησης United toEND FGM (UEFGM) για τον ΑΓΓΟ. Αποτελεί μία πρωτοβουλία που άρχισε στην Κύπρο από το MIGS, η οποία εξελίχθηκε σε Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα Μάθησης σχεδιασμένη για επαγγελματίες που ασχολούνται άμεσα ή έμμεσα με γυναίκες και κορίτσια που έχουν υποστεί ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων  ή διατρέχουν κίνδυνο να τον υποστούν. Η Χριστίνα Καϊλή, Συντονίστρια Προγραμμάτων και Γραμματέας  Διοικητικού Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Δικτύου END FGM, μιλά στη «Χ» για την Ηλεκτρονική Πλατφόρμα Μάθησης UEFGM, η οποία, όπως αναφέρει, στοχεύει στην προώθηση της διατμηματικής συνεργασίας, στην αύξηση της ευαισθητοποίησης των γυναικών και των κοριτσιών που διατρέχουν κίνδυνο, στην εκπαίδευση των επαγγελματιών και στη διασφάλιση καλύτερης πληροφόρησης για τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. «Αυτά τα βήματα θα διευκολύνουν επίσης την ανάπτυξη τυποποιημένων διαδικασιών για τη συλλογή στοιχείων και θα αυξήσουν τις γνώσεις, την κατανόηση και τις δεξιότητες των Κύπριων επαγγελματιών και της κοινωνίας στο σύνολό της σε σχέση με τον ΑΓΓΟ», προσθέτει. Η Ευρωπαϊκή, πολύγλωσση Πλατφόρμα, προσφέρει δωρεάν προγράμματα ηλεκτρονικής μάθησης, που παρέχουν πληροφορίες και πρακτικές συμβουλές για τον ΑΓΓΟ μέσω θεματικών μάθησης, εθνικά δεδομένα ανά χώρα σχετικά με τον ΑΓΓΟ σε 11 κράτη μέλη της ΕΕ, ευκαιρίες αλληλεπίδρασης και δικτύωσης με άλλους/-ες επαγγελματίες μέσω φόρουμ συζήτησης και διαδραστική μάθηση μέσω διαδικτυακών συζητήσεων/διαβουλεύσεων μεταξύ των επαγγελματιών του τομέα.

Γυναίκες με ΑΓΓΟ στην Κύπρο

Σύμφωνα με την κ. Καϊλή, στην Κύπρο δεν υπάρχει μια ενιαία εθνική βάση δεδομένων για το ΑΓΓΟ. Παρά ταύτα, την περίοδο 2013-2016 συλλέχθηκαν στοιχεία από  τέσσερις βασικές πηγές (Future Worlds Centre, Υπηρεσία Ασύλου του Υπουργείου Εσωτερικών, Hope for Children της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού και τα Εξωτερικά Ιατρεία του Νοσοκομείου Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ΙΙΙ). Το Future Worlds Centre (FWC) έχει καταχωρίσει τον μεγαλύτερο αριθμό περιπτώσεων ΑΓΓΟ στην Κύπρο, μέσω της Μονάδας Αποκατάστασης Θυμάτων Βασανιστηρίων και της Cyprus Refugees Council, η οποία παρέχει ψυχολογική υποστήριξη στις γυναίκες που επηρεάζονται από αυτόν. Ήδη από το 2013 η Μονάδα παρείχε υποστήριξη σε 32 γυναίκες που έχουν υποστεί ΑΓΓΟ, από τη Σομαλία (28), την Ακτή του Ελεφαντοστού (1), τη Γουινέα (1), το Σουδάν (1) και τη Νιγηρία (1). Η Υπηρεσία Ασύλου έχει εντοπίσει δέκα γυναίκες και τέσσερα κορίτσια πρόσφυγες ως θύματα του ΑΓΓΟ από το 2013, από τη Σομαλία (οκτώ γυναίκες και τέσσερα κορίτσια), το Σουδάν (μία γυναίκα) και την Γκάμπια (μία γυναίκα), ενώ η οργάνωση Hope for Children έχει προσφέρει υποστήριξη σε τρεις έφηβες μετανάστριες –δύο από το Καμερούν και μία από τη Νιγηρία. Το Νοσοκομείο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ΙΙΙ δεν συλλέγει δεδομένα σχετικά με τις περιπτώσεις ΑΓΓΟ. Ωστόσο στα εξωτερικά ιατρεία έχουν καταγραφεί περίπου τρεις με τέσσερις περιπτώσεις ΑΓΓΟ κάθε μήνα, κατά τη διάρκεια του 2016, όπου οι περισσότερες αφορούσαν αιτούσες άσυλο. Τέσσερις ακόμα περιπτώσεις εγκύων γυναικών που είχαν υποστεί ΑΓΓΟ καταγράφηκαν το 2015, και μία μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουνίου του 2016. Σημειώνεται ότι και στις πέντε περιπτώσεις οι εν λόγω γυναίκες γέννησαν με καισαρική τομή. Ο ΑΓΓΟ στην Κύπρο παρουσιάζεται στις μετανάστριες πρώτης γενιάς, τις πρόσφυγες και τις αιτούσες άσυλο, λέει η κ. Καϊλή.

 

Μηδενική ανοχή

Ανήμερα της Ημέρας Μηδενικής Ανοχής για τον ΑΓΓΟ (6η Φεβρουαρίου) η Κομισιόν διακήρυξε από το Στρασβούργο την ανάγκη εξάλειψης αυτής της βάρβαρης πρακτικής από τον πλανήτη και μετέφερε το μήνυμα μιας κοινωνίας όπου οι γυναίκες θα είναι απαλλαγμένες από τη βία και ελεύθερες να αλλάξουν τον κόσμο. Η Φεντερίκα Μογκερίνι, Ύπατη Εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας/Αντιπρόεδρος της Επιτροπής, ο Γιοχάνες Χαν, επίτροπος αρμόδιος για την Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας και τις Διαπραγματεύσεις για τη Διεύρυνση, ο Νέβεν Μίμιτσα, επίτροπος αρμόδιος για τη Διεθνή Συνεργασία και Ανάπτυξη και η κ. Βέρα Γιούροβα, επίτροπος αρμόδια για τη Δικαιοσύνη, τους Καταναλωτές και την Ισότητα των Φύλων, ένωσαν τις φωνές τους για να επαναλάβουν την ακλόνητη δέσμευση της ΕΕ για την εξάλειψη του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Παραδέχονται ότι  ακόμη και στην ίδια την Ευρώπη υπάρχουν σήμερα κορίτσια τα οποία υφίστανται την παράνομη αυτή πρακτική, σημειώνοντας ότι η Κομισιόν επιχειρεί να αποτρέψει την εφαρμογή τής εν λόγω πρακτικής μέσω της κατάρτισης επαγγελματιών, όπως είναι οι δικαστές, οι υπάλληλοι των υπηρεσιών ασύλου ή οι γιατροί που έρχονται σε επαφή με κορίτσια που διατρέχουν τον κίνδυνο αυτόν. «Έχουμε θέσει σε ισχύ νόμους για να εξασφαλίσουμε ότι στην Ευρώπη δεν είναι δυνατόν να υπάρχει ατιμωρησία για την εφαρμογή της πρακτικής αυτής. Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων συνιστά έγκλημα σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και στα περισσότερα από αυτά διώκονται και τα άτομα που μεταφέρουν κορίτσια εκτός της ΕΕ για να υποστούν τον ακρωτηριασμό», ξεκαθαρίζουν, δηλώνοντας ότι «τα θύματα των πρακτικών αυτών έχουν υψηλό επίπεδο προστασίας στην ΕΕ». Η Κομισιόν υπενθυμίζει ότι σε διεθνές επίπεδο, σε συνεργασία με τα Ηνωμένα Έθνη, έχει ξεκινήσει μια άνευ προηγουμένου πρωτοβουλία -με την ονομασία «Spotlight»- για την εξάλειψη όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών.

 

ΠΛΑΙΣΙΟ

Σοκάρουν οι αριθμοί

•Σε παγκόσμιο επίπεδο εκτιμάται ότι τουλάχιστον 200 εκατομμύρια κορίτσια και γυναίκες ζωντανές σήμερα έχουν υποστεί κάποιας μορφής ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων.

•Κορίτσια 14 ετών και νεότερα αντιπροσωπεύουν τον συγκλονιστικό αριθμό των 44 εκατομμυρίων που έχουν ακρωτηριαστεί.

•Ο ακρωτηριασμός γυναικείων γεννητικών οργάνων πραγματοποιείται κυρίως σε νεαρά κορίτσια μεταξύ της βρεφικής ηλικίας και τα 15 τους χρόνια αλλά δεν είναι σπάνιος και σε μεγαλύτερες ηλικίες.

•Ο ΑΓΓΟ προκαλεί σοβαρά προβλήματα αιμορραγίας και υγείας, όπως οι κύστες, οι μολύνσεις, η υπογονιμότητα, καθώς και επιπλοκές κατά τον τοκετό με αυξημένο τον κίνδυνο θανάτου των νεογνών.

ΠΛΑΙΣΙΟ

Τι είναι ΑΓΓΟ

Δηλώνει την μερική ή ολική αφαίρεση των εξωτερικών γεννητικών οργάνων των γυναικών, για μη ιατρικούς λόγους, και συνήθως χωρίς αναισθησία. Είναι ένας βαθιά ριζωμένος κοινωνικός κανόνας με μακραίωνες ιστορικές ρίζες. Η ηλικία του κοριτσιού ή της γυναίκας που υπόκειται σε ΑΓΓΟ και ο τύπος του εξαρτώνται από αρκετούς παράγοντες, όπως η εθνικότητα, η εθνοτική ομάδα ή η φυλή, το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο και το εάν η οικογένεια ζει σε αστικό ή αγροτικό περιβάλλον. Ο ΑΓΓΟ πραγματοποιείται σε κορίτσια ηλικίας 4-12 ετών, παρά το ότι σε ορισμένους πολιτισμούς πραγματοποιείται μόλις λίγες ημέρες μετά τη γέννα ή μέχρι και λίγο πριν το γάμο ή κατά τη διάρκεια της πρώτης κύησης.