“Το Σκάσιμον”: Μέχρι να ηρεμήσει η Φραγκογιαννού.

Με αφορμή… τον νέο κύκλο των παραστάσεων της παραγωγής «Το Σκάσιμον» του Κέντρου Παραστατικών Τέχνων Μίτος, που πρωτοπαίχτηκε το 2015 και που παρουσιάζεται σε συνδιοργάνωση με το Θέατρο Ριάλτο στη Λεμεσό και το Space στη Λευκωσία η Έλενα Αγαθοκλέους μιλάει στον Ορίζοντα: 

«Πόσους ‘πνιγμούς’ μπορεί άραγε να αντέξει κάποιος Ο τίτλος προέκυψε από τη νουβέλα Φόνισσα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και έχει να κάνει φυσικά με την πράξη του πνιγμού. Η Φραγκογιαννού έσκαζε τα πολύ μικρά κορίτσια. Η πάλη με τους προσωπικούς δαίμονες, ο συμβολικός θάνατος και η αναγέννηση που ακολουθεί είναι θέματα που με απασχολούν πάρα πολύ. Πόσους ‘πνιγμούς’ μπορεί άραγε να αντέξει κάποιος και πως σταματά η επανάληψη. Όταν τελικά ο κύκλος θα κλείσει, είναι μια στιγμή επικίνδυνη. Αυτό είναι το θέμα της παράστασης.

Ένα κείμενο τρομαχτικο/ Μια ζωή με αναφορές στη γυναικεία καταπίεση Σε μια αναζήτηση θεατρικού μονολόγου, κατέληξα να διαβάζω οποιοδήποτε κείμενο είχε ασκήσει στο παρελθόν κάποια γοητεία πάνω μου. Ξανάπιασα και τη Φόνισσα. Είναι ένα κείμενο τρομακτικό, ένα νατουραλιστικό ψυχογράφημα, δημοσιευμένο στις αρχές του 20ου αιώνα, με ηρωίδα τη γραία Φραγκογιαννού. Μια βασανισμένη γυναίκα της εποχής, η οποία ξεκινά την εγκληματική της δραστηριότητα σκοτώνοντας μικρά φτωχά κορίτσια, καθώς πιστεύει πως με αυτό τον τρόπο γλυτώνει αυτά και τις οικογένειες τους. Η βαθιά ευαισθησία του Παπαδιαμάντη για την ανθρώπινη ψυχή είναι μαγική, μέχρι το τέλος της νουβέλας συμπαθεί ο αναγνώστης τη φόνισσα και αγωνιά αν θα καταφέρει να ξεφύγει από τους διώκτες της.

Το δράμα της Φραγκογιαννούς μου θύμιζε τη γιαγιά μου την Παχνιώτισσα, η οποία με μεγάλωσε. Μια ζωή με αναφορές στη γυναικεία καταπίεση μέσα σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία, τη θρησκεία, τον παραλογισμό, την κοινωνική θέση και τα προικιά, την κούραση, την καταπίεση, τη μη επιλογή, την αδικία, το αδιέξοδο, σαν και οι άνδρες ήταν το ίδιο πρόσωπο, σαν οι γυναίκες να ήταν το ίδιο πρόσωπο. Ιστορίες, στις οποίες εύκολα το θύμα γίνεται θύτης και οι κύκλοι αίματος δεν κλείνουν ποτέ.

Η γλώσσα του είναι γεμάτη μνήμες που ξεπερνούν τις δικές μου Ακριβώς, επειδή το κείμενο είναι γραμμένο στην καθαρεύσουσα ήθελα να ασχοληθώ μαζί του. Έβλεπα πως ήταν μια συνέχεια της δουλειάς που είχαμε κάνει πάνω στην προσωδεία του αρχαίου κειμένου στα χορικά τραγωδιών. Ένιωθα πως η γλώσσα του είναι γεμάτη μνήμες που ξεπερνούν τις δικές μου.

Όταν ξεκίνησε η κατανόηση του κειμένου, και άρχισα να ακούω το ρυθμό των λέξεων σταμάτησαν οι δυσκολίες στη γλώσσα και ξεκίνησαν τα δραματουργικά θέματα. Η δημιουργια δηλαδή της δικής μας αφήγησης, ώστε να μπορεί να αποδοθεί ο λόγος με καθαρές προθέσεις.

Ήρθαν οι λέξεις να μιλήσουν ανοικτά για την αγωνία Θα έλεγα πως στη δική μας ανάγνωση η Φόνισσα αντιμετωπίζεται πιο κριτικά. Ναι μεν είναι μια ταλαιπωρημένη γυναίκα, μα είναι μια μάνα επίσης, που μεγάλωσε γιούς και τους έκανε όπως τους υπόλοιπους άντρες που ταλαιπωρούν γυναίκες. Που οι φόνοι της, έστω και με σημάδι Θεού όπως νομίζει, στέρησε το δικαίωμα σε αυτά τα κορίτσια να ορίσουν τη ζωή τους.

Από την Ασκητική του Νίκου Καζαντζάκη απέφυγα αυτό που μου ακουγόταν διδακτικό και κράτησα αυτό που φάνταζε ουσία. Ήρθαν οι λέξεις να μιλήσουν ανοικτά για την αγωνία, αν ο έρωτας είναι η λύση, τη μνήμη και τον φόβο, για το προσωπικό χρέος ως αναγκαιότητα της ύπαρξης, για το δικαίωμα στην επιλογή.

Η παράσταση είναι ένας διάλογος αυτών των δύο κειμένων. Η Φόνισσα ότι πιο σκοτεινό, η Ασκητική η επιθυμία για ζωή.

Όλο αυτό το υλικό με τα κείμενα, έγινε κατά κάποιο τρόπο ένα τραγούδισμα Τα κείμενα της παράστασης δεν είναι δραματικά, αλλά αφηγηματικά. Αυτό ήταν μια βάση ξεκάθαρη από την αρχή. Στην παράσταση η απόσταση από τα γεγονότα ήταν απαραίτητη. Αποφασίσαμε να πούμε την ιστορία με όσο το δυνατόν λιγότερες ταυτίσεις. Για αυτό και σκηνικά εκφράζεται σαν μια συναυλία.

Επίσης, το σχόλιο ‘ακουστική αφήγηση’ μας βοήθησε στην επικοινωνία με τον κόσμο, ότι θα ακούσει παρά θα δει. Που δεν είναι εντελώς αλήθεια, γιατί το θέατρο είναι μια ζωντανή παραστατική τέχνη και οι αφηγήσεις λειτουργούν σε πολλά επίπεδα.

Όσο για τον Δημήτρη Σπύρου, είναι το άλλο μισό της παράστασης. Η βάση αυτής της δουλειάς είναι ο ήχος. Όλο αυτό το υλικό με τα κείμενα, έγινε κατά κάποιο τρόπο ένα τραγούδισμα. Ρυθμός και μελωδίες.

Αυτά τα κείμενα είναι ζωντανές πηγές, με τις οποίες έχω το δικαίωμα να συνδιαλέγομαι Δεν υπάρχουν πρέπει, ο καθένας προσεγγίζει αυτά τα κείμενα  όπως νομίζει ότι του ταιριάζει. Για μένα αυτά τα κείμενα είναι μέρος της παράδοση μας και ως τέτοια τα αντιμετωπίζω. Ως ζωντανές δηλαδή πηγές, με τις οποίες έχω το δικαίωμα να συνδιαλαγώ και να προτείνω τη δική μου ερμηνεία, με όποιο τρόπο με αφορά και που θεωρώ πως ίσως να έχει ενδιαφέρον να το δει κάποιος.

 Θα μπορούσα να κάνω μόνο αυτή την παράσταση Το Σκάσιμον πρωτοπαρουσιάστηκε το 2015 και εκ τοτε παίζουμε την παράσταση σε άτακτα χρονικά διαστήματα σε διαφορετικούς χώρους και συνθήκες. Με τον καιρό ωριμάζει και καθαρίζει η φόρμα και το περιεχόμενο. Φεύγουν όλα τα περιττά. Μερικές φορές σκέφτομαι ότι θα μπορούσα να κάνω μόνο αυτή την παράσταση. Μα ύστερα ανησυχώ για μένα και έτσι σχεδιάζω ή συμμετέχω παράλληλα σε άλλα project. Είναι μια παράσταση που θέλουμε να βρίσκουμε ευκαιρίες να την παίζουμε, μέχρι να ηρεμήσει η Φραγκογιαννού.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ: 

Παραγωγή: Κέντρο Παραστατικών Τεχνών ΜΙΤΟΣ, Κείμενα: Φόνισσα του Α. Παπαδιαμάντη και Ασκητική του Ν.Καζαντζάκη

Ιδέα/ Δραματουργία/ Συρραφή κειμένων: Έλενα Αγαθοκλέους, συνεργασία στο κείμενο της «Φόνισσας»: Σπύρος Χαραλάμπους

Μουσική: Δημήτρης Σπύρου AcapellaSoloLoop

Επι σκηνής: Έλενα Αγαθοκλεους και Δημήτρης Σπύρου

30 Οκτωβρίου 2017,  20:30 Θέατρο Ριάλτο, Λεμεσός
2, 3 και 4 Νοεμβρίου, 20:30,
Space, Λευκωσία

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy